Organizacja systemu opieki nad seniorami wyzwaniem dla samorządów lokalnych

• Authors: Anita Richert-Kaźmierska

Title variants

Organizacja systemu opieki nad seniorami wyzwaniem dla samorządów lokalnych

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Znaczna część aktywności podejmowanych w ramach polityki senioralnej, także na poziomie lokalnym, koncentruje się na społecznej (fizycznej i edukacyjnej) aktywizacji seniorów. Rosnąca liczba coraz starszych seniorów, z ograniczoną samodzielnością, mieszkających samotnie w jednoosobowych gospodarstwach domowych, z daleka od swoich rodzin, będzie wymuszać reorientację priorytetów tej polityki w taki sposób, aby rozwijać działania na rzecz zapewnienia osobom starszym wsparcia i opieki socjalno‑bytowej (w miejscu ich zamieszkania i w wyspecjalizowanych instytucjach). Wyniki badań realizowanych przez wiele ośrodków potwierdzają, że system opieki nad seniorami z ograniczeniami samodzielności, bazujący głównie na wsparciu ze strony członków rodziny, nie ma perspektyw. Znalezienie dobrego rozwiązania w nowych uwarunkowaniach będzie jednak niezwykle trudne – przede wszystkim ze względu na preferencje samych seniorów (chęć spędzenia starości we własnym domu, w znanym otoczeniu), uwarunkowania społeczne i relacje rodzinne (singularyzacja starości, rozluźnianie się więzi rodzinnych i społecznych, przenoszenie relacji towarzyskich w sferę wirtualną, niedostępną dla wielu seniorów), warunki panujące na rynku pracy (deficyt kadr w systemie opieki) oraz sytuację ekonomiczną w państwie (konieczność racjonalizowania rosnących wydatków publicznych związanych ze świadczeniem usług zdrowotnych i opiekuńczych). Celem artykułu jest przedstawienie wybranych aspektów związanych z organizacją systemu opieki nad seniorami w perspektywie lokalnej. W ograniczonych ramach opracowania przedstawiono wyniki analizy literatury z zakresu organizacji systemu opieki nad seniorami w Polsce, omówiono wyniki wywiadu przeprowadzonego wśród seniorów jednej z pomorskich gmin, dotyczące między innymi dostępności opieki ze strony najbliższych członków rodziny, a także zaprezentowano koncepcję organizacji lokalnego systemu opieki nad seniorami.

EN

A significant part of the activities undertaken so far under the senior policy, also at the local level, have been focused on seniors’ social (physical and educational) activation. The growing number of the oldest seniors, with limited independence, living alone in single‑person households, away from their families, will force the policy priorities to be reoriented in such a way as to develop efforts to provide different types of support and care for older citizens. The results of research carried out by different researchers confirm that the system of care for seniors with independence restrictions, based mainly on the family members support, is no longer applicable. However, finding a good solution in new conditions will be extremely difficult. First of all, due to the seniors’ preferences (the desire to spend old age in their own home, in familiar surroundings), social conditions and family relationships (singularization in old age, loosening family and social relationships, transferring social relationships into the virtual sphere inaccessible for many seniors), labor market situation (staff deficit in the care system) and public finances (the need to rationalize the growing public expenditure related to the provision of health and care services). The aim of the article is to present selected aspects of seniors’ care system organization in Poland in local territorial units’ perspective. In the article author presents the results of literature analysis of seniors’ care system in Poland, discusses the results of an interview conducted among the seniors of one of the Pomeranian communes regarding availability of care from the closest family members, as well as proposes the concept of organizing the local care system for seniors.  

Keywords

PL

starzenie się ludności; opieka nad seniorami; lokalna polityka senioralna; starzenie się ludności; opieka nad seniorami; lokalna polityka senioralna

EN

population aging; care for older persons; senior policy on the local level

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Year: 2020
• Volume: 3
• Issue: 348
• Pages: 25-43

Dates

published

2020-06-22

Contributors

author

Anita Richert-Kaźmierska

• Gdansk University of Technology, Faculty of Management and Economics

• https://orcid.org/0000-0001-9919-5984

References

• Blundell R., Meghir C., Smith S. (2000), Pension incentives and the pattern of early retirement, „Economic Journal”, t. 112, nr 478, s. C153–C170.
• Błędowski P. (2002), Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Oficyna Wydawnicza SGH – Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Błędowski P., Szweda‑Lewandowska Z. (2016), Polityka wobec starości i starzenia się w Polsce w latach 2015–2035, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Brosz M. (2018), Sytuacja mieszkańców w wieku 60+ w wybranych jednostkach samorządu terytorialnego województwa pomorskiego. Raport z badań socjologicznych, Województwo Pomorskie, Gdańsk.
• Czekanowski P., Załęcki J., Brosz M. (2013), Gdańska starość. Portret socjologiczny mieszkańców Gdańska w wieku 65+, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk.
• Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 940/2011/UE z dnia 14 września 2011 r. w sprawie Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej (2012), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 246, 23.09.2011.
• Gajewska G. (2004), Pedagogika opiekuńcza i jej metodyka, PEKW Gaja, Zielona Góra.
• Gibson M. J., Gregory S. R., Pandya S. M. (2003), Long‑term care in developed nations: a brief overview, Working papers 2003–13, AARP Public Policy Institute, Washington.
• Harper S. (2014), Economic and social implications of aging societies, „Science”, t. 346(6209), s. 587–591, http://doi.org/10.1126/science.1254405
• Jakiej pomocy potrzebują osoby starsze i kto im jej udziela? (2019), Komunikat z badań nr 116, CBOS, Warszawa.
• Janowicz A. (2014), Rola opiekunów nieformalnych w opiece u kresu życia. Przyczynek do badań w ramach projektu European Palliative Care Academy (EUPCA), „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, t. 4(2), s. 161–167.
• Jurek Ł. (2012), Ekonomia starzejącego się społeczeństwa, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
• Krzyszkowski J. (2013), Pomoc społeczna wobec starzenia się społeczeństwa polskiego, „Przegląd Socjologiczny”, t. 62(2), s. 9–31.
• Muszyński H. (2008), Opieka w systemie pojęć, [w:] E. Jundziłł, R. Pawłowska (red.), Pedagogika opiekuńcza. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk, s. 89–106.
• Nagarajan N. R., Teixeira A. A.C., Silva S. T. (2016), The impact of an ageing population on economic growth: an exploratory review of the main mechanisms, „Analise Social”, t. 218, LI(1), s. 4–35.
• Opiekunowie rodzinni osób starszych – problemy, potrzeby, wyzwania dla polityki społecznej. Raport z badania (2015), Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, Kraków.
• Program „Opieka 75+” (2018), Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa.
• Racław M., Rosochacka‑Gmitrzak M., Sobiesiak P., Zalewska J. (2011), Zakończenie – wnioski i rekomendacje, [w:] M. Racław (red.), Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, s. 287–299.
• Richert‑Kaźmierska A. (2017a), Portret mieszkańców gminy Kolbudy w wieku 60 lat i więcej. Raport z badania, Gmina Kolbudy, Kolbudy.
• Richert‑Kaźmierska A. (2017b), Teleopieka domowa w systemie opieki nad osobami starszymi – doświadczenia gmin województwa pomorskiego, „Studia Biura Analiz Sejmowych”, t. 2, nr 50, s. 169–189.
• Richert‑Kaźmierska A. (2018), Starzenie się ludności – perspektywa lokalna, „Humanities and Social Sciences”, t. XXIII, nr 25(2), s. 195–211.
• Richert‑Kaźmierska A. (2019), Polityka państwa wobec starzenia się ludności, CeDeWu, Warszawa.
• Richert‑Kaźmierska A., Lechman E., Necel H. (2015), Starzenie się społeczeństwa wyzwaniem dla pomorskich gmin. Koncepcja systemu opieki nad osobami starszymi w województwie pomorskim – obszar gmin pozametropolitalnych, Fundacja Promocji Inicjatyw Europejskich, Gdańsk.
• Riedel M., Kraus M. (2011), Informal care provision in Europe: regulation and profile of providers, ENEPRI Research Report nr 96.
• Stan faktyczny i perspektywy rozwoju opieki długoterminowej w Polsce (2012), Ministerstwo Zdrowia, Warszawa, http://oipip.opole.pl/wp-content/uploads/2014/04/pod_strategia.pdf (dostęp: 12.01.2018).
• Sytuacja materialna i dochodowa gospodarstw domowych emerytów i rencistów oraz gospodarstw domowych mających w swoim składzie osoby starsze w wieku 60 lat lub więcej w 2016 r. (W świetle wyników badania budżetów gospodarstw domowych) (2017), Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Szatur‑Jaworska B. (2016a), Polityka społeczna wobec starzenia się ludności. Propozycja konceptualizacji pojęcia, „Studia Oeconomica Posnaniensia”, t. 4, nr 9, s. 7–27, https://www.researchgate.net/publication/311863923_Polityka_spoleczna_wobec_starzenia_sie_ludnosci_‑_propozycja_konceptualizacji_pojecia (dostęp: 12.01.2018).
• Szatur‑Jaworska B. (2016b), System wsparcia społecznego osób starszych w Polsce, [w:] B. Szatur‑Jaworska, P. Błędowski (red.), System wsparcia osób starszych w miejscu zamieszkania. Przegląd sytuacji. Propozycja modelu, Raport Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa, s. 65–108.
• Szweda‑Lewandowska Z. (2014), Modele opieki nad osobami niesamodzielnymi, „Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 197, s. 215–224.
• Towards carer‑friendly societies, https://eurocarers.org/country‑profiles/poland/ (dostęp: 5.03.2020).
• Uchwała nr 161 Rady Ministrów z dnia 26 października 2018 r. w sprawie przyjęcia dokumentu Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. Bezpieczeństwo – Uczestnictwo – Solidarność.
• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593).
• Zalewska J. (2011), Szufladkowanie nie jest dobre. Ludzie starsi nie mogą żyć we własnym getcie. Wzorce działań na rzecz osób starszych w gminie A, [w:] M. Racław (red.), Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6018.348.02