Szacowanie wartości trudnego dziedzictwa kulturowego. Wycena dóbr nierynkowych metodą deklarowanych preferencji na przykładzie modernistycznego kompleksu biurowo‑handlowego

• Authors: Zbigniew Przygodzki , Ignacy Waleski

Abstracts

EN

The concept of dissonant cultural heritage is well recognized in the literature. It appears in several perspectives, in relation to shameful nation’s history, fratricidal wars, totalitarian past, political regime, or aesthetic. In this article, subject of research is dissonant heritage that was the legacy of Soviet regime times 1945–1989 and at the same time – modernistic architecture, which is ambiguous in aesthetic valuation. Modernistic architecture (from socialistic era in polish history – called socmodernism) is visible in every polish city. It is used for residential, cultural, economic, public and other functions. Over the decades these buildings have devaluated in physical and moral aspects. More and more often in public discourse appears opinion which claim about necessity of removal these part of unwanted history from polish cities landscape. The question arises whether the removal through destruction or general renovation of cultural heritage is the best way to urban renewal? This particular work includes induction approach, basing on intentionally selected object, that indicate clear stigmatizing as well as historic features. The main aim of the work is to estimate the value of chosen socmodernistic object, which for many years was the most recognizable and dominant object in central area. The research challenge in this area was an appropriate selection and adaptation of valuation method and also results interpretation. Research were achieved basing on Stated Preference Methods (SPM). The subject of research is recognizable, distinctive for the city of Lodz and its residents, arbitrary chosen office and commercial complex – “Central”. The study was conducted among users of the facility. Research results prove that if a building is characterized by a high level of usability, its value remains high despite the stigmas of dissonant cultural heritage.

PL

Przedmiotem badań jest trudne dziedzictwo, będące spuścizną okresu wpływu sowieckiego w Polsce (1945–1989). Architektura z czasów PRL obecna jest w każdym polskim mieście – w zakresie funkcji mieszkaniowych, kulturowych, gospodarczych, użyteczności publicznej i innych. Przez dziesięciolecia budowle te dewaluowały się zarówno w rozumieniu fizycznym, jak i moralnym. Coraz częściej w dyskursie publicznym pojawiają się opinie o konieczności usunięcia tej części historii z krajobrazu polskich miast. Powstaje więc pytanie, czy usuwanie przez zniszczenie lub generalną przebudowę dziedzictwa kulturowego miast jest właściwym kierunkiem ich odnowy. W opracowaniu zastosowano podejście indukcyjne, przyjmując, iż podstawą wnioskowania będzie celowo wybrany obiekt, mający wyraźne cechy stygmatyzujące oraz właściwości zabytkowe. Podstawowym celem artykułu jest oszacowanie wartości ekonomicznej wybranego obiektu socmodernistycznego, który przez wiele lat pełnił funkcję dominanty w przestrzeni centralnej. Wyzwaniem badawczym w tym zakresie jest zarówno właściwy dobór i adaptacja metody wyceny, jak i interpretacja wyników. Badanie zrealizowano za pomocą metody deklarowanych preferencji (SPM). Przedmiotem badań jest charakterystyczny dla miasta i mieszkańców, arbitralnie wybrany kompleks biurowo‑handlowy „Central” w Łodzi. Badanie zrealizowano wśród użytkowników obiektu.

Keywords

PL

dziedzictwo kłopotliwe; wartość dziedzictwa kulturowego; metoda deklarowanych preferencji; wartości niematerialne dziedzictwa kulturowego; modernizm

EN

dissonant heritage; value of cultural heritage; stated preference methods (SPM); intangible assets of cultural heritage

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Year: 2021
• Volume: 1
• Issue: 352
• Pages: 7-23

Dates

published

2021

Contributors

author

Zbigniew Przygodzki

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno‑Socjologiczny, Katedra Gospodarki Samorządu Terytorialnego

• https://orcid.org/0000000169648479

author

Ignacy Waleski

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno‑Socjologiczny, Katedra Gospodarki Samorządu Terytorialnego

• https://orcid.org/0000000249466923

References

• Báez Montenegro A., Niklitschek Huaquin M., Herrero L. C. (2009), The valuation of historical sites: a case study of Valdivia, Chile, „Journal of Environmental Planning and Management”, vol. 52, no. 1, s. 97–109.
• Banaszkiewcz M. (2015), Trudne dziedzictwo a turystyka. O dysonansie dziedzictwa kulturowego, „Turystyka Kulturowa”, nr 11, s. 6–20.
• Banaszkiewicz M., Semik Z. (2019), The ‘dissonant’ heritage of Nowa Huta’s shelters: Between education and entertainment, „Tourism”, vol. 29, no. 1, s. 7–13.
• Battilani P., Bernini C., Mariotti A. (2018), How to cope with dissonant heritage: a way towards sustainable tourism development, „Journal of Sustainable Tourism”, vol. 26, no. 8, s. 1417–1433.
• Bedate A., Herrero L. C., Sanz J. A. (2004), Economic valuation of the cultural heritage: application to four case studies in Spain, „Journal of Cultural Heritage”, no. 5, s. 101–111.
• Borin E., Juno‑Delgado E. (2018), The value of cultural and regional identity: an exploratory study of the viewpoints of funders and cultural and creative entrepreneurs, „Encatc Journal of Cultural Management & Policy”, vol. 8, issue 1, s. 17–26.
• Borowski Z. (2016), Neoburżuazyjny anarchokonserwatzym, „Rzut +10”, nr 1, s. 54–64.
• Bosek A., Mazurkiewicz L. (2015), O pewnej metodzie pomiaru nierynkowej wartości obiektu dziedzictwa kulturowego, „Ekonomia i Środowisko”, nr 1(52), s. 149–158.
• Botton A. de (2006), Architektura szczęścia, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa.
• Ciarkowski B. (2017), Architektura wypoczynkowa w służbie polityki – kłopotliwe dziedzictwo ośrodków wypoczynkowych z czasów Polski Ludowej, „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 49, s. 19–25.
• Costa A. S., Lami I. M., Greco S., Figueira J. R., Borbinha J. (2019), A multiple criteria approach defining cultural adaptive reuse of abandoned buildings, [w:] A. G. Switzerland, S. Huber, M. J. Geiger, A. T. de Almeida (red.), Multiple criteria decision making and aiding: Cases on Models and Methods with Computer Implementations, International Series in Operations Research & Management Science, vol. 274, Springer International Publishing, Cham, s. 193–220, https://doi.org/10.1007/978–3–319–99304–1_6
• Dann G. M.S., Seaton A. V. (2001), Slavery, contested heritage and thanatourism, Hawthorn Hospitality Press, New York.
• Dragićević Šešić M., Rogač Mijatović L. (2014), Balkan Dissonant Heritage Narratives (and Their Attractiveness) for Tourism, „American Journal of Tourism Management”, vol. 3(1B), s. 10–19.
• Fredheim L. H., Khalaf M. (2016), The significance of values: Heritage value typologies re‑examined, „International Journal of Heritage Studies”, vol. 22(6), s. 466–481.
• Ingerpuu L. (2018), Socialist architecture as today’s dissonant heritage: administrative buildings of collective farms in Estonia, „International Journal of Heritage Studies”, vol. 24, no. 9, s. 954–968.
• Jász B. (2018), Hidden Modernism: Architecture Theory of the Socialist Realist Gap, „Periodica Polytechnica Architecture”, vol. 49(1), s. 92–97.
• Kobyliński Z. (2011), Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe?, „Mazowsze Studia Regionalne” nr 7, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa, s. 21–41.
• Light D. (2000), An Unwanted Past: contemporary tourism and the heritage of communism in Romania, „International Journal of Heritage Studies”, vol. 6(2), s. 145–160.
• Matysiak K., Stępniak Ł. (2015), Chaos kontrolowany – Rozmowa z E. Rudnicką, „Rzut +9”, nr 4, s. 28–38.
• Morse‑Jones S., Mouratoc S., Ozdemiroglua E., Pearceb D., Provinsa A. (2008), Valuation of the historic environment: The scope for using economic valuation evidence in the appraisal of heritage related projects, „Progress in Planning”, no. 69, s. 131–175.
• Murzyn‑Kupisz M. (2015), Values of cultural heritage in the context of socio‑economics, [w:] B. Szmygin (red.), Heritage value assessment systems. The problems and the current state of research, Lublin University of Technology – Polish National Committee of the International Council on Monuments and Sites ICOMOS, Lublin – Warsaw, s. 147–160.
• Nowakowska A., Guz J., Łaszkiewicz E. (2020), How is the multidimensional perception of modern architectural objects associated with their surroundings? An example of Warsaw Ochota urban railway station, [w:] Z. Gál, S. Z. Kovács, B. Páger (red.), Flows of Resources in the Regional Economy in the Age of Digitalisation. Proceedings of the 7th CERS Conference, Pécs, s. 323–336.
• Ochkovskaya M., Gerasimenko V. (2018), Buildings from the socialist past as a part of a city’s brand identity: The case of Warsaw, „Bulletin of Geography. Socio‑economic Series”, vol. 39(39), s. 113–127.
• Pietrzyk‑Kaszyńska A., Czepkiewicz M., Kronenberg J. (2017), Eliciting non‑monetary values of formal and informal urban green spaces using public participation GIS, „Landscape and Urban Planning”, no. 160, s. 85–95.
• Polak E. (2018), Zacieranie granic i rozmywanie znaczeń jako jedna z tendencji współczesnych przemian cywilizacyjnych, „Annales Universitatis Mariae Curie‑Skłodowska – Sectio K”, vol. XXV, no. 1, s. 25–38, http://doi.org/10.17951/k.2018.25.1.25
• Purchla J. (2017), Kwestia dojrzałości, „Herito”, nr 29, s. 12–26.
• Radzimirska W. A. (2011), Problemy ochrony i konserwacji architektury czasów najnowszych na przykładzie warszawskich osiedli mieszkaniowych z lat 1950–1956, „Mazowsze Studia Regionalne”, nr 7, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa, s. 189–200.
• Sokołowicz M., Przygodzki Z. (2020), The value of ambiguous architecture in cities. The concept of a valuation method of 20th century post‑socialist train stations, „Cities”, vol. 104, 102786, https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102786
• Springer F. (2011), Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL‑u, Wydawnictwo Karakter, Kraków.
• Starzec P. (2015), Pamięć w Betonie, „Rzut +9”, nr 4, s. 62–68.
• Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz.U. z 2016 r., poz. 744).
• Wejchert K. (1984), Elementy kompozycji urbanistycznej, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• Żylicz A. (2008), Wycena dóbr nierynkowych, zapis odczytu wygłoszonego na XLI Szkole Matematyki Poglądowej, Konkret i abstrakcja, s. 8–12, http://www.msn.uph.edu.pl/smp/msn/42/08-12.pdf [dostęp: 7.12.2020].

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6018.352.01

Biblioteka Nauki

1033538