Open-back Shoes from the Southern Crypt in Piaseczno, Pomerania Province

• Authors: Aleksandra Kulesz , Małgorzata Grupa

Title variants

Obuwie z wolną piętą z południowej krypty w Piasecznie, woj. pomorskie

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

A discussion on modern shoes is limited on account of the scarcity of sources provided by archaeological research. This gap is to a certain extent filled by museum collections and iconography. This is why it is so important to publish new finds as one can only initiate discussion on isolated artefacts of open-back shoes based on such publications. Such a pair was found in the southern crypt of the Church of the Nativity of the Blessed Virgin Mary in Piaseczno. These are unique objects as it is possible to identify all their elements and to determine the quality of leather, which was rather thick. Their general state of preservation is good. The condition of the leather on the soles, heels, and uppers indicates that the shoes were intensively used when their owner was alive. There is no difference in cut between the left and the right shoe, however, deformations resulting from wearing allow to say which shoe was worn on which foot. The pair of shoes found in Piaseczno and described above represents a valuable contribution to the discussion on open-back shoes. When interpreting such finds, the basic difficulty is the determination of their function. In specific circumstances, functions of overshoes and home shoes could to a certain extent overlap. However, it seems that in the modern era separate pairs of shoes were made to serve these different purposes. Unfortunately, the only evidence that would allow to lean towards one of the options involves the categories of massiveness and size of the shoes, and the diversity of the materials used. The paper uses a number of names for open-back shoes (pattens, mules, chopines, slippers, pantables) to reflect the linguistic richness. There is no doubt that different designs used to have individual names, however, the scarcity of accounts makes it very difficult to reconstruct the linguistic reality of old.

PL

Dyskusja na temat nowożytnego obuwia jest dość ograniczona ze względu na szczupłość źródeł pozyskiwanych w czasie badań archeologicznych. Jednak tę lukę uzupełniają w jakiejś mierze kolekcje muzealne i ikonografia. Dlatego tak istotne jest publikowanie kolejnych znalezisk, bo tylko w oparciu o nie można podjąć dyskusję na temat pojedynczych egzemplarzy obuwia z wolną pietą. Taka właśnie para została znaleziona w południowej krypcia kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Piasecznie. Należy ona do unikatowych obiektów, ponieważ można określić jej wszystkie elementy oraz jakość skóry, która raczej należała do grubych. Ogólny stan zachowania obuwia można określić jako dobry. Powierzchnia skóry na podeszwach, obcasach oraz przyszwach świadczy o intensywnym użytkowaniu wyrobu za życia właściciela. Zostały one wykonane bez rozróżnienia kroju dla prawej i lewej stopy, ale odkształcenia wynikające ze znoszenia pozwalają ocenić, który pantofel noszono, na której stopie. Opisywana powyżej para pantofli odnaleziona w Piasecznie stanowi ciekawy przyczynek do dyskusji na temat obuwia z wolną piętą w ogóle. Podstawową trudność w interpretacji takiego znaleziska może sprawiać określenie funkcji, jaką pełniło. Funkcje obuwia ochronnego i obuwia domowego do pewnego momentu lub w specyficznych okolicznościach mogły przenikać się. Jednak wydaje się, że w czasach nowożytnych konstruowano oddzielne pary obuwia służącego jednym i drugim celom. Niestety, jedynymi przesłankami pozwalającymi skłaniać się ku którejś z tez są raczej subiektywne kategorie masywności i wielkości obuwia oraz różnorodność zastosowanych surowców. W artykule posłużono się szeregiem określeń obuwia z wolną piętą (patynki, mule, mulety, kapcie, pantofle), by unaocznić bogactwo językowe. Z pewnością w latach minionych określone modele miały swoje nazwy, niestety szczupłość przekazów nastręcza wielkie trudności w rekonstruowaniu dawnej rzeczywistości językowej.

Keywords

EN

open-back leather shoes; pantables; mules; slippers; eighteenth century; Piaseczno; Poland

PL

skórzane obuwie z wolną piętą; mule; pantofle; kapcie; XVIII w.; Piaseczno; Polska; skórzane obuwie z wolną piętą; mule; pantofle; kapcie; XVIII w.; Piaseczno; Polska

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
• Year: 2020
• Issue: 35
• Pages: 137-149

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Aleksandra Kulesz

author

Małgorzata Grupa

References

• Blusiewicz K. (2009), Warsaw Footwear in the 14th–18th Century. From the Archaeological Collection in the Historical Museum of the City of Warsaw, [in:] Archeologia dawnej Warszawy, I, Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, Warszawa.
• Cassagnes-Brouquet S. (2009), La vie des femmes au Moyen Âge, Ouest-France, Rennes.
• Ceynowa B. (2004), Późnośredniowieczne patynki gdańskie z badań na Wyspie Spichrzów, “Pomorania Antiqua”, 19, p. 139–153.
• Ceynowa B. (2005), Patynki z badań na Wyspie Spichrzów w Gdańsku/Aus Untersuchungen an der Speicherinsel in Gdańsk (Danzig) stammende Pantoffeln, [in:] H. Paner, M. Fudziński (ed.), XIV Sesja Pomorzoznawcza, vol. II, Od wczesnego średniowiecza do czasów nowożytnych, Muzeum Archeologiczne, Gdańsk, p. 319–326.
• Ceynowa B. (2009), Obuwie ochronne znalezione w Gdańsku – problematyka i metody badawcze, [in:] In gremio – In praxi. Studia nad średniowiecznym skórnictwem, Wydawnictwo IAiE PAN, Szczecin, p. 9–112.
• Cnotliwy E. (1994), Późnośredniowieczne obuwie ochronne z badań na Podzamczu w Szczecinie, “Materiały Zachodniopomorskie”, 40, p. 201–210.
• Drążkowska A. (2011), Historia obuwia na ziemiach polskich od IX do końca XVIII wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Dudziński T., Grupa M., Grupa D., Krajewska M., Majorek M., Nowak M.,
• Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A. (2015), Tajemnice szczuczyńskich krypt, vol. III, Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Grajewo–Toruń.
• Durian-Ress S. (1991), Schuhe. Vom späten Mittelalter bis zur Gegenwart, Hirmer, Munich.
• Goubitz O., Driel-Murray van C., Groenman-van Waateringe W. (2001), Stepping through the Time. Archaeological Footwear from Prehistoric Times until 1800, SPA Uitgevers, Zwolle.
• Grew F., Neergaard de M. (2001), Shoes and Patterns. (Medieval Finds from Excavation in London), vol. II, London.
• Grupa D. (2019), Laying Waste in Archaeological Sites. The Problems of Damage to Historical Sacred Objects as a Result of Human Activity, “Fasciculi Archaeologiae Historicae”, 32, p. 189–199, https://doi.org/10.23858/FAH32.2019.012
• Grupa M. (2012), Wełniane tekstylia pospólstwa i plebsu gdańskiego (XIV–XVII w.) i ich konserwacja, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Grupa M. (2018), Kultura materialna w świetle badań archeologicznych w sanktuarium w Piasecznie, [in:] W. Pikor (ed.), Kultura materialna i duchowa sanktuarium w Piasecznie, Wydawnictwo “Bernardinum”, Pelplin, p. 33–43.
• Grupa M., Grupa D., Kozłowski T., Krajewska M., Majorek M., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A., Dudziński T. (2014), Tajemnice szczuczyńskich krypt, vol. II, Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Grajewo–Toruń.
• Grupa M., Kozłowski T., Jankauskas R., Grupa D., Krajewska M., Krakowska S., Majorek M., Mosiejczyk J., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A. (2015), Secrets of the Crypt in St. Ann’s Chapel. Tajemnice krypty w kaplicy św. Anny, Stowarzyszenie Centrum Aktywnych, Gniew.
• Gutkowska-Rychlewska M. (1968), Historia ubiorów, Państwowe Wydawnictwo Szkolnictwa Zawodowego, Warszawa.
• Każdy krok zostawia ślad. Obuwie historyczne ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Katalog wystawy (2016), Muzeum Archeologiczne, Gdańsk.
• Klint P., Rzemieniecki K., Węglorz J. (2018), Źródła szlacheckie z ksiąg grodzkich i ziemskich ziemi halickiej z XVII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Kulesz A. (2019), Women’s Shoes from the Crypt of the Church of the Name of the Holy Virgin Mary in Szczuczyn, Podlaskie Voivodship, “Analecta Archaeologica Ressoviensia”, 14, p. 155–168, https://doi.org/10.15584/anarres.2019.14.11
• Pescio C. (2017), Malarstwo holenderskie. Złoty wiek, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• Pratt L., Woolley L. (2008), Shoes, V&A Publishing, London.
• Sikora R., Szleszyński R. (2014), Husaria Rzeczypospolitej, Warszawa.
• Swann J. (1982), Shoes, Batsford LTD, London.
• Turnau I. (1983), Polskie skórnictwo, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Wywrot-Wyszkowska B. (2002), Późnośredniowieczne patynki z lokacyjnego Kołobrzegu, “Przegląd Archeologiczny”, 50, p. 103–110.
• Wywrot-Wyszkowska B. (2008), Skórnictwo w lokacyjnym Kołobrzegu. XIII–XV wiek, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Szczecin.
• Zimmerman H. (2007), Textiel in context. Een analyse van archeologische textielvondsten uit 16e-eeuws Groningen, Stichting Monument & Materiaal, Groningen.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6034.35.09