W sprawie daty śmierci kasztelana brzezińskiego Piotra (III) Wspinka z Będkowa w 1521 roku

• Authors: Łukasz Ćwikła

Title variants

W sprawie daty śmierci kasztelana brzezińskiego Piotra (III) Wspinka z Będkowa w 1521 roku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Piotr Wspinek pochodził z Będkowa, miejscowości położonej w ziemi łęczyckiej, powiecie brzezińskim. Jako pierwszy spośród przedstawicieli swojej rodziny sięgnął po urzędy ziemskie, zostając miecznikiem łęczyckim (1507–1508), chorążym większym łęczyckim (1508–1512), skończywszy na urzędzie kasztelana brzezińskiego (1512–1521). Ten ostatni gwarantował mu już miejsce w senacie. W historiografii datowano jego śmierć na 1527 r., ostatnio jednak przesunięto tę datę na 1524 r. W świetle najnowszych badań należy dokonać jeszcze jednej korekty, gdyż w 1523 r. został odnotowany w źródłach jako nieżyjący, co w konsekwencji stało się podstawą do wnikliwej analizy materiału źródłowego, która skutkowała przesunięciem daty zgonu Wspinka.

EN

Peter (III) came from Będków, a town located on the border of the Łęczyca and Sieradz voivodeships. As the first of his family reached officials. He was a swordfish (1507–1508), standard-bearer (1508–1512) and castellan in Brzeziny (1512–1521). As a castellan Peter was able to sit in the senate. So far in the historiography there has been a view that Peter died in 1527. However, in the light of recent findings the date of his death has been postponed in 1524. In connection with newly discovered sources, the author of this article proposed a new date of Peter’s death. Well, in 1523 Stanisław Wspinek, the son of Peter, arrived Brzeziny and a trace of his visit is a record in terrestrial book which shows that Peter was dead.

Keywords

PL

rodzina Wspinków herbu Wilczekosy; czyli Prus II; Piotr (III) Wspinek z Będkowa; Polska; rodzina Wspinków herbu Wilczekosy; czyli Prus II; Piotr (III) Wspinek z Będkowa; Polska

EN

Family Wspinek of arms Wilczekosy; or II of Prussia; Peter (III) Wspinek from Będków; Poland

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2018
• Issue: 100
• Pages: 31-43

Dates

published

2018-04-30

Contributors

author

Łukasz Ćwikła

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Średniowiecznej

References

• Dyplomy Gnieźnieńskie, sygn. 532. [Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie].
• Księgi grodzkie łęczyckie, ks. 2, 14, 20A. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie].
• Księgi grodzkie sieradzkie. Libri inscriptionum, ks. 3–4, 19. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie].
• Księgi miasta Wielunia, ks. 1. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie].
• Księgi ziemskie brzezińskie, ks. 1–2, 3–4. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie].
• Metryka Koronna, ks. 40. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie].
• Gieysztor A., Fragmenty zapisek herbowych piotrkowskich i radomskich województwa sieradzkiego XIV i XV w., „Przegląd Historyczny” 1948, t. XXXVII.
• Księgi sądowe łęczyckie od 1385 do 1419, cz. 1, [w:] Teki A. Pawińskiego, t. IV, Warszawa 1897.
• Matricularum Regni Poloniae Summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, wyd. T. Wierzbowski, cz. 4, t. II, Warszawa 1912.
• Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400–1508, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, przy współpracy R. Grzesika, t. I, Kraków 2004.
• Prawo polskie w praktyce sądowej XIV i XV wieku, [w:] Starodawne prawa polskiego pomniki z ksiąg rękopiśmiennych dotąd nieużytych, głównie zaś z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, t. II, wyd. A. Z. Helcel, Kraków 1870.
• Atlas historyczny Polski. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, oprac. K. Chłapowski, J. Duma, K. Follprecht, J. Laberschek, Z. Noga, M. Piber-Zbieranowska, Z. Piech, E. Rutkowska, H. Rutkowski, R. Skowron, J. Supruniuk, M. Wilska, M. Zbieranowski, red. H. Rutkowski, cz. 2 (Komentarz, Indeksy), Warszawa 2008.
• Atlas historyczny Polski. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku, oprac. K. Chłapowski, A. Dunin-Wąsowiczowa, S.K. Kuczyński, K. Pacuski, E. Rutkowska, S. Trawkowski, M. Wilska, red. H. Rutkowski, cz. 2 (Komentarz, Indeksy), Warszawa 1998.
• Chwalibińska J., Ród Prusów w wiekach średnich, Toruń 1948.
• Ćwikła Ł., Piotr III Wspinek z Będkowa starostą uniejowskim w 1493 roku, „Rocznik Łódzki” 2016, t. LXIV, s. 213–220.
• Gąsiorowski A., Kraska Jan h. Belina, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XV, Wrocław 1970, s. 204–205.
• Grabarczyk T., Nowak T., Migracje ludności, [w:] Wieluń. Monografia miasta, t. I, red. A. Szymczakowa, Łódź–Wieluń 2011.
• Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, t. III, Gniezno 1883.
• Nowak T., Własność ziemska w ziemi łęczyckiej w czasach Władysława Jagiełły, Łódź 2003.
• Szymczak J., Dział rodzinny Wspinków z Będkowa w 1464 roku, „Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie”. Prace ofiarowane jubileuszowo Profesorowi Aleksandrowi Swieżawskiemu, „Zeszyty Historyczne” 1994 [1995], z. 2, s. 155–160.
• Szymczak J., O Wspinkach z Będkowa i podziale ich majątku w 1464 roku raz jeszcze, „Rocznik Łódzki” 2016, t. LXIV, s. 59–79.
• Szymczak J., Śladem Wspinków herbu Wilczekosy, czyli Prus II, „Herald” 1991, nr 3–4, s. 11–17.
• Szymczak J., Uniejów do schyłku XVI wieku, [w:] Uniejów. Dzieje miasta, red. J. Szymczak, Łódź–Uniejów 1995, s. 59–107.
• Szymczakowa A., Potworowscy i Piekarscy herbu Dębno w średniowieczu, [w:] Między tekstem a znakiem. Prace ofiarowane Profesor Barbarze Trelińskiej w 70 rocznicę urodzin, red. A. Jaworska, S. Górzyński, Warszawa 2013.
• Szymczakowa A., Urzędnicy łęczyccy i sieradzcy do połowy XV wieku, Łódź 1984.
• Szymczakowa A., Szymczak J., Legaty testamentowe kanonika krakowskiego Adama z Będkowa z 1451 roku dla rodziny, [w:] Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, red. A. Jureczko, F. Leśniak, Z. Noga, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”, Folia 21, „Studia Historica” III, 2004, s. 421–429.
• Topolski J., Rozwój latyfundium arcybiskupstwa gnieźnieńskiego od XVI do XVIII wieku, Poznań 1958.
• Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Opaliński, H. Żerek-Kleszcz, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1993.
• Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski i A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1993.
• Warężak J., Rozwój uposażenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego w średniowieczu z uwzględnieniem stosunków gospodarczych w XIV i XV w., Lwów 1929.
• Zajączkowski S.M., O wielowioskowej własności szlacheckiej w województwie łęczyckim w XV i pierwszej połowie XVI w., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1969, Seria I, z. 60.
• Zajączkowski S., Zajączkowski S.M., Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, cz. 1, Łódź 1966.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.100.04