Funkcje obozu armii jagiellońskiej w XV wieku

• Authors: Tadeusz Grabarczyk

Title variants

Funkcje obozu armii jagiellońskiej w XV wieku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule omówiono podstawowe funkcje obozu wojskowego armii jagiellońskiej w XV w. Zasadniczą rolą obozu było zapewnienie uczestnikom wyprawy możliwości odpoczynku. W związku z tym przywiązywano wagę do doboru miejsca postoju, które powinno obfitować w wodę, drewno na opał i paszę dla koni. Obóz powinien zapewnić wojsku bezpieczeństwo, w związku z czym stosowano różne sposoby obwarowania taboru. W artykule przytoczono przykłady walk o obozy, zarówno te należące do wojsk polskich, jak i te przez nie atakowane. Autor porusza również kwestie wykorzystania wozów nie tylko podczas postoju wojska, lecz także do osłony oddziałów będących w ruchu. Poruszony został również problem inkorporacji czeskich doświadczeń wykorzystania taboru w działaniach wojennych przez armię Królestwa Polskiego.

EN

One of the basic functions of the war camp was to enable the army to rest during the campaign. For this purpose, a suitable place for a stop was necessary. It must have been above the water, in a place full of firewood and horse feed. It happened that the camp was set up in a place where there was a shortage of water, or it was contaminated, then it was immediately transferred to another place. Another important function of the war camp was to ensure the security of the army in it. Because of it, the camp was sought to be located in naturally defensive places: bends, lakes, hills, etc. During the expedition, even when stopping for a short layover, the camp was surrounded by carts that formed a kind of wall. When there was a threat of attack on the camp, it was additionally surrounded by a ditch or palisade. When the army was staying longer in one place, for example, during a siege, camp’s defences were significantly strengthened by raising ramparts and building wooden towers. For example, a camp of Polish forces near Košice (now in Slovakia) in 1491 in which 12 such towers were built. The article contains information about the battles for camps. The descriptions in the sources usually refer to the attack, which is the last phase of the battle, for example after the battles at Grunwald 1410, Grotniki 1439, Varna 1444, Chojnice (Konitz) 1454, Świecino (Schwetzin) 1462. After breaking the army in the field, the victorious army attacks the camp of the defeated opponent. In such situations, the fortified camp did not happen to be defended. The camps, which were located in hard-to-reach places, and were reinforced with ramparts and towers, were difficult to obtain. To take control of them, a regular siege had to be carried out. In 1473, the army of Hungarian King Mathias Corvinus stormed the Polish camps on Upper Hungary. Eventually he managed to get one after his fortifications were destroyed by artillery fire. The second Polish camp, however, was obtained by bribing the Polish officer commanding his defense. Only once sources mention the use of carts to cover the army in motion. It was on Silesia near Wrocław (Breslau) in 1474 during the Polish and Czech war with Hungary. We have no many evidence of using special combat vehicles, of the kind used by the Hussite army, in Poland in the 15th century. In the sources, there are only sporadically: currus fossati, meaning war wagons. Polish chronicler Jan Długosz recalls that in one of the battles in Prussia in 1457 Polish mercenaries used the car delivered to them by peasants from nearby villages. Hidden behind them, they repulsed the attack of the Teutonic forces and were victorious. Many specialists from the Bohemia were sometimes involved in managing the camp and setting up camps in the Polish army. Nevertheless, the use of Czech tactics of using wagons was not quite possible, probably due to the different composition of the Polish army, the main part of which was the knight’s cavalry.

Keywords

PL

obóz wojenny; fortyfikacje; XV wiek; sztuka wojenna; średniowiecze; Polska; obóz wojenny; fortyfikacje; XV wiek; sztuka wojenna; średniowiecze; Polska

EN

war camp; fortifications; 15th century; Middle Ages; art of war; Poland

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2018
• Issue: 101
• Pages: 53-68

Dates

published

2018-08-30

Contributors

author

Tadeusz Grabarczyk

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Średniowiecznej

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Skarbu Koronnego, Oddział 86, t. I.
• Aenas Silvius, Historia Bohemica, Amberg 1592.
• Balbin B., Epitome historica rerum Bohemicarum, Prague 1677.
• Bonfini A., Historia Pannonica Sive Hungaricarum Rerum Decades, Coloniae Agrippinae 1690.
• Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. III (1392–1501), wyd. A. Lewicki, Kraków 1894.
• Cronica conflictus Wladislai Regis Poloniae cum Cruciferis Anno Christi 1410, [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. II, wyd. A. Bielowski, Lwów 1872.
• Deutsche Reichstagsakten, Bd. XII, hrsg. G. Beckamnn, Gotha 1925.
• Długosz J., Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 11 et 12 (1431–1444), Warszawa 2001.
• Długosz J., Roczniki czyli Kroniki Sławnego Królestwa Polskiego, ks. 10 i 11 (1406–1412), Warszawa 1982; ks. 11 (1413–1430), Warszawa 1985; ks. 11 i 12 (1431–1444), Warszawa 2004; ks. 12 (1445–1461), Warszawa 2004; ks. 12 (1462–1480), Warszawa 2005.
• Eschenloer P., Geschichten der Stadt Breslau Denkwuedigkeiten seiner Zeit; vom Jahre 1440 bis 1479, Bd. II (1467–1479), Breslau 1823.
• Kromer M., Kronika Polska, Sanok 1857.
• Kronika Bartoška z Drahonic, [w:] Fontes rerum Bohemicarum, t. V, vyd. F. Palacky, Praha 1893.
• Kronika konfliktu Władysława króla polskiego z krzyżakami w roku pańskim 1410, tłum. J. Dankowa, A. Nadolski, Olsztyn [b.r.w.].
• Kroniki Bernarda Wapowskiego, [w:] Scriptores Rerum Polonicarum, t. II, wyd. J. Szujski, Kraków 1874.
• Kutrzeba S., Polskie ustawy i artykuły wojskowe od XV do XVIII wieku, Kraków 1937.
• Maciej z Miechowa, Chronicae Polonorum, [w:] Srciptores rerum Polonicarum, t. II, wyd. J. Szujski, Cracoviae 1874.
• Politische Correspondenz Breslaus in zeitalter des Königs Mathias Corinus. Zweite abtheilung: 1469– 1479, [w:] Scriptores rerum Silesiacarum, Bd. XIII, hrsg. B. Kronthal, H. Wendt, Breslau 1893.
• Rachunki królewskie z lat 1471–1472 i 1476–1478, oprac. S. Gawęda, Z. Perzanowski, A. Strzelecka, Wrocław 1960.
• Staré letopisy české z Vratislavského rukopisu, vyd. E. Šimek, Praha 1937
• Starodawne prawa polskiego pomniki, t. I, wyd. A.Z. Helcel, Kraków 1856.
• Tarnowski J., Consilium rations bellicae, wyd. T.M. Nowak, Warszawa 1987.
• Baczkowski K., Najazd węgierski na Podkarpacie 1474 roku, „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1978, R. IX, s. 125–134.
• Biskup M., Trzynastoletnia wojna z Zakonem krzyżackim, Warszawa 1967.
• Bogucka M., Samsonowicz H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986.
• Bołdyrew A., Sprzęt taborowy (wozy) w przemieszczaniu się armii zaciężnej w Polsce ostatnich Jagiellonów, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 99, 2017, s. 111–123.
• Grabarczyk T., Armia króla Władysława Jagiełły w drodze pod Grunwald, „Annales Universiatais Pedagogicae Cracoviensis. Studia Historica” 2011, t. XI (Bitwa pod Grunwaldem w historii i tradycji Polski i Litwy), s. 7–25.
• Grabarczyk T., Jazda zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2015.
• Heck R., Tabor a kandydatura jagiellońska w Czechach (1438–1444), Wrocław 1964.
• Heś R., Wrocław między trzema królestwami – wyprawa Jagiellonów na Śląsk w 1474 r., [w:] Od Grunwaldu do Bzury – bitwy i boje polskie na przestrzeni dziejów, red. J. Jedrysiak, D. Koreś, J. Maroń, K. Widzyński, Wrocław 2012, s. 27–66.
• Krajic R., Klučina P., Středověkové vojenské ležéni na Smoline u Tabora, „Archeologické Rozhledy” 1987, t. XXXIX, nr 4, s. 400–434.
• Kwiatkowski K., Wojska zakonu niemieckiego w Prusach 1230–1525, Toruń 2016.
• Nowakowski A., Sprzęt taborowy, obozowy i przeprawowy, [w:] Polska technika wojskowa do 1500 roku, red. A. Nadolski, Warszawa 1994, s. 254–257.
• Olejnik K., Władysław III Warneńczyk (1421–1444), Kraków 2007.
• Plewczyński M., Wojna księża na Warmii (1470–1479), „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1996, t. XXXVIII, s. 19–42.
• Plewczyński M., Wojny Jagiellonów z wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku, Siedlce 2005.
• Prokop K., Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438–1513. Dzieje polityczne, Kraków 2002.
• Schmauch H., Der Kampf zwischen dem ermländen Bischof Nikolaus von Tüngen und Polen oder Der Pfaffenkrieg (1467–1479), „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands” 1933, Bd. XXV, s. 69–186.
• Szymczak J., Produkcja i koszty uzbrojenia rycerskiego w Polsce XIII–XV wieku, Łódź 1989.
• Szymczak J., Z kasztelu do obozu wojennego. Konno, zbrojnie i z dobrze zaopatrzonym wozem, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 99, 2017, s. 57–81.
• Świętosławski W., Sprzęt transportowy, przeprawowy i kwatermistrzowski, [w:] Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1450–1500, red. A. Nowakowski, Toruń 1998, s. 127–128.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.101.04