Poza linią frontu Łódź końca 1914 roku – wybrane refleksje

• Authors: Jolanta Alina Daszyńska

Title variants

Poza linią frontu Łódź końca 1914 roku – wybrane refleksje

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zostało ukazane życie mieszkańców Łodzi jesienią 1914 r. Najpierw, gdy wojna toczyła się daleko, a następnie, gdy front przesunął się wokół miasta. Kilkakrotne ucieczki i powroty rosyjskich władz prowadziły do chaosu, paniki i dezorientacji łodzian. Miasto było także świadkiem kilkakrotnego wkroczenia wojsk niemieckich w chwili, gdy, co prawda, toczyła się wojna, ale nie rozpoczęła się jeszcze jedna z najcięższych batalii, znana jako operacja łódzka. Rozporządzenia władz rosyjskich stawały się coraz bardziej rygorystyczne, wprowadzano kary i zapowiadano ich wykonywanie przez sądy wojskowe. Łodzianie próbowali uciekać w kierunku Warszawy, ale nie zawsze było to możliwe z uwagi na przejęcie pociągów na cele wojskowe. Nie działała poczta i telegraf, przez co Łódź była odcięta od świata. Brakowało również żywności, opału i pieniędzy. Rolę samorządu, gdy nie było rosyjskiej administracji, zaczął pełnić utworzony przez fabrykantów Główny Komitet Obywatelski. Walki wokół Łodzi zakończyły się 6 grudnia 1914 r. przegraną Rosjan i wycofaniem się wojsk rosyjskich. Niemcy przejęli miasto i region, wprowadzając swoją administrację i porządki, które trwały aż do 1918 r.

EN

In the article the author presents the life of the citizens of Łódź in Autumn 1914 when, initially, war was taking place in the distance and when a front moved to the city boarder. Withdrawals of the Russian authorities and their continuous coming back resulted in chaos, panic and a disorientation of the people living in the city. Additionally, it faced couple incursions of the German army during the times of war but still before the outburst of one of the most severe battles known as the Battle of Łódź. Russian authorities were becoming more rigorous concerning the introduced ordinance together with the threat of punishments and their execution by military courts. Łódź citizens tried to flee in the direction of Warsaw, which on some occasions was impossible due to the seizure of trains which were from then on to be used by the army. Because of the lack of operating post offices and telegraphy Łódź did not have any contact with other parts of the country. Moreover, the city faced shortage of food, fuel and money. General Citizens’ Committee started operating instead of the local government in the times of the lack of the Russian administration in the city. The fights around Łódź finished on 6 December 1914 together with the defeat and the withdrawal of the Russian troops. Germans took over the city and the region starting at the same time introducing their administrative rules and a new order, which continued till 1918.

Keywords

PL

linia frontu; operacja łódzka; walki; ewakuacja; życie miasta; linia frontu; operacja łódzka; walki; ewakuacja; życie miasta

EN

front line; Battle of Łódź; battles; evacuation; city’s life

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2018
• Issue: 101
• Pages: 85-102

Dates

published

2018-08-30

Contributors

author

Jolanta Alina Daszyńska

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Nowożytnej

References

• Hertz M., Łódź podczas Wielkiej Wojny, [w:] Bezbronne miasto, Łódź 2014, s. 26–279.
• Adach A., Bitwa o Łódź, Łódź 2004.
• Bortnowski W., Ziemia łódzka w ogniu, Łódź 1969.
• Daszyńska J.A., Dlaczego powinniśmy pamiętać o Operacji Łódzkiej?, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2015, z. 2, s. 7–26.
• Daszyńska J.A., Łódź i Operacja Łódzka, [w:] Operacja Łódzka. W setną rocznicę wybuchu I wojny światowej, red. J.A. Daszyńska, Łódź 2014, s. 6–48.
• Daszyńska J.A., Łódź między pokojem a wojną, [w:] Łódź w czasie Wielkiej Wojny, red. J.A. Daszyńska, Łódź 2013, s. 31–42.
• Daszyńska J.A., Operacja Łódzka w przededniu setnej rocznicy. Zagadnienia wstępne, [w:] Operacja Łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, red. J.A. Daszyńska, Łódź 2011, s. 9–12.
• Daszyńska J.A., Wielka bitwa, [w:] Bezbronne miasto. Łódź 1914–1918, oprac. J. Kusiński, Łódź 2014, s. 302–318.
• Daszyńska J.A., Wielka zapomniana – Operacja Łódzka 1914 r., [w:] Nieznane historie z Łodzi czasów Wielkiej Wojny, red. J.A. Daszyńska, Łódź 2016, s. 35–56.
• Der Weltkrieg 1914–1918, Berlin 1925.
• Gołowin M.M., Kampania rosyjska 1914, Oświęcim 2013.
• Jagiełło M., Operacja Łódzka – wielka bitwa manewrowa I wojny światowej, [w:] Operacja Łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, red. J.A. Daszyńska, Łódź 2011, s. 12–14.
• Korolkow G.K., Operacja Łódzka 1914. Najciekawsza batalia pierwszej wojny światowej, Kraków 2014 (reprint 1934).
• Kowalczyński K.R., Łódź 1914. Kronika oblężonego miasta, Łódź 2008.
• Łódź. Dzieje miasta, red. R. Rosin, t. I (do 1918 r.), red. B. Baranowski, J. Fijałek, Warszawa– Łódź 1988.
• Łódź w drodze do niepodległości, red. J.A. Daszyńska, Łódź 2013.
• Neiberg M.S., Jordan D., Front wschodni, 1914–1920. Od Tannenbergu do wojny polsko-bolszewickiej, Poznań 2010.
• Pajączkowski-Dydyński J., Plany operacyjne mocarstw centralnych przecie Rosji, Warszawa 1932.
• Pajewski J., Pierwsza wojna światowa, Warszawa 1978.
• Rostunow I.I., Ruskij front pierwoj mirowoj wojny, Moskwa 1976.
• Strokow A.A., Pierwaja mirowaja wojna, Moskwa 1974.
• Westwell J., The Complete Illustrated History of the World War I, London [ok. 2010].
• Wilmott H.P., World War I, London 2003.
• Wrzosek M., Działania militarne w Prusach Wschodnich 1914–1915, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie” 1997, nr 4, s. 531–554.
• Zawadzki B., Kampania jesienna w Prusach Wschodnich, sierpień-wrzesień 1914, Warszawa 1924.
• http://bc.wbp.lodz.pl/Content/19242/Wiesniak1914no009.pdf (odezwa M. Mikołajewicza).
• http://www.hrono.ru/biograf/bio_g/guchkov_ai.php (biogram A. Guczkowa).
• http://www.wladcy.myslenice.net.pl/Polska/opisy/Katarzyna%20Dolgoruka.htm (biogram księżnej Dołgorukowej).
• www.pl.wikipedia.org/wiki/Alfred_von_Schlieffen (biogram A. von Schlieffena).
• www.pl.wikipedia.org/wiki/Helmut_Karl_von_Moltke (biogram H.K. von Moltke).

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.101.06