Kwatermistrzowskie zabezpieczenie oraz materiałowo-techniczne zaopatrzenie oddziałów polskich na Syberii (1918–1920)

• Authors: Dariusz Radziwiłłowicz

Title variants

Kwatermistrzowskie zabezpieczenie oraz materiałowo-techniczne zaopatrzenie oddziałów polskich na Syberii (1918–1920)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Latem 1918 r. w czasie walk toczonych na Powołżu i Syberii przez oddziały Korpusu Czechosłowackiego i „białych” Rosjan z bolszewikami zostały tam utworzone polskie formacje zbrojne. W październiku 1918 r. miejscem stałej dyslokacji wojsk polskich stał się Nowonikołajewsk nad rzeką Ob. Na przełomie 1918 i 1919 r. zdołano sformować oddział w sile dywizji. Pod koniec 1918 r. w początkowym okresie formowania oddziałów wojska polskiego, zaopatrzenie w prowiant, furaż i umundurowanie zgodnie z zawartym porozumieniem z Filią Czesko-Słowackiej Rady Narodowej (FCz-SRN) odbywało się za pośrednictwem komórki kwatermistrzowskiej Korpusu Czechosłowackiego. W celu usprawnienia rozdziału przekazywanych dla wojsk polskich materiałów zaopatrzeniowych zorganizowano przy Dowództwie Wojsk Polskich we wschodniej Rosji polską służbę kwatermistrzowską. Założono składy żywności i materiałowe, warsztaty krawieckie, szewskie, wydzierżawiono też piekarnię parową. Odrębnym problemem było stworzenie od podstaw służby zdrowia. W czerwcu 1919 r. polskie oddziały wzięły udział w walkach w obronie magistrali transsyberyjskiej. Wobec stale pogarszającej się sytuacji wojska sprzymierzonych rozpoczęły ewakuację na wschód, 5 Dywizja Strzelców Polskich (DSP) otrzymała rolę straży tylnej. Największą bitwę z regularnymi bolszewickimi oddziałami dywizja ta stoczyła 23 grudnia 1919 r. o węzłową stację Tajga. 10 stycznia 1920 r. dowództwo polskie wbrew opinii części oficerów zdecydowało o kapitulacji oddziałów polskich. Część oficerów i żołnierzy, która nie pogodziła się z kapitulacją, przebiła się do Harbinu. Z ocalałych żołnierzy sformowano tu batalion. Dzięki staraniom Polskiej Wojskowej Misji z gen. Antonim Baranowskim na czele, która w lutym 1920 r. przybyła z Polski na Daleki Wschód, zorganizowano powrót batalionu do kraju na statku „Yaroslavl”.

EN

In summer 1918, when the Czechoslovak Legion and White Russians were fighting the Bolsheviks in the Volga Region and Siberia, Polish military forces were established in the area. Since October, they had been permanently stationed in Novonikolayevsk on the Ob River. At the turn of 1918 and 1919, the Poles managed to form a division. In June 1919, Polish troops fought in defence of the Trans-Siberian Railway. As the situation of allied forces continued to deteriorate, the Polish 5th Siberian Rifle Division became their rearguard. Its largest battle against regular Bolshevik troops took place on 23 December 1919 at the junction station of Taiga. On 10 January 1920, against the protests of some officers, the Polish Command announced the surrender of Polish troops. Some officers and soldiers did not accept surrender and forced their way through to Harbin, where the surviving men formed a battalion. Thanks to the effort of the Polish Military Mission under the command of General Antoni Baranowski, which departed from Poland and reached Far East in February 1920, the battalion would return home on board the “Yaroslavl” steamer. The command of Polish forces in eastern Russia and Siberia faced the huge challenge of providing troops with quartermaster support and supply. Long distances, communication problems and the dispersal of Polish troops complicated the logistics. Despite their hardships, the Poles had the assistance of France and a branch of the Czechoslovak National Council. With their support, Polish forces – particularly those sent to fight against the Red Army – were far better equipped than the White forces commanded by Admiral Alexander Kolchak. The uniforms and arms of the Siberian Division left a lot to be desired. The situation deteriorated significantly after France took over the task of supplying and sustaining the Polish division from the Czechoslovaks. The French failed to provide equipment for the 20,000 soldiers until the spring of 1919. In late 1918, when the Polish troops were still forming, food, fodder and uniforms were provided through a supply unit of the Czechoslovak Legion under an agreement with the branch of the Czechoslovak National Council. To facilitate distribution of supplies transported to the Polish troops, a quartermaster service was established at the Command of the Polish Armed Forces in eastern Russia. The new facilities included warehouses for food and other supplies, tailoring and shoemaking workshops and a leased steam bakery. Healthcare was another problem, since the provision of all medical services had to be organised from scratch.

Keywords

PL

wojna domowa w Rosji; Polacy na Syberii; bolszewicy; 5 Dywizja Strzelców Polskich; zaopatrzenie i uzbrojenie; wojna domowa w Rosji; Polacy na Syberii; bolszewicy; 5 Dywizja Strzelców Polskich; zaopatrzenie i uzbrojenie

EN

Russian Civil War; Poles in Siberia; Bolsheviks; Polish 5th Siberian Rifle Division; arms and supplies

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2018
• Issue: 101
• Pages: 115-133

Dates

published

2018-08-30

Contributors

author

Dariusz Radziwiłłowicz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych, Zakład Historii XX wieku

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Komitet Narodowy Polski, Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, Akta Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza [zmikrofilmowane].
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie [CAW], Oddział II Sztabu MSWojsk.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie [CAW], Polska Misja Wojskowa na Syberii (mjr. Okulicza-Kozaryna).
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie [CAW], Wojsko Polskie na Syberii.
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie [CAW], Wspomnienia i Relacje.
• Bohdanowicz S., Ochotnik, Warszawa 2006.
• Hera E., Z biegiem lat, z biegiem wydarzeń…, Chotomów 1992.
• Z ziemi rosyjskiej do Polski. Generał Jan A. Medwadowski w swoich wspomnieniach, red. D. Radziwiłłowicz, Olsztyn 2013.
• „Wiadomości Wojskowe” 1918, nr 21–22 (62).
• Armia polska na Syberii, „Głos Narodu” 1919, nr 183, s. 3–4.
• Bagiński H., Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, Warszawa 1990.
• Encyklopedia Techniki Wojskowej, Warszawa 1978.
• Juzwenko A., Polska a „biała Rosja” (od listopada 1918 do kwietnia 1920 r.), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973.
• Kozłowski W., Artyleria polskich formacji wojskowych podczas I wojny światowej, Łódź 1993.
• Radziwiłłowicz D., Błękitna Armia. W 80 rocznicę utworzenia, Warszawa 1997.
• Radziwiłłowicz D., Organizacja, plany rozwoju artylerii polskich formacji zbrojnych na Syberii w 1919 roku, [w:] Artyleria polska. Historia – teraźniejszość – przyszłość, myśl wojskowa, szkolnictwo artyleryjskie, technika i uzbrojenie. (Materiały pokonferencyjne), Toruń 2007, s. 117–132.
• Radziwiłłowicz D., Polskie formacje zbrojne we wschodniej Rosji oraz na Syberii i Dalekim Wschodzie w latach 1918–1920, Olsztyn 2009.
• Rosnowski M., Służba zdrowia wojsk polskich we Wschodniej Rosji, Warszawa 1936.
• Wielecki H., Polski mundur wojskowy 1918–1939, Warszawa, 1995.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.101.08