Rola sił pokojowych ONZ w wojnie w Bośnii Hercegowinie (1992–1995) – wybrane zagadnienia

• Authors: Sławomir Lucjan Szczesio

Title variants

Rola sił pokojowych ONZ w wojnie w Bośnii Hercegowinie (1992–1995) – wybrane zagadnienia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jednym z największych wyzwań dla społeczności międzynarodowej na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. była kwestia rozpadu Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii. W czerwcu 1991 r. Słowenia i Chorwacja ogłosiły niepodległość, a federacja jugosłowiańska faktycznie upadła. W Chorwacji wybuchła krwawa wojna, a w lutym 1992 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję o wysłaniu Sił Ochronnych Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNPROFOR) do tego kraju. Wkrótce jednak pojawił się nowy problem dla Europy i Ameryki – napięcia w Bośni i Hercegowinie. Bośnia była najbardziej zróżnicowaną etnicznie republiką w Jugosławii. W marcu 1992 r. kwatera główna UNPROFOR powstała w stolicy Bośni – Sarajewie, które zostało wybrane jako neutralna lokalizacja. Jednak w kwietniu 1992 r. napięcie w tym państwie przerodziło się w konflikt zbrojny. Zadaniem „błękitnych hełmów” była np. ochrona portu lotniczego w Sarajewie, konwojów z pomocą humanitarną oraz sześciu „stref bezpieczeństwa”, w tym Srebrenicy i Sarajewa. Podczas wojny w Bośni UNPROFOR poniósł wiele porażek, takich jak upadek Srebrenicy i użycie żołnierzy jako zakładników do ochrony Serbów przed atakami NATO z powietrza. Ostatecznie, dzięki aktywnej roli amerykańskiej dyplomacji oraz sukcesom koalicji chorwacko-muzułmańskiej, okazało się możliwe zmuszenie wszystkie stron konfliktu do wynegocjowania zakończenia wojny w listopadzie 1995 r.

EN

One of the biggest challenges for the international community at the beginning of 1990s became an issue of dissolution of Socialist Federal Republic of Yugoslavia. In June 1991, Slovenia and Croatia declared independence, and Yugoslav federation had in fact collapsed. A bloody war broke out in Croatia, and in February 1992 the United Nations Security Council adopted resolution to send the United Nations Protection Force (UNPROFOR) to this country. But soon there appeared a new problem for Europe and America – tensions in Bosnia and Herzegovina. Bosnia was the most ethnically-mixed republic in Yugoslavia. In March 1992 UNPROFOR headquarters was established in the Bosnian capital – Sarajevo, which was chosen as a neutral location. But in April 1992 tensions in this country exploded into a bloody war. The „blue helmets” tasks were e.g. protection of Sarajevo airport, humanitarian relief convoys and six safe areas, including Srebrenica and Sarajevo. During the war in Bosnia, UNPROFOR had many failures, such as the fall of Srebrenica and the use of soldiers as hostages to protect the Serbs from attacks from NATO air. Eventually, thanks to the active role of the American diplomacy and the success of the Croat-Muslim coalition it was possible to force all parties of the conflict to negotiate the ending of the war in November 1995.

Keywords

PL

rozpad Jugosławii; ONZ; UNPROFOR; wojna w Bośni i Hercegowinie; operacje pokojowe; rozpad Jugosławii; ONZ; UNPROFOR; wojna w Bośni i Hercegowinie; operacje pokojowe

EN

disintegration of Yugoslavia; United Nations; UNPROFOR; war in Bosnia and Hercegovina; peace operations

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2018
• Issue: 101
• Pages: 191-207

Dates

published

2018-08-30

Contributors

author

Sławomir Lucjan Szczesio

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Polski i Świata po 1945 r.

References

• Raporty Tadeusza Mazowieckiego z byłej Jugosławii, Poznań–Warszawa 1993.
• Albright M. (współpr. Woodward B.), Pani sekretarz stanu, Warszawa 2005.
• Bilski R., Kocioł bałkański, Warszawa 2000.
• Boutros-Ghali B., Unvanquished. A U.S.–U.N. Saga, New York 1999.
• Goulding M., Peacemonger, Baltimore 2003.
• MacKenzie L., Peacekeeper. The Road to Sarajevo, Vancouver 1993.
• Owen D., Balkan Odyssey, San Diego–New York–London 1997.
• Rose M., Fighting for Peace. Lessons from Bosnia, London 2007.
• Warszawski D., Obrona poczty sarajewskiej, Warszawa 1995.
• Andreas P., Blue Helmets and Black Markets. The Business of Survival in the Siege of Sarajevo, Ithaca–London 2008.
• Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990–1995, vol. I–II, Washington 2002–2003.
• Berić G., Pan też, generale Morillon?, „Gazeta Wyborcza”, 26 II 2004, nr 48, s. 16.
• Bert W., The Reluctant Superpower. United States’ Policy in Bosnia, 1991–95, Basingstoke 1997.
• Bieber F., Bośnia i Hercegowina po 1990 roku, [w:] Polityka Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej po 1989 roku, red. S.P. Ramet, Warszawa 2012, s. 344–361.
• Bucknam M.A., Responsibility of Command. How UN and NATO Commanders Influenced Airpower over Bosnia, Alabama 2003.
• Burg S.L., Shoup P.S., The War in Bosnia-Herzegovina. Ethnic Conflict and International Interven­tion, Armonk–New York–London 2000.
• Caplan R., Europe and the Recognition of New States in Yugoslavia, Cambridge 2005.
• Ciechanowski G., Operacje pokojowe ONZ w XX wieku, Toruń 2013.
• Daalder I.H., Getting to Dayton. The Making of America’s Bosnia Policy, Washington 2000.
• Demick B., W oblężeniu. Życie pod ostrzałem na sarajewskiej ulicy, Wołowiec 2014.
• Donia R.J., Sarajevo. A Biography, Ann Arbor 2006.
• Findlay T., The Use of Force in UN Peace Operations, Oxford 2002.
• Gallagher T., The Balkans after the Cold War. From Tyranny to Tragedy, London 2003.
• Hewitt D.M., From Ottawa to Sarajevo. Canadian Peacekeepers in the Balkans, Kingstone 1998.
• Ingrao Ch., Safe Areas, [w:] Confronting the Yugoslav Controversies. A Scholars’ Initiative, eds Ch. Ingrao, T.A. Emmert, 2nd ed., West Lafayette 2012, s. 202–231.
• King C.S., The Siege of Sarajevo, 1992–1995, [w:] Block by Block: The Challenges of Urban Operations, eds. W.G. Robertson, L.A. Yates, Fort Leavenworth [2003], s. 235–290.
• Krysieniel K., W cieniu Dayton. Bośnia i Hercegowina między etnokracją i demokracją konsocjonalną, Warszawa 2012.
• Krzak A., Słowenia – początek końca Jugosławii. Wojna dziesięciodniowa, [w:] Bałkany Zachodnie między przeszłością a przyszłością, red. P. Chmielewski, S.L. Szczesio, Łódź 2013, s. 105–127.
• Kuczyński M., Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990–2000. Tło historyczne i stan obecny, Warszawa 2001.
• LeBor A., „Complicity with Evil”. The United Nations in the Age of Modern Genocide, New Haven– London 2006.
• Leurdijk D.A., The United Nations and NATO in former Yugoslavia, 1991–1996. Limits to diplomacy and force, The Hague 1996.
• Malić B., „Błękitne hełmy¨ szmuglują i gwałcą: bohaterowie i szmuglerzy, „Komandos” 1993, nr 12, s. 19–21.
• Marijan D., The Sarajevo Ceasefire – Realism or Strategic Error by the Croatian Leadership?, „Review of Croatian History” 2011, vol. VI, No. 1, s. 103–122.
• McQueen C., Humanitarian Intervention and Safety Zones. Iraq, Bosnia and Rwanda, Houndmills 2005.
• Mercier M., Crimes without Punishment. Humanitarian Action in Former Yugoslavia, foreword C. Vance, London 1995.
• Mikołajczyk M., François Mitterrand wobec rozpadu Jugosławii w latach 1991–1995, „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” 2013, [t.] XX, s. 195–216.
• NATO’s First Blood. Air War over Bosnia, ed. J.R. Hill, Hong Kong 1996.
• O’Shea B., Bosnia’s Forgotten Battlefield: Bihac. The Carter Peace Initiative, Croatia Reclaims Western Slavonia, The Fall of the Krajina Serbs, foreword R. Fisk, Stroud 2012.
• Ramet S.P., Nationalism and Federalism in Yugoslavia, 1962–1991, Bloomington 1992.
• Sarooshi D., The Security Council’s Authorization of Regional Arrangements to Use Force: the Case of NATO, [w:] The United Nations Security Council and War. The Evolution of Thought and Practice since 1945, ed. V. Lowe, A. Roberts, J. Welsh, D. Zaum, Oxford 2008, s. 226–247.
• Silber L., Little A., Yugoslavia. Death of a Nation, London 1997.
• Sokalski H.J., Odrobina prewencji: dorobek dyplomacji prewencyjnej ONZ w Macedonii, Warszawa 2007.
• Szczesio S.L., Droga do Dayton – zaangażowanie dyplomacji amerykańskiej w końcowej fazie wojny w Bośni i Hercegowinie, [w:] Bośnia i Hercegowina 15 lat po Dayton. Przeszłość – teraźniejszość – perspektywy. Studia i szkice, red. P. Chmielewski, S.L. Szczesio, Łódź 2011, s. 175–212.
• Szczesio S.L., Droga ku wojnie – sytuacja w Bośni i Hercegowinie w latach 1990–1992, [w:] Bał-kany w XX i XXI wieku. Historia – polityka – kultura. Materiały z konferencji „Poznać Bałkany”. Toruń, 29 maja 2009 roku, red. H. Stys, S. Sochacki, Toruń 2009, s. 23–40.
• The Blue Helmets. A Review of United Nations Peace-Keeping, 3rd ed., New York 1996.
• Uchodźcy świata 2000. 50 lat pomocy humanitarnej, Warszawa 2000.
• Vademecum NATO, Warszawa 1999.
• Walkiewicz W., Jugosławia. Państwa sukcesyjne, Warszawa 2009.
• Warszawski D., Dlaczego rejterada, „Gazeta Wyborcza”, 28 VII 1994, nr 147, s. 7.
• Wybranowski D., Między niepodległością a dezintegracją. Bośnia i Hercegowina w XX i XXI wieku, Szczecin 2011.
• Zacharias M.J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943–1991. Powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004.
• Former Yugoslavia – UNPROFOR. United Nations Protection Force. Profile, http://www.un.org/en/peacekeeping/missions/past/unprof_p.htm (dostęp: 15 I 2018).
• Preliminarni rezultati: U BiH su popisane 3 791 662 osobe, http://www.popis2013.net/index.php?docid=1042 (dostęp: 21 XII 2017).
• Report of the Secretary-General Pursuant to General Assembly Resolution 53/35. The Fall of Srebrenica, United Nations. General Assembly, A/54/549, 15 XI 1999, http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/54/549 (dostęp: 12 I 2018).

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.101.13