Listy księdza Jana Piotrowskiego, „przyjaciela z Dworu”, o wojsku w obozie pod Pskowem w 1581 roku

• Authors: Aleksander Bołdyrew

Title variants

Listy księdza Jana Piotrowskiego, „przyjaciela z Dworu”, o wojsku w obozie pod Pskowem w 1581 roku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problematyka życia codziennego w obozie wojskowym w epoce wczesnonowożytnej nie była, jak dotąd (poza nielicznymi wyjątkami), przedmiotem osobnego studium. Szczególnie interesujące wydaje się skupienie na tej kwestii w odniesieniu do wypraw inflanckich Stefana I Batorego, zwłaszcza ostatniej z nich (Psków – 1581 r.). Prócz oficjalnej dokumentacji o charakterze politycznych oraz stosunkowo nieźle zachowanych źródeł natury wojskowo-skarbowej, dysponujemy bowiem dziennikiem Jana Piotrowskiego, uczestnika tych wydarzeń. W formie obszernych listów informował on o przebiegu działań zbrojnych, ale również o nastrojach wśród żołnierzy. Niejednokrotnie pisał także o warunkach codziennego bytowania wojska w obozie (w marszu i podczas oblężeń), sposobach i okolicznościach zdobywania żywności, warunkach pomieszkiwania w obozie wojskowym, kwestiach sanitarnych i zdrowotnych. Jego zapiski doskonale uzupełniają diariusze Łukasza Działyńskiego i Jana Zborowskiego.

EN

The issues of everyday life in the military camp in the first part of early modern period wasn’t, as long as that (instead of few exceptions), the main theme of individual study. Discussing of this problem according to Stephan Bathory’s campaign in Livonia, especially the last one (Psków – 1581) is particularly interesting. The reason of that situation is fact, that we can use not only political documentary and well-preserved history sources relevant to militaries and public treasury, but also a diary of Jan Piotrowski, participant of those episodes. In many comprehensive letters he informed about the course of the military actions, but also about the moods and spirits of the soldiers. Many times he wrote about conditions of the soldiers’ everyday life in the camp (during march-pastes and siege), ways and circumstances of gaining the food, conditions of living in the military camp, sanitary and health issues too. His jottings are supplied by Łukasz Działyński and Jan Zborowski’s diaries.

Keywords

PL

historia wojskowości wczesnonowożytnej; oblężenie Pskowa (1581–1582); sztuka wojenna; życie codzienne; Królestwo Polskie; Wielkie Księstwo Litewskie; Wielkie Księstwo Moskiewskie; historia wojskowości wczesnonowożytnej; oblężenie Pskowa (1581–1582); sztuka wojenna; życie codzienne; Królestwo Polskie; Wielkie Księstwo Litewskie; Wielkie Księstwo Moskiewskie

EN

early modern history of warfare; Pskov siege (1581–1582); art of war; everyday life; Kingdom of Poland; Grand Duchy of Lithuania; Grand Duchy of Muscovy

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2018
• Issue: 102
• Pages: 51-64

Dates

published

2018-12-30

Contributors

author

Aleksander Bołdyrew

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Średniowiecznej

References

• Działyński Ł., Dyaryusz oblężenia i zdobycia Wieliża, Wielkich Łuk i Zawołocia od dnia 1 Sierpnia do 25 Listopada 1580 r. pisany przez […] starostę Kowalskiego i Brodnickiego, [w:] Sprawy wojenne króla Stefana Batorego. Dyaryjusze, relacyje, listy i akta z lat 1576–1586, wyd. I. Polkowski, Kraków 1887.
• Piotrowski J., Dziennik wyprawy Stefana Batorego pod Psków, wyd. A. Czuczyński, Kraków 1894.
• Tarnowski J., Consilium rationis bellicae, wstęp napisał J. Sikorski, tekst dzieła do druku przygotował oraz notą wydawniczą, komentarzem i słownikiem opatrzył T.M. Nowak, Warszawa 1987.
• Zborowski J., Dyaryusz zdobycia zamków: Wieliża, Uświaty, Wielkich Łuk, w liście […] kasztelana gnieźnieńskiego do Piotra Zborowskiego Wojewody Krakowskiego, [w:] Sprawy wojenne króla Stefana Batorego. Dyaryjusze, relacyje, listy i akta z lat 1576–1586, wyd. I. Polkowski, Kraków 1887.
• Bołdyrew A., Porządek obozowania w wojskowych pismach normatywnych za ostatnich Jagiellonów, [w:] Studia nad staropolską sztuką wojenną, t. V, red. Z. Hundert, K. Żojdź, J.J. Sowa, Oświęcim 2017, s. 12–20.
• Bołdyrew A., Węgrzy w armii Stefana Batorego 1576–1586, [w:] Barbarzyńcy u bram, red. M. Franz, Z. Pilarczyk, Toruń 2012, s. 400–418.
• Dworzaczek W., Piotrowski Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVI, Wrocław 1981, s. 474–476.
• Kotarski H., Wojsko polsko-litewskie podczas wojny inflanckiej 1576–1582. Sprawy organizacyjne. Część V, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1972, t. XVIII, cz. 2, s. 44–104.
• Kupisz D., Psków 1581–1582, Warszawa 2015.
• Kutrzeba S., Polskie ustawy i artykuły wojskowe od XV do XVIII wieku, Kraków 1937.
• Leśniewski S., Jan Zamoyski. Hetman i polityk, Warszawa 2008.
• Lipoński W., Zapomniany wielkopolanin – ksiądz Jan Piotrowski – sekretarz kancelarii królewskiej. Pasek XVI wieku, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 2009, z. 29, s. 141–171.
• Olejnik K., Stefan Batory 1533–1586, Warszawa 1988.
• Szymański J., Nauki pomocnicze historii, wyd. nowe, przejrzane i zmienione, Warszawa 2001.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.102.04