Życie codzienne w Brygadach Międzynarodowych podczas wojny domowej w Hiszpanii w świetle zeznań Andrzeja Rozborskiego

• Authors: Robert Majzner

Title variants

Życie codzienne w Brygadach Międzynarodowych podczas wojny domowej w Hiszpanii w świetle zeznań Andrzeja Rozborskiego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wybuch wojny domowej w Hiszpanii przyciągnął uwagę nie tylko europejskich „mocarstw” – Niemiec, Włoch, Francji, Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego. Rzeczpospolita Polska obserwowała ją głównie pod kątem wpływu na politykę Francji i ewolucję sztuki wojennej oraz udział obywateli polskich w Brygadach Międzynarodowych. Formacja ta postrzegana była bowiem jako narzędzie radzieckich interesów, a walczący w jej szeregach ochotnicy – jako potencjalne aktywa radzieckiego wywiadu. Dlatego zbierano na ich temat wszelkie informacje, starając się przede wszystkim pozyskać je od samych ochotników. Tym, którzy udzielili najbardziej wartościowych, obiecano przywrócenie obywatelstwa polskiego, które odebrano im automatycznie na mocy ustawy z 1920 i 1938 r. Jedną z najobszerniejszych relacji złożył Andrzej Rozborski – porucznik XIII Brygady, przebywający w Hiszpanii od sierpnia 1937 do sierpnia 1938 r.

EN

The outbreak of the civil war in Spain caught the attention of not only European „powers” – Germany, Italy, France, Great Britain and the Soviet Union. The Republic of Poland observed it mainly in terms of its influence on French politics and the evolution of martial arts, as well as the participation of Polish citizens in International Brigades. This formation was perceived as a tool of Soviet interests, and the volunteers struggling in its ranks as potential agents of Soviet intelligence. That is why all information was collected about them, trying above all to get them from the volunteers themselves. Those who granted the most valuable were promised to restore Polish citizenship, which was automatically taken away by the Act of 1920 and 1938. One of the most comprehensive accounts was made by Andrzej Rozborski – Lieutenant XIII Brigade, staying in Spain from August 1937 to August 1938.

Keywords

PL

wojna domowa w Hiszpanii; Brygady Międzynarodowe; wojna domowa w Hiszpanii; Brygady Międzynarodowe

EN

civil war in Spain; International Brigades

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2018
• Issue: 102
• Pages: 169-184

Dates

published

2018-12-30

Contributors

author

Robert Majzner

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Zakład Historii XX wieku

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Ministerstwo Spraw Wewnętrznych [MSW].
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie-Rembertowie [CAW], Oddział II Sztabu Głównego Wojska Polskiego [Oddział II].
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie-Rembertowie [CAW], Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych [GISZ].
• Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie [IPN-Rz], Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych [WUSW].
• Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie [IPN], Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich przeciwko Narodowi Polskiemu [GK].
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1920, 1938.
• Mały rocznik statystyczny 1937, Warszawa 1937.
• Mały rocznik statystyczny 1939, Warszawa 1939.
• „Monitor Polski” 1947.
• Radosh R., Habeck M.R., Sevostianov G., Spain betrayed. The Soviet Union in the spanish civil war, New Haven 2001.
• Statistical Year-Book of the League of Nations 1938/39, Geneva 1939.
• Kriwicki W., W tajnej służbie Stalina, Warszawa 2000.
• Andrew Ch., Gordijewski O., KGB, Warszawa 1997.
• Beevor A., Walka o Hiszpanię 1936–1939. Pierwsze starcie totalitaryzmów, Kraków 2009.
• Bolloten B., The Spanish Civil War. Revolution and Counterrevolution, New Haven–London 1991.
• Bron M., Kozłowski E., Techniczek M., Wojna hiszpańska 1936–1939. Chronologia wydarzeń i bibliografia, Warszawa 1964.
• Carr E.H., The Comintern and the Spanish Civil War, London 1984.
• Castells A., Las Brigades Internationales de la guerra de España, Barcelona 1974.
• Chodakiewicz M.J., Zagrabiona pamięć: wojna w Hiszpanii 1936–1939, Warszawa 1997.
• Ciechanowski J.S., Podwójna gra. Rzeczpospolita Polska wobec hiszpańskiej wojny domowej 1936–1939, Warszawa 2014.
• Cortada J.W., Historical Dictionary of the Spanish Civil War 1936–1939, London 1982.
• Delpervie de Bayac J., Les Brigades Internationales, Paris 1968.
• Juliá S., Victimas de la guerra civil, Madrid 1999.
• Kochański A., Strzelczyk Józef (1901–1941), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLIV, Warszawa–Kraków 2006–2007, s. 599–600.
• Kołakowski P., Pretorianie Stalina. Sowieckie służby bezpieczeństwa i wywiadu na ziemiach polskich 1939–1945, Warszawa 2013.
• Koszel B., Hiszpański dramat 1936–1939. Wojna domowa w polityce mocarstw europejskich, Poznań 1991.
• Kühne H., Spanien 1936–1939, Berlin 1978.
• Majzner R., Wojna domowa w Hiszpanii 1936–1939 w obserwacjach i analizach Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego, Radomsko 2012.
• Morir, matar, sobrevivir. La violencia en la dictadura de Franco, red. J. Casanova, Barcelona 2002.
• Mularska-Andziak L., Franco, Londyn 1994.
• Ortega J.A., Silvestre J., Las consecuencias demográficas de la guerra civil, Galicia 2005.
• Payne S.G., The Spanish Civil War. The Soviet Union and Communism, London 2004.
• Preston P., The Spanish Holocaust. Inquisition and Extermination in Twentieth-Century Spain, London 2012.
• Różycki B., Dąbrowszczacy i pamięć o hiszpańskiej wojnie domowej w Polsce ludowej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2013, t. XII, s. 167–212.
• Rubio J., La emigración de la guerra civil de 1936–1939, vol. III, Madrid 1977.
• Schwartz F., La internalización de la guerra civil española, julio de 1936 – marzo 1937, Barcelona 1972.
• Wyszczelski L., Wysiłek organizacyjny i bojowy Dąbrowszczaków w wojnie hiszpańskiej w latach 1936–1939, [w:] Dąbrowszczacy w wojnie hiszpańskiej 1936–1939, Warszawa 1989, s. 87–100.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.102.12