„Ludzie czarni od słońca i osmaleni od wiatru, o spojrzeniu straszliwym i groźnym” – wojownicy husyccy w świetle źródeł z epoki

• Authors: Piotr Strzyż

Title variants

„Ludzie czarni od słońca i osmaleni od wiatru, o spojrzeniu straszliwym i groźnym” – wojownicy husyccy w świetle źródeł z epoki

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W historii czeskiego oręża jedno z najważniejszych miejsc zajmuje okres rewolucji husyckiej lat 1419–1436. Jest to też niewątpliwie czas wielkiej chwały husyckich wojsk polnych „sierotek” i „taborytów”, którym przez półtorej dekady nie była w stanie sprostać żadna ze stających z nimi do konfrontacji ówczesnych armii. Przedmiotem badań nie będzie jednak uzbrojenie tych wojowników, lecz ich wygląd oraz czyny, przede wszystkim te pozamilitarne, które bardzo szybko przysporzyły im złowrogiej sławy. Nierzadko paraliżowała ona całe armie oraz obrońców zamków i miast – wystarczył dźwięk słów ich bojowej pieśni Ktož jsú boží bojovníci. Ich swego rodzaju „znakami rozpoznawczymi” były: palenie i burzenie klasztorów i kościołów, tortury i mordy na ludności wsi i miast ze szczególnym upodobaniem palenia na stosie lub w stodołach oraz rabowanie wszelkich dóbr ruchomych i nieruchomych oraz handel nimi. I mimo że w średniowieczu takie postępowanie nie należało do rzadkości, to jednak „łatka” pozbawionych litości grabieżców była bardzo chętnie przypinana właśnie husytom.

EN

The period of the Hussite revolution in the years 1419–1436 holds one of the most prominent places in the history of the Czech military. There is no doubt that this is also a time of great glory of Hussite field troops – the „Orphans” and the „Taborites”. For one and a half of a decade no contemporary army which confronted them was able to defeat the Hussites. However, the present paper will not deal with weaponry of these warriors. What will be discussed is their appearance and deeds, with special reference to those of non-military nature which very soon added to their sinister fame. It was not infrequently that this fame virtually paralysed entire armies and defenders of castles and towns – the very sound of a Hussite war battle song Ktož jsú boží bojovníci was enough. A sort of Hussite „hallmarks” were: burning and pulling down of monasteries and churches, tortures and murders of rural and urban populations, with a special preference for burning on the stake or in barns, as well as pillaging of any sort of movable and immovable property and trade with such goods. In spite of the fact that such acts were not uncommon in the Middle Ages, it was the Hussites who were very eagerly labelled as merciless plunderers.

Keywords

PL

Królestwo Czech; husyci; rewolucja husycka; średniowiecze; wojna; Królestwo Czech; husyci; rewolucja husycka; średniowiecze; wojna

EN

Kingdom of Bohemia; Hussites; Hussite revolution; Middle Ages; war

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2019
• Issue: 103
• Pages: 43-57

Dates

published

2019-04-30

Contributors

author

Piotr Strzyż

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Archeologii, Katedra Archeologii Historycznej i Bronioznawstwa

• https://orcid.org/0000-0001-6846-159X

References

• Aenae Sylvii Chronicon Bohemiae, [w:] Fontes Rerum Bohemicarum, t. VII, ed. J. Emler, Praha 1907.
• Archiv Český čili stare písemné památky České i Moravské, část 7, ed. F. Kalousek, Praha 1887.
• Bartošek z Drahonic, Kronika, [w:] Ze správ a kronik doby husitské, oprac. I. Hlaváček, Praha 1981, s. 231–299.
• Chronik des Martin von Bolkenhain, Scriptores Rerum Silesiacarum, Bd. XII (Geschichtsschreiber Schlesien des XV. Jahrhunderts), hrsg. F. Wachter, Breslau 1883.
• Chronicon Bartossek de Drahonicz, [w:] Fontes Rerum Bohemicarum, t. V, ed. J. Goll, Praha 1893, s. 591–628.
• Chronicon veteris Collegiati Pragensii, [w:] Fontes Rerum Austiacarum, Bd. II, Abt. 1, hrsg. K. Höfler, Wien 1856, s. 67–102.
• Duchem i mečem. Čtení o slavě, velikosti a utrpení našeho lidu, oprac. F. Heřmanský, Praha 2008.
• Jana Długosza Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 11 i 12, Warszawa 2009.
• Joannis Dlugossi Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, Warszawa 2001.
• Kronika velmi pěkná o Janu Žižkovi, [w:] Staročeské vojenské řády: Hájek – Vlček – Žižka, wyd. F. Svejkovský, wstęp J. Durdík, Praha 1952.
• Vavřinec z Březove, Husitská kronika, wyd. M. Bláhova, F. Heřmanský, Praha 1979.
• Ze starých latopisů českých, wyd. J. Porák, J. Kašpar, Praha 1980.
• Brych V., Arma diaboli. O kuši a střelcích, Praha 2012.
• Bylina S., Rewolucja husycka, t. II (Czas chwały i czas zmierzchu), Warszawa 2015.
• Čornej P., Lipanská křižovatka. Příčiny, průběh a historický význam jedné bitvy, Praha 1992.
• Čornej P., Lipany ve svédectví pramenů, „Husitský tabor” 1985, t. VIII, s. 155–184.
• Čornej P., Tajemství českých kronik, Vyšehrad 1987.
• Čornej P., Velké dějiny zemí Koruny České, t. V (1402–1437), Praha 2000.
• Dolejší J., Křížek L., Husíté. Vrchol válečného umění v Čechách 1419–1434, Praha 2009.
• Karp P., Niszczenie klasztorów w relacjach kronik doby wojen husyckich, [w:] Scriptura, diploma, sigillum. Prace ofiarowane profesorowi Kazimierzowi Bobowskiemu, red. J. Zdrenka, J. Karczewska, Zielona Góra 2009, s. 309–321.
• Karp P., Polsko-husycka wyprawa zbrojna przeciw Zakonowi krzyżackiemu w roku 1433, Zielona Góra 2017.
• Palacký F., Dějiny národu českeho v Čechach a na Moravě, t. III, wyd. 3, Praha 1940.
• Siatkowska E., Siatkowski J., Wybór tekstów staroczeskich, wyd. 2, Warszawa1988.
• Šmahel F., Husitská revoluce, t. III (Kronika válečných let), wyd. 2, Praha 1996.
• Wilczyński M., Czy Wandalowie byli wandalami?, [w:] Studia classica et byzantinica. Alexandro Krawczuk oblata, red. J. Salamon, Z.J. Kapera, Kraków 1996, s. 197–216.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.103.04