Adam Brzechwa-Ajdukiewicz – ostatni dowódca 26 Dywizji Piechoty

• Authors: Konrad A. Czernielewski

Title variants

Adam Brzechwa-Ajdukiewicz – ostatni dowódca 26 Dywizji Piechoty

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor przedstawił postać pułkownika Adama Brzechwy-Ajdukiewicza oraz przebieg jego kariery wojskowej w latach 1914–1939. Adam Ajdukiewicz urodził się w 1894 r. w majątku Komorniki pod Krakowem. Studiował na Politechnice we Lwowie. Był członkiem niepodległościowych organizacji konspiracyjnych. W 1914 r. został żołnierzem Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego – był m.in. dowódcą kompanii karabinów maszynowych 4 pułku piechoty Legionów. Po kryzysie przysięgowym wcielony został do armii austro-węgierskiej. W listopadzie 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego – brał udział w obronie Lwowa. Ukończył Szkołę Sztabu Generalnego. W armii polskiej pełnił wiele ważnych stanowisk, a zwieńczeniem jego kariery wojskowej było stanowisko dowódcy 26 Dywizji Piechoty, które objął w marcu 1938 r. Autor opisał także krótko jej dzieje: historię jej sformowania, tradycje bojowe pułków i miejsca dyslokacji. W ostatniej części artykułu omówiono walki dywizji we wrześniu 1939 r., szczególną uwagę poświęcając bitwie nad Bzurą – największej bitwie 1939 r. Autor opisał działania gen. bryg. Adama Brzechwy-Ajdukiewicza oraz jego losy po 1939 r. Generał znalazł się w niewoli, był jeńcem oflagu VIIA w Murnau. Po jego wyzwoleniu przez wojska amerykańskie został oficerem w 7 Dywizji Piechoty, następnie zastępcą dowódcy Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie. Od 1947 r. służył w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po demobilizacji zamieszkał w Londynie. Zmarł 6 czerwca 1954 r. Pochowany został na cmentarzu Kensal Green w Londynie.

EN

The author presents the figure of Colonel Adam Brzechwa-Ajdukiewicz and the course of his military career in 1914–1939. Adam Ajdukiewicz was born in 1894 on the Komorniki estate near Krakow. He studied at the Lviv Polytechnic. He was a member of the independence underground organizations. In 1914, he became a soldier of Józef Piłsudski’s Polish Legions – he was, among others, the commander of a machine gun company in 4th Infantry Regiment of Polish Legions. After the oath crisis, he was conscripted into the Austro-Hungarian army. In November 1918 he joined the Polish Army – he participated in the defense of Lviv. He graduated from the General Staff School. In the Polish army he held many important positions, and the culmination of his military career was the position of commander of the 26th Infantry Division, which he assumed on March 1938. The author also briefly described the history of the 26th Infantry Division: the history of its formation, combat traditions of the regiments and locations of dislocation. In the last part of the article, the author discussed the fighting of this division in September 1939, paying special attention to the battle of Bzura – the largest battle of 1939. The “author described the activities of Gen. Adam Brzechwa-Ajdukiewicz and his fate after 1939. The general was captive, he was a prisoner of Ofia VIIA in Murnau. After the liberation of the Murnau camp by American troops, he became an officer in the 7th Infantry Division, then deputy commander of the Military Units in the Middle East. From 1947, he served in the Polish Corps for Preparation and Arrangement. After demobilization he settled in London. He died on June 6, 1954. He was buried at the Kensal Green Cemetery in London.

Keywords

PL

Adam Brzechwa-Ajdukiewicz; 26 Dywizja Piechoty; Skierniewice; Sochaczew; Armia „Pomorze”; Armia „Poznań”; Adam Brzechwa-Ajdukiewicz; 26 Dywizja Piechoty; Skierniewice; Sochaczew; Armia „Pomorze”; Armia „Poznań”

EN

Adam Brzechwa-Ajdukiewicz; 26th Infantry Division; Skierniewice; Sochaczew; Army “Pomorze”; Army “Poznań”

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2019
• Issue: 105
• Pages: 103-123

Dates

published

2019-12-30

Contributors

author

Konrad A. Czernielewski

• Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Dział Edukacji

• https://orcid.org/0000-0001-7072-4678

References

• Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 10 pp, sygn. I.320.10.103.
• Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 18 pp, sygn. I.320.18.30.
• Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 26 DP, sygn. I.313.26.4.
• Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 26 pal, sygn. I.322.26.37.
• Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 37 pp, sygn. I.320.37.12.
• Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Akta Personalne A. Brzechwy-Ajdukiewicza, sygn. I.480.77.
• Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Departament Dowodzenia Ogólnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, sygn. I.300.22.11.
• Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Kampania wrześniowa, sygn. II/3/29; II/5/9; II/11/26.
• Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Wyższa Szkoła Wojenna, sygn. I.340.1.229.
• Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce – Archiwum Józefa Piłsudskiego [IJPA], Referat Personalny Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, sygn. 701/1/118; 701/1/119; 701/1/120.
• Dziennik biskupa polowego Wojska Polskiego Józefa Gawliny (1937–1939), oprac. W. Wysocki, [w:] Kapelani Wrześniowi. Służba duszpasterska w Wojsku Polskim w 1939 r. Dokumenty, relacje, opracowania, red. W. Wysocki, Warszawa 2001, s. 359–375.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych 1921.
• Kirchmayer J., Pamiętniki, Warszawa 1962.
• Kutrzeba T., Bitwa na Bzurą (9–22 września 1939 r.). Przyczynek do historii kampanii polsko-niemieckiej w obszarze Poznań-Warszawa we wrześniu 1939 r., Warszawa 1958.
• Lista oficerów dyplomowanych (stan z dn. 15.IV.1931 r.), Warszawa 1931.
• Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. I (Kampania wrześniowa 1939 r.), cz. 1 (Polityczne i wojskowe położenie Polski przed wojną), Londyn 1951.
• Rowecki S., Wspomnienia i notatki autobiograficzne (1906–1939), Warszawa 1988.
• Wojskowe Teki Archiwalne, t. II (Mobilizacja marcowa 1939. Dokumenty i relacje), Warszawa 2012.
• Bauer P., Polak B., Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939, Poznań 1982.
• Ciałowicz J., Polsko-francuski sojusz wojskowy 1921–1939, Warszawa 1970.
• Ciechanowski K., Armia „Pomorze” 1939, Warszawa 1983.
• Cieplewicz M., Przejście Wojska Polskiego w 1921 r. na stopę pokojową oraz jego kadry i budżet w pierwszej połowie lat dwudziestych, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1989, t. XXXI, s. 275–297.
• Cieplewicz M., Stawecki P., Wojskowość polska w latach 1921–1926, [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej w latach 1864–1939, red. P. Stawecki, Warszawa 1990, s. 393–498.
• Czernielewski K., Powstanie, organizacja i dyslokacja 26 Dywizji Piechoty, „Muzealny Rocznik Historyczny” 2013, t. II, s. 59–82.
• Czernielewski K., Zbrodnie popełnione przez NKWD na oficerach garnizonu łódzkiego Wojska Polskiego w 1940 r., [w:] Jeńcy wojenni z łódzkiego – ofiary zbrodni katyńskiej, red. J. Żelazko, P. Zawilski, Łódź 2011, s. 63–77.
• Czernielewski K., Jarno W., Garnizon łódzki Wojska Polskiego w latach 1918–1939, Toruń 2008.
• Dobrowolski P., Dywizjony artylerii konnej cz. 3, [w:] Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939, red. P. Rozdżestwieński, Warszawa 2013.
• Domański W.S., 26 Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Władysława IV, Pruszków 1997.
• Jarno W., Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918–1939, Łódź 2001.
• Jarno W., Skierniewicka 26 Dywizja Piechoty w latach 1921–1939. Organizacja, wyszkolenie i życie codzienne, „Mars” 2001, t. X, s. 80–112.
• Jurga T., Obrona Polski 1939, Warszawa 1990.
• Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000.
• Kozłowski W., Tragedia generała Stanisława Kozickiego – marzec 1938 roku, „Mars” 2005, t. XVIII, s. 59–81.
• Krawczyk E., Demobilizacja i pokojowa organizacja Wojska Polskiego w latach 1920–1921, Warszawa 1971.
• Kryska-Karski T., Żurakowski S., Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991.
• Kukuła P.A., Piechurzy kutnowskiego pułku, Łódź 1977.
• Kukułka J., Francja a Polska po traktacie wersalskim (1919–1922), Warszawa 1970.
• Kuprianis A., Łódzka 4 Grupa Artylerii w latach 1929–1939, Łódź 2010.
• Leżeński C., Kukawski L., O kawalerii polskiej XX wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
• Mastalski L., 7 Dywizja Piechoty w latach 1918–1939, Częstochowa 2012.
• Piwowarski E., Przebieg i wyniki częściowej mobilizacji alarmowej z marca 1939 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1995, R. XL, nr 1–2, s. 95–129.
• Rezmer W., Armia „Poznań” 1939, Warszawa 1992.
• Rybka R., Stepan K., Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Kraków 2006.
• Saramonowicz J., Życie społeczno-polityczne Kutna w latach 1918–1939, [w:] Kutno poprzez wieki, red. J. Szymczak, t. I (Do 1939 roku), Kutno–Łódź 2011, s. 509–542.
• Smoliński A., Jazda Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 12 X 1918 r. do 25 IV 1920 r., Toruń 2000.
• Solarz J., Doktryny militarne XX wieku, Kraków 2009.
• Stawecki P., Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1997.
• Stawecki P., Polityka wojskowa Polski 1921–1926, Warszawa 1981.
• Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994.
• Walczak E., 37 Pułk Piechoty, Pruszków 1991.
• Włodarczyk E., Z dziejów 26 Dywizji Piechoty w Skierniewicach, [b.m. i d.w.].
• Wojkowski M., Major Wilhelm Jan Fedorko – nieznany bohater, „Kutnowskie Zeszyty Regionalne” 2011, R. XV, s. 277–298.
• Wysocki W., 10 Pułk Piechoty 1918–1939, Warszawa 1997.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.105.07