Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii (1940–1944)

• Authors: Andrzej Dubicki , Tadeusz Dubicki

Title variants

Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii (1940–1944)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W ramach Akcji Kontynentalnej ppłk Jan Kowalewski prowadził działania mogące wydostać (wyprowadzić) z sojuszu z III Rzeszą: Włochy, Rumunię i Węgry. Była to działalność znana i popierana przez polskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz stronę brytyjską, która ją finansowała. Centrala operacji znajdowała się w neutralnej Lizbonie. W odniesieniu do Rumunii ppłk Kowalewski miał szczególne możliwości działania – jako były attaché wojskowy RP w Bukareszcie. Docierał do różnych ugrupowań rumuńskich polityków, emigracji, opozycji krajowej i sfer rządowych. Propozycje polskie zawierały ofertę powojennej federacji państw Europy Środkowej. Ustalano warunki kapitulacji na froncie. Działalność ppłk. Kowalewskiego została przerwana na początku 1944 r. decyzją władz brytyjskich, które obawiały się reakcji władz sowieckich na próbę utworzenia bloku państw europejskich na bazie antykomunistycznej.

EN

As part of the Continental Action, Colonel Jan Kowalewski conducted activities that could get: Italy, Romania and Hungary out of the Axis. It was an activity known and supported by the Polish Ministry of Internal Affairs and the British side which financed it. The operation’s center was placed in neutral Lisbon. With regard to Romania, Colonel Kowalewski had special opportunities to act – as a former Polish military attaché in Bucharest. He was in touch with various groups of Romanian politicians, emigres, the local opposition and the government spheres. The Polish proposals included the offer of post-war federation of Central European countries. The conditions for capitulation at the front were also set. The activities of Colonel Kowalewski were interrupted by the decision of the British authorities in early 1944, who were afraid of the Soviet authorities’ reaction to the attempt to create a bloc of European countries based on anti-communist rule.

Keywords

PL

Akcja Kontynentalna; Portugalia; Rumunia; druga wojna światowa; Akcja Kontynentalna; Portugalia; Rumunia; druga wojna światowa

EN

Continental Action; Portugal; Romania; 2nd World War

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2019
• Issue: 105
• Pages: 125-142

Dates

published

2019-12-30

Contributors

author

Andrzej Dubicki

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych, Zakład Teorii Polityki i Państwa

• https://orcid.org/0000-0002-9949-210X

author

Tadeusz Dubicki

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii

• https://orcid.org/0000-0002-0269-120X

References

• Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie [IPMS], sygn. A.9.VI.17/3; A.9.VI.22/3.
• The National Archives [NA], sygn. FO 371/39487B; HS 4/235; HS 5/757.
• Bucur B., Documente inedite 1932–1942. Contribuţii la analele reţelelor sociale istorice, Bucureşti 2016.
• Ciechanowski J.S., Misja ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego w Portugalii, [w:] Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej, red. T. Dubicki, D. Nałęcz, T. Stirling, t. I, Warszawa 2004, s. 518–531.
• Dubicki A., Rumunia w Akcji Kontynentalnej. Materiały źródłowe (opracowanie), [w:] Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej, red. T. Dubicki, D. Nałęcz, T. Stirling, t. I, Warszawa 2004, s. 272–286.
• Dubicki A., System partyjny Królestwa Rumunii. Uwarunkowania i funkcjonowanie, Łódź 2013.
• Dubicki T., Konspiracja polska w Rumunii 1939–1940, t. I, Warszawa 2002.
• Dubicki T., Konspiracja polska w Rumunii 1941–1945, t. II, Warszawa 2005.
• Dubicki T., Polscy uchodźcy w Rumunii 1939–1945, Warszawa 1995.
• Dubicki T., Rumuńskie aspekty w Akcji Kontynentalnej (1940–1944), [w:] Współcześni historycy polscy o Rumunii, red. T. Dubicki, Toruń 2009, s. 236–239.
• Glabisz K., ŚP. Pułkownik Jan Kowalewski, „Orzeł Biały”, styczeń 1966, s. 6.
• Grabowski W., Dział Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w latach 1940–1945, [w:] Kontrwywiad II RP (1914) 1918–1945 (1948), red. Z. Nawrocki, t. III, Warszawa 2015, s. 230–249.
• Kowalewski J., Cykl rumuński, „Zeszyty Historyczne” 1964, z. 6, s. 117–145.
• Nowik G., Zanim złamano „Enigmę”. Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920, Warszawa 2005.
• Pełczyński T., Pułkownik Jan Kowalewski, „Tydzień Polski”, 4 XII 1965, s. 5.
• Polska Służba Zagraniczna po 1 września 1939 r., przedmowa T. Komarnicki, Londyn 1954.
• Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej, red. T. Dubicki, D. Nałęcz, T. Stirling, t. I, Warszawa 2004.
• Sobczak J., Polska w propagandzie i polityce III Rzeszy 1939–1945, Poznań 1988.
• Ştefănescu P., Istoria Francomasoneriei române, Bucureşti 2009.
• Wołos M., Misja kapitana Jana Kowalewskiego do Japonii w 1923 roku, [w:] Wywiad i Kontrwywiad wojskowy II RP, red. T. Dubicki, t. I, Łomianki 2010, s. 329–341.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.105.08