Dyplomacja PRL wobec kryzysu karaibskiego w 1962 roku

• Authors: Konrad Kieć

Title variants

Dyplomacja PRL wobec kryzysu karaibskiego w 1962 roku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz ówczesny szef polskiej dyplomacji Adam Rapacki uważali kryzys karaibski za niezwykle groźny dla Polski. Wynikało to z faktu, że Warszawa utrzymywała dobre relacje gospodarcze z Waszyngtonem. Od czasu nawiązania relacji dyplomatycznych z Hawaną stosunki między PRL a Kubą rozwijały się wolno. Od 1960 r. PRL była zmuszona okazywać pomoc Kubie i nie czerpała zysków z wymiany handlowej. Szersze zaangażowanie na rzecz poprawy stosunków z reżimem Castro było wymuszone przez Moskwę. Polska jako członek bloku wschodniego nawiązała relacje z Hawaną najpóźniej ze wszystkich krajów wchodzących w jego skład. Na wspomniane ruchy Stany Zjednoczone Ameryki zareagowały w sposób niezwykle nerwowy. Administracja prezydenta Johna Kennedy’ego groziła cofnięciem cesji gospodarczych udzielonych Polsce. W tym kontekście wizyta Adama Rapackiego w Hawanie w czerwcu 1961 r. wydawała się z punktu widzenia USA prowokacyjna. Inaczej wystąpienie polskiego ministra odebrali brytyjscy dyplomaci, którzy utrzymywali, że podczas przemówienia na Uniwersytecie w Hawanie Rapacki starał się nie obrażać Stanów Zjednoczonych. Dodatkowo Foreign Office uważało, że został on zmuszony do złożenia owej wizyty zagranicznej. W momencie, gdy rozpoczął się kryzys rakietowy na Kubie, polskie MSZ starało się za wszelką cenę uniknąć działań, które mogły zostać odebrane jako prowokacja przez siły US Navy, prowadzące morską blokadę wyspy. O zamiarach dotyczących rozmieszczenia pocisków atomowych na Kubie ZSRR nie poinformowało swoich sojuszników, co świadczyło o braku suwerenności PRL oraz innych państw bloku wschodniego. MSZ nie podejmowało żadnych aktywnych ruchów w tej kwestii, ale starało się pozyskać najbardziej wiarygodne informacje na temat rozgrywających się zdarzeń. Najlepiej poinformowany był ambasador PRL w Waszyngtonie, a jego odpowiednicy w Hawanie i Moskwie mieli niekompletne dane. Dodatkowo, po ustaniu największego zagrożenia związanego z wybuchem wojny termonuklearnej, to PRL przekazywała informacje o krytyce Fidela Castro kierowanej wobec Moskwy, a dotyczącej kryzysu.

EN

The Ministry of Foreign Affairs and the head of Polish diplomacy at that time, Adam Rapacki, considered the Caribbean Crisis to be extremely dangerous for Poland. It was due to the fact that Warsaw maintained good economic relations with Washington. Since establishing diplomatic relations with Havana, relations between the Polish People’s Republic (PPR) and Cuba had developed slowly. From 1960, PPR was forced to help Cuba, while not drawing any benefits from exchange trade. Larger commitment to improve relations with Castro’s regimes was forced by Moscow. Poland was the last member of Eastern Bloc to establish relations with Havana. The United States of America reacted to these events in an extremely nervous manner. The administration of President John Kennedy threatened to cancel economic cessions granted to Poland. In this context, Adam Rapacki’s visit to Havana in June 1961 seemed provocative from the USA point of view. British diplomacy, however, interpreted the Polish minister’s speech at the University of Havana differently and maintained that Rapacki was careful not to offend the United States of America. Moreover, the Foreign Office believed that he was forced to make this foreign visit. When the Cuban Missile Crisis began, the Polish Ministry of Foreign Affairs tried to avoid any actions that could be seen as provocative by U.S. Navy forces, conducting a naval blockade of the island. The USSR did not inform its allies about the plan of placing the missiles on Cuba, which testified to the lack of sovereignty of the PPR and other Eastern Bloc states. The Polish Ministry of Foreign Affairs did not make any active moves regarding the crisis, but still tried to obtain the most reliable information on the events. The most informed person was PPR’s ambassador in Washington, while those in Havana and Moscow had incomplete data. In addition, after the biggest threat of the outbreak of thermonuclear war has passed, it was the PPR that provided information about Fidel Castro’s critique of Moscow’s position towards the crisis.

Keywords

PL

polska polityka zagraniczna; wiek XX; kryzys karaibski

EN

Polish foreign policy; 20th century; Caribbean Crisis; Polish foreign policy; 20th century; Caribbean Crisis

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2020
• Issue: 106
• Pages: 157-189

Dates

published

2020-04-30

Contributors

author

Konrad Kieć

• Uniwersytet Szczeciński

• https://orcid.org/0000-0003-4921-6382

References

• Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie [AMSZ], Gabinet Ministra 1961–1977.
• Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie [AMSZ], Depesze Hawana 1962.
• The National Archives, Londyn [TNA], Foreign Office: Political Departments: General Correspondences from Departments 1906–1966.
• Foreign Relations of the United State [FRUS], 1961–1963, vol. XVI, Eastern Europe, Cyprus, Greece, Turkey.
• Wilson Center Digital Archive [WCDA], Cold War International History Project – digital archive.
• Hershenberg J.G., Poland, Cuba, and the Missile Crisis, 1962: Ciphered Telegrams from the Foreign Ministry Archives in Warsaw, „CWHIP Bulletin” 2017, s. 460–500.
• Kula M., Minister Rapacki o Ameryce Łacińskiej. Informacja ministra spraw zagranicznych Adama Rapackiego „o rozwoju stosunków Polski z krajami Ameryki Łacińskiej”, przedstawiona Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu PRL 23 maja 1962 r., „Ameryka Łacińska” 2005, nr 3/4, s. 37–48.
• Rapacki A., Przemówienia, artykuły, wywiady 1957–1968, wstęp A. Werblan, wybór i oprac. L. Pastusiak, Warszawa 1982.
• Allison G., The Cuban Missile Crisis at 50. Lesson for U.S Foreign Policy Today, „Foreign Affairs” 2012, No. 4, s. 11–16.
• Berstein B., Cuban Missile Crisis: Trading the Jupiter In Turkey, „Political Science Quaterley” [New York] 1980, No. 1, s. 97–125.
• Cushion S., A Hidden history of the Cuban Revolution. How the Working Class Shape the Guerilla Victory, New York 2016.
• Dembicz K., Relacje Polska–Kuba. Historia i współczesność, Warszawa 2013.
• Eakin M.C, Historia Ameryki Łacińskiej. Zderzenie kultur, Kraków 2009.
• Fagen R.F., Cuban and Soviet Union, „The Wilson Quaterly” [Washington] 1978, vol. II, No. 1, s. 69–78.
• Fudali B.R., Od zwycięstwa do upadku. Siły zbrojne Związku Radzieckiego 1945–1991, Warszawa 2009.
• Krzywicka K., Racja stanu Kuby, „Annales Universitates Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K – Politologia” 1997, nr 4, s. 139–158.
• Kubowski J., Stany Zjednoczone Ameryki w obliczu zagłady atomowej. Kryzys kubański trzynaście dni, które wstrząsnęły Ameryką, Brzezia Łąka 2016.
• Miedwiediew R.A., Chruszczow. Biografia polityczna, Warszawa 1990.
• Miodek L., Polsko-kubańskie relacje polityczne i gospodarcze w kontekście sytuacji międzynarodowej w Polska–Kuba. Historia i współczesność, red. K. Dembicz, Warszawa 2013.
• Nay S., The Cuban Missile Crisis: The Soviet View, „Torch Magazine” [Washington] 2015, s. 29–32.
• Podsiedlik N., Relacje USA–Kuba, czyli na czym polega zainteresowanie wyspą, „Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny” 2014, nr 1, s. 44–55.
• Siwek K., Trudne współistnienie – próby dialogu politycznego Stanów Zjednoczonych z Kubą w latach 1961–1975, „Ameryka Łacińska” 2016, nr 2, s. 49–73.
• Wilson L.C., The Monroe Doctrine, Cold War Anarchronism: Cuba and Dominicana Republic, „The Journal of Politics” [Chicago] 1966, vol. XXVIII, s. 322–346.
• Zubok V., Martinoviĉ V., Zimna wojna zza kulis Kremla, Warszawa 1999.
• Allison G., The Cuban Missile Crisis, s. 256–283, https://www.belfercenter.org/sites/default/files/legacy/files/CMC50/GrahamAllisonThe%20CubanMissileCrisis.pdf (dostęp: 22 II 2018).
• Dinerstein H.R., Soviet policy in Latin America, Santa Monica 1966, s. 1–43, https://pdfs.semanticscholar.org/3cd7/4b522fd387bd7d15d4e0f2229cb749489e88.pdf (dostęp: 1 VII 2018).
• Kotlik A., Czechoslovakia-Cuba Relations and the Cuban Missile Crisis, 1959–1962: Evidences from the Prague Archive, „CWHIP Bulletin” 2017/2018, No. 2, s. 344–394, https://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/CWHIP_Bulletin_1718_Cuban_Missile_Crisis_v2_s4_Communist_Europe.pdf (dostęp: 22 II 2018).

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.106.11