Pobyt Maksymiliana Habsburga na zamku w Krzepicach przed bitwą pod Byczyną (1587/1588)

• Authors: Andrzej Kobus

Title variants

EN

Maximilian Habsburg’s stay at the castle in Krzepice before the Battle of Byczyna (1587/1588)

Abstracts

EN

This article is devoted to Maximilian Habsburg’s stay in Krzepice castle in 1587/1588. It discusses the number of forces with which the king-elect arrived in Krzepice and the conditions he found there. It shows foreign contacts which Maximilian Habsburg established from Krzepice. It also highlights the issue of the king-elect’s envoys and guests arriving in Krzepice from December 1587 to January 1588. The article ends with a description of Maximilian Habsburg’s march from Krzepice to Wieluń on January 1588. In addition to diplomatic and military matters, the article discusses the support in the Republic of Poland for Maximilian Habsburg’s candidacy for the Polish throne in 1587. It notes the sympathy towards the Habsburg in the Grand Duchy of Lithuania and in Greater Poland in the Crown. It also raises the issue of the support Maximilian expected from nearby Silesia, and to what extent his expectations were fulfilled. In particular, an important role was played by Wrocław, the most significant of the Silesian cities, from which an important trade route led to Krzepice, connecting that city with Kraków, the capital of the Polish-Lithuanian Commonwealth.

PL

Artykuł poświęcony jest pobytowi Maksymiliana Habsburga na zamku w Krzepicach na przełomie lat 1587/1588. Omawia liczebność sił, z którymi król elekt przybył do Krzepic, oraz warunki, jakie tutaj zastał. Ukazuje kontakty zagraniczne, nawiązywane z Krzepic przez Maksymiliana Habsburga. Opracowanie naświetla także zagadnienia związane z obecnością poselstw i gości, przybywających do króla elekta do Krzepic od grudnia 1587 do stycznia 1588 r. Zakończenie artykułu stanowi opis wymarszu Maksymiliana Habsburga z Krzepic do Wielunia w połowie stycznia 1588 r. Poza sprawami dyplomatycznymi i wojskowymi artykuł porusza też kwestię poparcia, jakim w Rzeczypospolitej cieszyła się kandydatura Maksymiliana Habsburga na tron polski w 1587 r. Zwraca uwagę na sympatię względem Habsburga na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego i w Wielkopolsce. Porusza też zagadnienie wsparcia, jakiego Maksymilian spodziewał się z pobliskiego Śląska, oraz kwestię, na ile jego oczekiwania zostały spełnione. Istotną rolę odgrywał tutaj Wrocław, najważniejsze spośród miast śląskich, z którego do Krzepic wiódł znany szlak handlowy, łączący to miasto z Krakowem jako stolicą Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Keywords

PL

Maksymilian Habsburg; Habsburgowie; Mikołaj Wolski; Krzepice; zamek krzepicki; bezkrólewie

EN

Maximilian Habsburg; Habsburgs; Mikołaj Wolski; Krzepice; castle in Krzepice; interregnum

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2021
• Issue: 109
• Pages: 51-71

Dates

published

2021

Contributors

author

Andrzej Kobus

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Filia w Piotrkowie Trybunalskim / Jan Kochanowski University in Kielce, Branch in Piotrków Trybunalski

• https://orcid.org/0000000343454902

References

• Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Listy: Sebastian Brzozowski do Kapituły gnieźnieńskiej, 4 I 1588, sygn. 203.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Acta Castrensia Siradiensia – Inscriptiones 87.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Księgi miasta Wielunia, ks. 10.
• Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, Urzędnicy województwa sieradzkiego i m. Sieradza oraz posłowie sejmowi. Wypisy i zestawienia sporządzone przez Antoniego Pstrokońskiego oraz kopie akt (od XIII w.), sygn. rkps 3328IV.
• Biblioteka Kórnicka, Poselstwo pana Stanisława Pstrokońskiego od Maksymiliana elekta iednego na królestwo polskie 4 Januarii Anno 1588 na zjeździe lwowskim u Barnardinów w kościele, sygn. BK 01539.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie, Diariusz biskupa Bernarda Maciejowskiego, mikrofilm nr 21705.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie, Neue Zeitung aus Polen von dem polnischen König Maximilian und dem Großkanzler zu Krakau, wie sie am 24. November 1587 miteinander gescharmützel, mikrofilm nr 3204.
• Biblioteka Ossolineum we Wrocławiu, sygn. 186.
• Akta sejmikowe województwa poznańskiego i kaliskiego, t. I (1572–1632), cz. 1 (1572–1616), wyd. W. Dworzaczek, Poznań 1957.
• Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. I, Okresy bezkrólewi, wyd. H. Lulewicz, Warszawa 2006.
• Archiwum Jana Zamoyskiego kanclerza i hetmana wielkiego koronnego, t. IV, wyd. K. Lepszy, Kraków 1948.
• Bandtke J. W., Prawdziwy i dokładny opis całej sprawy i bitwy pod Byczyną w Szląsku r. 1588 d. 24 stycznia zaczetey między Wielkim Kanclerzem Korony Polskiej i Królem Maxymilianem, „Mrówka Poznańska” 1821, t. II, s. 169–183.
• Bielski M., Kronika Marcina Bielskiego, t. III, wyd. J. Turowski, Sanok 1856.
• Calendar of state papers, foreign series, of the reign of Elizabeth: preserved in the State Paper Departament of Her Majesty’s Public Record Office, vol. XXI, part 1, ed. S. Crawford Lomas, London 1927.
• Des Olmützer Bischofes Stanislaus Pawlowski Gesandtschaftsreisen nach Polen, aus Anlass der Königswahl nach dem Ableben Stefan I. (1587–1598), Hrsg. E. E. von Mayer, Selbstverlage 1861.
• Diariusze sejmu koronacyjnego Zygmunta III Wazy 1587/1588 roku, oprac. I. Kaniewska, Kraków 2016.
• Fonti per la storia della nunziatura Polacca di Annibale di Capua (1586–1591), a cura di J. W. Woś, Trento 1992.
• Gazety ulotne polskie i Polski dotyczące XVI–XVIII, t. I (1514–1661), wyd. K. Zawadzki, Wrocław 1977.
• Hannibal de Capua, Listy Annibala z Kapui, nuncjusza w Polsce o bezkrólewiu po Stefanie Batorym i pierwszych latach panowania Zygmunta III, wyd. A. Przeździecki, Warszawa 1852.
• Heidenstein R., Rajnolda Hejdensztejna, sekretarza królewskiego, „Dzieje Polski od śmierci Zygmunta Augusta do roku 1594”, t. II, przekł. M. Gliszczyński, red. W. Spasowicz, Petersburg 1857.
• Korespondencja Hieronima Rozrażewskiego, t. I (1567 – 2 VII 1582), wyd. P. Czaplewski, Toruń 1937.
• Kronika mieszczanina krakowskiego z lat 1575–1595, wyd. H. Barycz, Kraków 1930.
• Księga wpisów podkanclerzego Wojciecha Baranowskiego, z okresu marzec 1588 – grudzień 1590. MK 135 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, oprac. W. Krawczuk, M. Kulecki, Warszawa 2010.
• Maffei G. P., Historiae ab excessu Gregorii XIII. Libri tres, lib. 2, Bergomi 1746.
• Mosbach A., Wiadomości do dziejów polskich z Archiwum Prowincji Szląskiej, Wrocław 1860.
• Prawdziwy i dokładny opis całey sprawy i bitwy pod Byczyną w Szląsku r. 1588. d. 24 stycznia zaczętey między Wielkim Kanclerzem Korony Polskiey i Królem Maxymilianem, [w:] R. Sękowski, Niełatwe sąsiedztwo. Szkice i wypisy źródłowe z dziejów stosunków sąsiedzkich na pograniczu śląsko-polskim w XVI i XVII wieku, Opole 2012.
• Radziwiłł A. S., Rys panowania Zygmunta III, wyd. J. Byliński, W. Kaczorowski, Opole 2011.
• Regesta Diplomatica Historiae Danicae, vol. II, parte 1, udg. J. N. Madwig, Kjøbenhavn 1870.
• Regesta Diplomatica Historiae Danicae. Series secunda, vol. II, parte 3, udg. E. Holm, H. F. Rørdam, Joh. C. H.R. Steenstrup, Kjøbenhavn 1895.
• Relacya oblężenia m. Krakowa przez arcyksiążęcia Maksymiliana tudzież wjazdu na królestwo Zygmunta III r. 1587, [w:] Starożytne wiadomości o Krakowie. Zbiór pism i pamiętników tyczących się opisowej i dziejowej przeszłości, oraz zwyczajów tej dawnej stolicy kraju, z dodatkiem różnych szczegółów Polaków zająć mogących. Z dawnych rękopiśmiennych źródeł zebrał Grabowski Ambroży, wyd. J. Czech, Kraków 1852.
• Res Polonicae Ex Archivo Mediceo Florentino, part 1, [w:] Elementa Ad Fontium Editiones, vol. XXVI, ed. V. Meysztowicz, W. Wyhowska de Andreis, Romae 1972.
• Reszka S., Stanislai Resci Diarium 1583–1589, wyd. J. Czubek, Kraków 1915.
• Schwalbe A., Abraham Schwalbius, Doctor Medicinae, Scribit Ad Suum Parentem, Civem Gorlicensem, De Rebus Polonicis Et Miserabili Clade Bizinensi, [w:] Dwie relacje o bitwie byczyńskiej, wyd. S. Herman, Zielona Góra 1992.
• Tagebuch des Erich Lassota von Steblau, Hrsg. R. Schottin, Halle 1866.
• Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia, vol. III (1585–1696), ed. A. Theiner, Romae 1863.
• Warszewicki K., Niewydane pisma, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1883.
• Woś J. W., Annibale di Capua. Nunzio apostolich e arcivescovo di Napoli (1544 c. – 1595). Materiali per una biografia, Roma 1984.
• Byliński J., Stanisław Stadnicki (Diabeł Łańcucki), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLI, Warszawa–Kraków 2002, s. 425–432.
• Filipczak-Kocur A., Sejmik sieradzki za Wazów (1587–1668), Opole 1989.
• Górski K., O koronę (Bitwa pod Byczyną), „Biblioteka Warszawska” 1888, t. I, s. 1–32.
• Kaczorowski W., Bitwa pod Byczyną, Opole 1988.
• Kaczorowski W., Elias Kuntschius (1566–1623), opolski lekarz i poeta, Opole 1997.
• Karge P., Das österreichische Unternehmen auf Polen und die Schlacht bei Pitschen 1588, „ZVG Schlesien” [Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens] 1888, Nr. 22, s. 116–155.
• Kobierzycki J., Przyczynki do dziejów ziemi sieradzkiej, cz. 1, Warszawa 1915.
• Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych, t. I, cz. 2, Gniezno 1883.
• Leitsch W., 1 Prinz im Herbst 1593, [w:] Między Wschodem a Zachodem. Rzeczypospolita XVI–XVIII w. Studia ofiarowane Zbigniewowi Wójcikowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. T. Chynczewska-Hennel, M. Kulecki, H. Litwin, M. P. Makowski, J. Tazbir, Warszawa 1993, s. 67–75.
• Leitsch W., Sigismund III. von Polen und Jan Zamoyski. Die Rolle Estlands in der Rivalität zwischen König und Hetman, Wien 2006.
• Mierzwa E., Anglia a Polska w pierwszej połowie XVII w., Warszawa 1986.
• Mierzwa E. Polska a Anglia w XVII w., Toruń 2003.
• Nanke C., Z dziejów polityki Kuryi rzymskiej wobec Polski (1587–1589), „Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Wydział II Historyczno-Filozoficzny” 1921, t. I, s. 3–187.
• Noflatscher H., Maximilian der Deutschmeister 1558–1618, Marburg 1987.
• Opaliński E., Postawa polityczna szlachty województwa sieradzkiego w latach 1587–1648, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1981, t. XXVI, s. 47–68.
• Pieńkowska A., Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego, Warszawa 2010.
• Plewczyński M., Byczyna 1588, Warszawa 1994.
• Sajkowski A., W stronę Wiednia. Dole i niedole wojenne w świetle listów i pamiętników, Poznań 1984.
• Sieniawski E., Das Interregnum und die Königswahl in Polen vom Jahre 1587, Breslau 1869.
• Stern V. F., Sir Stephen Powle of Court aud Country. Memorabilia of a Government Agent for Quenn Elizabeth I, Chancery Official, and English Country Gentelmen, Selinsgrove 1992.
• Szpaczyński P., Wielkie poselstwo cesarza Rudolfa II na sejm Rzeczypospolitej w 1593 r.,
• „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2012, R. XLVIII, nr 1, s. 79–87.
• Szujski J., Dzieje Polski podług ostatnich badań, t. III, cz. 1, Lwów 1864.
• Tomek V., Snahy domu rakouského o nabyti koruny polské v šestnáctém století, „Časopis Českého Museum” 1853, t. XXVII, s. 744–788.
• Wierzbowski T., Krzysztof Warszewicki 1543–1603 i jego dzieła, Warszawa 1887.
• Wimmer J., Odparcie najazdu arcyksięcia Maksymiliana w 1587–8 r., Warszawa 1955.
• Zawadzki K., Prasa ulotna za Zygmunta III, Warszawa 1997.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.109.04

Biblioteka Nauki

2109043