Szkolenie ogólnowojskowe i specjalistyczne wojsk inżynieryjnych w oddziałach liniowych na przykładzie Śląskiego Okręgu Wojskowego w latach 1945–2011

• Authors: Robert Pietrygała

Title variants

EN

General military and specialized training of engineering troops in line divisions on the example of the Silesian Military District in 1945–2011

Abstracts

EN

One of the main tasks of the army was, and still is, training the personnel to accomplish the tasks they will be faced with in case of an armed conflict. Entire military units and subunits of various levels took part in the training process. Before professionalization of the army, the core participants of these trainings (apart from the commanding personnel) were conscripts. This process focused on two main aspects. The first one was a widely understood general military training, icluding such issues as regulations, drill, fire training, physical education, chemical training, anti-aircraft training, topography, tactics, etc. while the second one was a specific training involving i.e. explosives engineering, crossings, engineering dams, bridges, roads, fortifications and camouflage. The main purpose of engineer corps training during the Cold War rivalry was to prepare those units for the efficient performance of tasks and operations, including engineering support for military exercise of the then battlefield, in particular in the conditions of mutual assured destruction. The article discusses the above-mentioned aspects of engineer corps training during the period of the Silesian Military District full functioning (i.e. 1945–2011).

PL

Jednym z głównych zadań wojska było i nadal jest szkolenie stanu osobowego do zadań, z którymi przyjdzie się zmierzyć na wypadek konfliktu zbrojnego. W procesie tym brały udział całe jednostki i pododdziały wojskowe różnego szczebla. Główny trzon szkolący się (oprócz kadr dowódczych) stanowili – do czasu uzawodowienia armii – żołnierze zasadniczej służby wojskowej. Proces ten skupiał się zasadniczo na dwóch aspektach: szeroko rozumianym szkoleniu ogólnowojskowym (które obejmowało m.in. regulaminy, musztry, szkolenia ogniowe, wychowanie fizyczne, szkolenie chemiczne i przeciwlotnicze, terenoznawstwo, taktyki itp.) oraz specjalistycznym, na które składało się m.in. zagadnienie minerstwa, przepraw, zapór inżynieryjnych, mostów, dróg, fortyfikacji i maskowania. Głównym celem szkolenia oddziałów wojsk inżynieryjnych w czasie zimnowojennej rywalizacji było przygotowanie ich do sprawnego wykonania zadań i prac z dziedziny inżynieryjnego zabezpieczenia ćwiczeń z wojskami w warunkach ówczesnego pola walki – w szczególności w sytuacji obustronnego użycia broni masowego rażenia. Artykuł porusza powyższe aspekty szkolenia wojsk inżynieryjnych w okresie pełnego funkcjonowania Śląskiego Okręgu Wojskowego w latach 1945–2011.

Keywords

PL

Śląski Okręg Wojskowy; szkolenie ogólnowojskowe; wojska inżynieryjne; saperzy; szkolenie specjalistyczne

EN

Silesian Military District; general military training; engineering troops; sappers; specialist training

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2021
• Issue: 109
• Pages: 261-291

Dates

published

2021

Contributors

author

Robert Pietrygała

• https://orcid.org/0000000270938219

References

• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 1 Brygady Saperów z lat 1959–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 10 Batalionu Pontonowego Wojsk Obrony Wewnętrznej z lat 1960–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 14 Batalionu Saperów z lat 1948–1957.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 16 Batalionu Saperów z lat 1948–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 18 Batalionu Saperów z lat 1946–1977.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 2 Batalionu Saperów z lat 1946–1956.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 21 Batalionu Saperów z lat 1948–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 36 Batalionu Saperów z lat 1954–1956.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 4 Nadwarciańskiej Brygady Saperów, Gorzów Wielkopolski z lat 1946–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 4 Okręgowego Składu Sprzętu Inżynieryjno-Saperskiego z lat 1950–1974.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 5 Batalionu Saperów z lat 1948–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 55 Batalionu Saperów z lat 1951–1956.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 6 Pułku Pontonowego z lat 1966–1967.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 6 Warszawskiego Pułku Pontonowego z lat 1967–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 64 Batalionu Saperów z lat 1951–1956.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 65 Batalionu Saperów z lat 1951–1956.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 66 Batalionu Saperów z lat 1957–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 7 Pułku Pontonowego z lat 1954–1979.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 7 Pułku Pontonowo Technicznego Obrony Terytorialnej z lat 1980–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: 7 Zmotoryzowanego Pułku Pontonowego z lat 1951–1954.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: Dowództwa Śląskiego Okręgu Wojskowego z lat 1952–1983.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: Oficerskiej Szkoły Inżyniersko-Saperskiej im. Jakuba Jasińskiego z lat 1948–1953.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: Oficerskiej Szkoły Saperskiej Wojska Polskiego z lat 1945–1947.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: Oficerskiej Szkoły Wojsk Inżynieryjnych im. Jakuba Jasińskiego z lat 1954–1967.
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy [AWO], Analizy, materiały rozliczeniowe, sprawozdania, protokoły kontroli, meldunki, notatki służbowe, rozkazy, zestawienia, zarządzenia, opracowania. Zespoły akt: Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Inżynieryjnych z lat 1967–1983.
• Archiwum Muzeum Wojsk Inżynieryjnych we Wrocławiu, Krótki zarys historii wojsk inżynieryjnych Śląskiego Okręgu Wojskowego, Wrocław 2003 (mps).
• Archiwum Muzeum Wojsk Inżynieryjnych we Wrocławiu, Notatki historyczne o jednostkach wojsk inżynieryjnych WP (mps).
• Analizy i ocena procesu szkolenia we wszystkich kursach doskonalenia, przeszkolenia i przekwalifikowania oficerów za rok 1975.
• Analizy realizacji i przebiegu szkolenia za okres zimowy w oddziałach inżynieryjnych ŚOW za lata 1959–1969.
• Analizy wyszkolenia inżynieryjno-saperskiego w związkach taktycznych i oddziałach ŚOW za lata 1959–1973.
• Dekrety Rady Ministrów za lata 1946–1951.
• Druki Sejmowe za lata 2001–2002.
• Dzienniki Urzędowe Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski” za lata 2001–2010.
• Dzienniki Ustaw za lata 1983–2009.
• Materiały do referatu dowódcy ŚOW na odprawę wyszkoleniową za lata 1965–1969.
• Materiały rozliczeniowe szefa wojsk inżynieryjnych ŚOW za lata 1973–1981.
• Meldunek o stanie szkolenia, dyscypliny i całokształcie spraw gospodarczych i bytowych jednostek inżynieryjnych ŚOW za lata 1966–1975.
• Meldunki i pisma dowódców jednostek inżynieryjnych ŚOW za lata 1962–1967.
• Meldunki szefa wojsk inżynieryjnych ŚOW za lata 1972–1979.
• Notatki pokontrolne jednostek inżynieryjnych ŚOW za lata 1965–1983.
• Pisma szefostwa wojsk inżynieryjnych ŚOW za lata 1961–1979.
• Plany doskonalenia szkolenia inżynieryjnego wojsk ŚOW w świetle realizacji zadań dyrektywnych MON w latach 1976–1980.
• Plany przeprowadzenia kontroli problemowej w jednostkach inżynieryjnych ŚOW za rok 1980.
• Plany szkolenia oficerów na lata 1961–1982.
• Program szkolenia żołnierzy na kursach chorążych za lata 1979–1981.
• Programy szkolenia specjalistycznego z zakresu rozpoznania i pokonywania systemu zapór inżynieryjnych z minami jądrowymi dla pododdziałów ogólnowojskowych i inżynieryjnych za lata 1961–1967.
• Rozkazy dowódcy ŚOW za lata 1959–1983.
• Rozporządzenia Rady Ministrów za lata 1993–2002.
• Sprawozdania dotyczące stanu wyszkolenia wojsk na podstawie wyników inspekcji za lata 1964–1976.
• Sprawozdanie ze szkolenia wojsk inżynieryjnych ŚOW za lata 1969–1980.
• Wytyczne do szkolenia oficerów, podoficerów i pododdziałów za lata 1959–1969.
• Zarządzenia Ministra Obrony Narodowej za lata 1980–1993.
• Zarządzenia Szefa Sztabu ŚOW za lata 1962–1972.
• „Kwartalnik Bellona” 2014.
• „Polska Zbrojna” 1990–2010.
• „Przegląd” 2011.
• „Przegląd Wojsk Lądowych” 1990–2010.
• „Wojska Lądowe” 2004–2006.
• Babula J., Wojsko polskie 1945–1989, Warszawa 1998.
• Doświadczenia z zaangażowania Polski w operacje wojskowe w Islamskiej Republice Afganistanu w latach 2002–2014, red. R. Reczkowski, Bydgoszcz 2016.
• Kajetanowicz J., Polskie wojska lądowe. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie, Toruń 2005.
• Kopczewski J. S., Tadeusz Kościuszko, Warszawa 1971.
• Rybak J., Groźne miny Trettnera, „Polityka” 2010, nr 24(2760), s. 68–69.
• Thoß B., Atom-Minen, „Der Spiegel” 1985, Nr. 3, s. 28–32.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.109.14

Biblioteka Nauki

2109051