Drugi etap rokoszu Zebrzydowskiego (X 1606 – VI 1608) w świetle wybranych druków ulotnych

• Authors: Adrianna Czekalska

Title variants

Drugi etap rokoszu Zebrzydowskiego (X 1606 – VI 1608) w świetle wybranych druków ulotnych

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W tekście omówiono wybrane druki ulotne powstałe od października 1606 r. do czerwca 1608 r., w trakcie drugiej fazy rokoszu Zebrzydowskiego, tj. od ugody zawartej pod Janowcem do pierwszego uniwersału królewskiego ogłaszającego amnestię. Większość pism z czasów wspomnianego wystąpienia szlacheckiego zebrał i wydał Jan Czubek w trzytomowej edycji źródłowej. Zawiera ona utwory o charakterze literackim oraz broszury propagandowe mające na celu pozyskanie nowych stronników.Na potrzeby artykułu wybrano 22 druki z trzeciego tomu zbioru. Zdaje się, że autorami większości z nich byli opozycjoniści. Niektóre wymierzone były w ich własne stronnictwo, co wskazuje na pewne rozbicie ideologiczne zaistniałe po październikowej ugodzie. W pracy nie skupiano się na wyjaśnieniu politycznych zagadnień rokoszu, ponieważ uznano, że w tym celu należałoby skorzystać z dokumentacji wychodzącej z kancelarii królewskiej.

EN

This article introduces selected printed materials, which came into being from October 1606 to June 1608, during the second phase of the rebellion of Zebrzydowski (i.e. from the Janowiec compromise to the first royal resolution which declared amnesty). Most of the writings from the time of rebellion are collected and published by Jan Czubek in his three-volume work. It contains documents of handwritten poems and propaganda leaflets which were to win new supporters.For the article, 22 printed materials from the third volume the above of this collection were selected. It seems that the authors of most of them were the dissidents. The target of some, was their own party indicating a certain ideological breakdown occurring after the Janowiec compromise. This article does not concentrate on explaining political rebellion issues, because it was considered that in order to do this, the official documentation must be used.

Keywords

PL

druki ulotne; rokosz Zebrzydowskiego; bitwa pod Guzowem; Zygmunt III; druki ulotne; rokosz Zebrzydowskiego; bitwa pod Guzowem; Zygmunt III

EN

rebellion of Zebrzydowski; propaganda leaflets; battle of Guzow; Sigismund III

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2016
• Issue: 96
• Pages: 19-41

Dates

published

2016-06-30

Contributors

author

Adrianna Czekalska

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Nowożytnej

References

• Bazyliszek, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), Kraków 1918, s. 266–267.
• Cenzura konstytucji sejmowych przez posła jednego, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), Kraków 1918, s. 307–319.
• Compendium naprawy Rzpltej, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), Kraków 1918, s. 182–185.
• Consilium na tryumfie krakowskim przy wróceniu się KJMci z Janowca jemu dane, napisane, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), Kraków 1918, s. 181–182.
• Credens spraw pod Janowcem przez JMP. wojewodę krakowskiego województwom wielgopolksim posłany, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), Kraków 1918, s. 185–195.
• Fundament rokoszu, przez JMP. wojewodę krakowskiego pod Jeziorną 22 Iuni ustnie oświadczony, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), Kraków 1918, s. 335–349.
• Na skrypt, co sejm gani Catalina jakiś, który skrypt nazwany Bazyliszek, antidotum spokojnego szlachcica i prawdziwej wolności pragnącego, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 267–274.
• Nowy Testament, Ewangelia wg św. Jana 10, 16, [w:] Biblia Tysiąclecia – Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, wyd. 3, Poznań 2003.
• Objaśnienie prerogatywy stanu rycerskiego względem rokoszu a straszenie przeciwnego zjazdu wiślickiego, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 261–265.
• Odpowiedź rokoszanów na zarzuty przeciwko nim w uniwersałach wyrażone, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 369–372.
• Ostrowski P., Wolski J., Pismo na sejmiki, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 396–397.
• Piasecki P., Kronika Pawła Piaseckiego, biskupa przemyślskiego, Kraków 1870.
• Pokazanie niewinności rokoszan, między ludzi podanej, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 375–384.
• Pismo szlachcica jednego, w którym o rozprawie znać daje do braciej, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 357–369.
• Przyczyny, dla których konwokacja złożona by nie może, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 393–395.
• Radziwiłł A.S., Rys panowania Zygmunta III, przekł. E. Kotłubaj, wyd. J. Byliński, W. Kaczorowski, Opole 2011.
• Replika na respons ks. prymasa panu wojewodzie krakowskiemu, przez szlachcica jednego napisana, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 397–401.
• Respons na „Wizerunek postępku z rokoszany tyrannidis et foedae servitutis”, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 406–413.
• Respons przeciwko niejakiemu cenzorowi, który konstytucye sejmowe anni 1607 oblique interpretował, ludzie cnotliwe i Rzpltej zasłużone szczypiąc, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 319–334.
• Rokosz jaki ma być i co na nim stanowić, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 275–288.
• Skrypt na tych, którzy rokoszu nie pragną a sejmu się napierają, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 289–295.
• Śmiertelne rany Rzeczypospolitej naszej, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 372–374.
• Widzenie się Zygmunta III z Maksymilianem w Krasnymstawie r. 1589, [w:] Starożytności historyczne polskie, czyli pisma i pamiętniki do dziejów dawnej Polski. Listy królów i znakomitych mężów, przypowieści, przysłowia itp., wyd. A. Grabowski, t. I, Kraków 1840, s. 90–97.
• Wypowiedzenie posłuszeństwa Zygmuntowi, królewicowi szwedzkiemu, anno 1607 die nativitatis Ioannis Baptistae, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 349–357.
• Zdanie JMPana Marszałka koronnego na sejm walny koronny in anno 1607 pro die 7 Mai warszawski, [w:] Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. J. Czubek, t. III (Proza), s. 295–296.
• Augustyniak U., Plotka, pomówienie, prowokacja – jako narzędzia walki politycznej za Zygmunnta III, [w:] Kultura. Polityki. Dyplomacja. Studia ofiarowane Profesorowi Jaremie Maciszewskiemu, Warszawa 1990, s. 29–45.
• Michalak H., Druk ulotny w służbie informacji i propagandy. Czasy Zygmunta III Wazy, [w:] Kultura. Polityki. Dyplomacja. Studia ofiarowane Profesorowi Jaremie Maciszewskiemu, Warszawa 1990, s. 234–245.
• Szpaczyński P.P., Mocarstwowe dążenia Zygmunta III w latach 1587–1618, Kraków 2013.
• Urbaniak V., Zamoyszczycy bez Zamoyskiego. Studium dekompozycji ugrupowania politycznego, Warszawa 1995.
• Wisner H., Rokosz Zebrzydowskiego, Kraków 1989.
• Wisner H., Zygmunt III Waza, wyd. 2, Wrocław 2009.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.96.03