Wykorzystanie i kontrola wojska jako przedmiot gry politycznej i obrad sejmu konwokacyjnego w dobie bezkrólewia 1764 roku

• Authors: Grzegorz Szymborski

Title variants

Wykorzystanie i kontrola wojska jako przedmiot gry politycznej i obrad sejmu konwokacyjnego w dobie bezkrólewia 1764 roku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ma na celu wskazanie zagadnień związanych z obronnością i stanem wojska w okresie bezkrólewia 1764 r. oraz jego politycznymi następstwami prowadzącymi do krótkotrwałej wojny domowej. Autor stara się przedstawić najważniejsze kwestie związane z wykorzystaniem wojska państwowego oraz milicji magnackich, które stoczyły walki z oddziałami rosyjskimi. Jednocześnie prezentuje sejmowy punkt widzenia sytuacji oraz omawia ówczesne wątpliwości prawne co do wykorzystania wojska przez hetmana wielkiego koronnego.

EN

This article presents issues connected with military safety of the Polish-Lithuanian Commonwealth and condition of state army during interregnum of 1764 and its political consequences leading to short-lived civil war. Author tries to state most important aspects of use of State army and private militia against Russian soldiers. Moreover, author presents military issue from the parliamentarian point of view and includes legal arguments and discussion concerning activity of Grand Hetman of the Crown Jan Klemens Branicki.

Keywords

PL

wojna domowa; bezkrólewie; sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów; wojsko państwowe; milicja magnacka; wojna domowa; bezkrólewie; sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów; wojsko państwowe; milicja magnacka

EN

civil war; interregnum; the Seym of the Polish-Lithuanian Commonwealth; state and private forces

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2017
• Issue: 98
• Pages: 55-69

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Grzegorz Szymborski

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji

References

• Archiwum Roskie, Militaria: Pudło XIV, plik 6; Pudło II, plik 87; Pudło III.[ Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (AGAD)]
• Archiwum Podhoreckie: IX 3/29, IX 3/40.[ Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK)]
• Dyaryusz seymu convocationis siedmio-niedzielnego warszawskiego: zdania, mowy, projekta y manifesta w sobie zawierający, przez sessye zebrany r. p. 1764., SD XVIII.3.1399 adl., BibliotekaNarodowa.
• Kitowicz J. jun., Opis obyczajów za panowania Augusta III, oprac. R. Pollak, Wrocław 1951.
• Kitowicz J., Pamiętniki, czyli Historia polska, oprac. P. Matuszewska, Warszawa 2005.
• Listy nad wypadkami politycznemi w Polsce pisane w latach 1763 i 1766. Nakładem i drukiem N. Kamieńskiego i Spółki, Poznań 1846.
• Listy Stanisława Augusta do pani Geoffrin od roku 1764 do roku 1777, wydał z objaśnieniami L. Siemieński, Kraków 1876.
• Starzeński M., Na schyłku dni Rzeczypospolitej: kartki z pamiętnika Michała Starzeńskiego (1757– 1795), nakładem księgarni Gebethnera i Wolfa, Warszawa 1914.
• Teki Glinki, teka 114, Narodowy Instytut Dziedzictwa.
• „Kuryer Warszawski” 1764, nr 39 + supl. – 37/100; nr 65 + supl. – 62/100.
• Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009.
• Ciesielski T., Kozacy w oddziałach wojskowych i milicyjnych w Rzeczypospolitej XVIII w. [w:] Od Zborowa do NATO (1649–2009). Studia z dziejów stosunków polsko-ukraińskich od XVII do XXI wieku. Historia, red. M. Franz, K. Pietkiewicz, Toruń 2009, s. 308–329.
• Czeppe M., Franciszek Salezy Potocki, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVII, Wrocław 1983, s. 814–823.
• Dydgała J., Życie polityczne Prus Królewskich u schyłku ich związku z Rzecząpospolitą w XVIII wieku: tendencje unifikacyjne a partykularyzm, Warszawa 1984.
• Frączyk T., Adam Kazimierz Czartoryski. Biografia historyczno-literacka na tle przemian ideowych polskiego Oświecenia, Kraków 2012.
• Łaszewski R., Sejm polski w latach 1764–1793, Warszawa–Poznań 1973.
• Mejbaum W., O tron Stanisława Augusta, Lwów 1918.
• Nabielak L., Jan Klemens Branicki: ustęp z dziejów Polski XVIII wieku, Lwów 1866.
• Rudnicki K., Biskup Kajetan Sołtyk, Kraków 1906.
• Sidorski D., „Panie kochanku”, Katowice 1987.
• Stanek W., „Opisanie” urzędu hetmańskiego z 1717 roku i jego polityczne następstwa, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1995, t. XXXVII, s. 31–41.
• Wałęga S.K., Perypetie toruńskie i gdańskie na sejmiku generalnym w Grudziądzu w marcu 1764 roku, „Rocznik Toruński” 2006, t. XXVI, s. 131–146.
• Zielińska Z., Polska w okowach „systemu północnego” 1763–1766, Kraków 2012.
• Zielińska Z., Rosja wobec planów reform ustrojowych niezrealizowanej konfederacji Czartoryskich z lat 1762–1763, [w:] eadem, Studia z dziejów stosunków polsko-rosyjskich, Warszawa 2001, s. 60–89.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.98.05