Julian Dunajewski jako polityk

• Authors: Tomasz Olejnik

Title variants

Julian Dunajewski jako polityk

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opisuje życie Juliana Dunajewskiego, jednego z najważniejszych polskich polityków drugiej połowy XIX w. Autor przedstawia skrócony życiorys profesora, jego karierę naukową i najważniejsze dzieła. Następnie skupia się na działalność Dunajewskiego jako ministra. Punkt ciężkości artykułu postawiony został bowiem na zaprezentowaniu kariery politycznej i jego dokonań. W związku z tym opisany został pokrótce stan finansów Monarchii Habsburgów w dniu objęcia funkcji ministra skarbu. Następnie przestawiony zostaje proces przeprowadzania reformy budżetowej, dzięki której udało się usunąć deficyt budżetowy. Autor prezentuje również myśl polityczną Dunajewskiego, jaka przyświecała mu w trakcie dokonywania reform. Dogłębnie opisana została austriacka myśl państwowa w rozumieniu Dunajewskiego. Opisane zostały także realnie podjęte działania profesora na rzecz Królestwa Galicji i Lodomerii oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Spotykał się on bowiem z zarzutem braku realnych działań na rzecz swojego narodu i byciu bardziej austriackim niż polskim politykiem. Szczególnie wnikliwie autor przyjrzał się więc pracom Dunajewskiego, których celem była reforma opodatkowania wódki, a także umorzenia długu indemnizacyjnego. Ten ostatni obciążał budżet Galicji i uniemożliwiał jej prawidłowy rozwój. W pracy opisane również zostały zdolności oratorskie profesora, który uważany był za jednego z najwybitniejszych mówców w ówczesnej monarchii. Pracę podsumowują rozważania na temat roli, jaką Dunajewski odegrał w monarchii, m.in. po nim wielu Polaków piastowało zaszczytną funkcję ministra skarbu. Na zakończenie autor przywołał określenia, jakimi obdarzyli Dunajewskiego współcześni mu autorzy. Jego życiorys zasługuje na szczególną uwagę, gdyż był on wybitnym politykiem, który dokonał imponujących reform, a także pokazał, że pejoratywne określenie „Polnische Wirtschaf” było nie tylko krzywdzące, lecz także niesprawiedliwe i nieprawdziwe.

EN

The article presents Julian Dunajewski, one of the most important Polish politicians of the second part of 19th century. Author presents his biography, scientific career, the most significant works and his activities as the minister of finance of Austria. The most important part of this article shows Dunajewski as a politician and a minister. Hence author describes the dramatic state of finances of the Habsburg Empire on the day of assuming the ministerial position and then the process of performing the necessary budget reforms, which lead first to reducing then removing the budget deficit. Author describes the political ideas of Dunajewski, which helped him in successfully implementing the structural reforms in Austria. It is also important to emphasize the actions of Dunajewski in supporting the Polish Galicia: aiding the two universities (Jagiellonian and Lwów), reforming the so-called vodka tax and extinguishing the indemnity debt of Galicia. This part of article is of great importance as Dunajewski was often accused of being more Austrian then Polish. Author strongly believes that such opinion cannot be considered as just. Article ends in describing Dunajewski as one of the most gifted speakers of Austrian parliament and how was he viewed by his contemporaries. Author thinks that the political career of Julian Dunajewski is worth remembering as he was a talented politician who proved that the pejorative German term „Polnische Wirtschaft” was not only unjust, but not true.

Keywords

PL

Julian Dunajewski; deficyt; minister skarbu; Galicja; Imperium Habsburgów; Austria; Julian Dunajewski; deficyt; minister skarbu; Galicja; Imperium Habsburgów; Austria

EN

Julian Dunajewski; deficit; minister of finance; Galicia; Habsburg Empire; Austria

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2017
• Issue: 98
• Pages: 85-100

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Tomasz Olejnik

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Finansowego

References

• Chłędowski K., Pamiętniki. Wiedeń (1881–1901), Wrocław 2006.
• Kalendarz krakowski Józefa Czecha na r. 1909, [R.] LXXVIII.
• „Czas” (wydanie poranne), 29 XII 1907, nr 299.
• Buszko J., Od niewoli do niepodległości (1864–1918), Kraków 2001.
• Buszko J., Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, Warszawa 1996.
• Gaul J., Polonika w Archiwum Parlamentu w Wiedniu. Archiwum Izby Posłów Rady Państwa, Warszawa 2014.
• Grzybek D., Polityczne konsekwencje idei ekonomicznych w myśli polskiej 1869–1939, Kraków 2012.
• Kowalik T., Historia ekonomii w Polsce 1864–1950, Wrocław 1992.
• Litwin-Lewandowska D., O Polską rację stanu w Austrii. Polacy w życiu politycznym Austrii w okresie monarchii dualistycznej (1867–1918), Lublin 2008.
• Łazuga W., „Garibaldi”, „Cavour” i polski Piemont, „Galicja Studia i Materiały” 2015, nr 1, s. 11–20.
• Łazuga W., Jedna czy trzy historie Polski?, [w:] Między polityką, historią a pamięcią historyczną. Studia z dziejów Polski okresu porozbiorowego, red. W. Łazuga, S. Paczos, Poznań 2015.
• Łazuga W., Kalkulować… Polacy na szczytach monarchii, Poznań 2013.
• Łazuga W., Rządy polskie w Austrii. Gabinet Kazimierza hr. Badeniego 1895–1897, Poznań 1991.
• Piniński L., Wspomnienia o Julianie Dunajewskim, „Przegląd Współczesny” 1925, R. IV, t. XV, s. 317–330.
• Pol K., Poczet prawników polskich. XIX i XX w., Warszawa 2011.
• Pol K., Z dziejów nauki prawa administracyjnego i nauki o samorządzie terytorialnym. Julian Dunajewski (1822–1907), „Samorząd Terytorialny” 2011, nr 6, s. 72–79.
• Szlachta B., Julian Dunajewski jako „stańczyk”, [w:] idem, Szkice o konserwatyzmie, Kraków 2008.
• Szymusik F., Julian Dunajewski. Jego poglądy ekonomiczne i skarbowe i działalność ministerialna, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1910 (dodatek miesięczny do „Gazety Lwowskiej”).
• Zoll F., Julian Dunajewski wspomnienia pośmiertne, „Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 1907, R. VIII, s. V–XXII.
• Zweig F., Liberalizm polskiej myśli ekonomicznej, Warszawa 1985.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.98.07