Warunki bytowe oraz morale żołnierzy Armii Radzieckiej w Afganistanie (1979–1989). Zarys zagadnienia

• Authors: Tomasz Fijałkowski

Title variants

Warunki bytowe oraz morale żołnierzy Armii Radzieckiej w Afganistanie (1979–1989). Zarys zagadnienia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wojna afgańska w latach 1979–1989 miała cztery fazy: zajęcie Afganistanu, podjęcie działań ofensywnych, „afganizacja” konfliktu oraz wycofanie wojsk. Sowiecka okupacja Afganistanu przez 40. Armię Radziecką w latach 1979–1989 pokazała wiele problemów tej armii. Artykuł ten opisuje dwa bardzo ważne czynniki pola bitwy w Afganistanie. Pierwszym były złe warunki życia żołnierzy radzieckich w Afganistanie. Brakowało budynków w afgańskich garnizonach, żołnierze bardzo często musieli przebywać w nieogrzewanych namiotach. Sowieckie linie zaopatrzenia były często atakowane przez ruch oporu. Radzieccy żołnierze byli chorzy, ponieważ nie było świeżej wody, żywność była stara, np. z 1956 r. z terminem ważności półtora roku, brakowało owoców, mięsa. Złe warunki panowały w sowieckich szpitalach. Sowieccy chirurdzy i pielęgniarki mieli trudną pracę, gdyż nici chirurgiczne miały złą jakość. Pielęgniarki musiały brać nici ze spadochronów, czyścić je i używać do szycia ran. Drugim czynnikiem było morale Sowietów w Afganistanie. Wysokie miały tylko oddziały spadochroniarzy i Specnazu. Ich żołnierze walczyli do śmierci. Morale większości żołnierzy sowieckich w Afganistanie było bardzo niskie. Sowieccy oficerowie często byli zepsuci, pili wódkę kupowaną w afgańskich sklepach – dukanach. Sowieccy żołnierze poborowi mieli inny rodzaj problemu – narkotyki. Afgańczycy wiedzieli, że sowieccy żołnierze lubili haszysz i często wymieniali go barterowo na kradzioną radziecką puszkowaną żywność, paliwo, leki czy części samochodowe, czasami zaś na broń ręczną. W Afganistanie narkotyki były obecne wszędzie. Innym problemem Armii Radzieckiej w Afganistanie były dezercje z powodu przemocy. Oficerowie czasami znęcali się nad żołnierzami z poboru. Najwięcej przemocy było między sierżantami i żołnierzami poborowymi oraz samymi poborowymi. Oficjalne radzieckie dane potwierdziły śmierć w Afganistanie 14 453 żołnierzy. W Afganistanie zaginęło 311 sowieckich żołnierzy podczas okupacji tego kraju. Część z zaginionych uciekło do mudżahedinów. Później walczyli oni w oddziałach afgańskiego ruchu oporu przeciwko Armii Radzieckiej.

EN

Afghan war 1979–1989 had four stages: occupation, offensive, „afganization” of the conflict and withdrawal. Soviet occupation in Afghanistan by 40. Soviet Army in the years 1979–1989 revealed a lot of problems in the army. This article describes two very important factors of the battlefield in Afghanistan. First of them were difficult conditions of Soviet soldiers existence in Afghanistan. Because of insufficient number of buildings in Afghan garrisons, Soviet soldiers very often had to live in the tents. Problem was most severe in winter, because tents had no heating. Soviet supply lines were frequently attacked by resistance. Soviet soldiers were often sick because of shortage of fresh water, expired food, for example from year1956 with 1,5 year best before date, shortage of fruits and meat. In Soviet hospitals in Afghanistan conditions of existence were very bad. Soviet surgeons and nurses had very difficult job due to low quality of surgical sutures. Nurses often had to take threads from parachutes, clean them and use to sew up wounds. Second important factor described in the article was morale of Soviet soldiers in Afghanistan. High morale was among parachute and Specnaz units only. Those soldier fought to the bitter end. In the same time morale of majority of the Soviet soldiers in Afghanistan was very low. Soviet officers very often were corrupt and drank vodka easy to buy in afghan shops called dukans. Soviet conscripted soldiers faced different problem – drugs. Afghans knew that Soviet soldiers liked hashish and often did barter exchange for stolen Soviet tinned food, fuel, medicines or car parts. Sometimes even weapons changed owners. In Afghanistan drugs were present everywhere. Cases of desertion due to violence were another problem for Soviet Army in Afghanistan. Officers sometimes bullied conscripted soldiers. Most violence cases was between sergeants and conscripted soldiers, but also among conscripted soldiers only. Official Soviet data in Afghanistan confirms death of 14 453 soldiers. In Afghanistan 311 Soviet soldiers were reported as missing during Soviet occupation this country. Part of the missing soldiers escaped to mujahedeen and later fought in the Afghan resistance units against Soviet Army in Afghanistan.

Keywords

PL

Armia Radziecka w Afganistanie; 1979–1989; warunki bytowe; morale; alkoholizm; narkotyki; przemoc; Armia Radziecka w Afganistanie; 1979–1989; warunki bytowe; morale; alkoholizm; narkotyki; przemoc

EN

Soviet Army in Afghanistan; 1979–1989; conditions of existence; morale; alcoholism; drugs; violence

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2017
• Issue: 98
• Pages: 181-210

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Tomasz Fijałkowski

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Powszechnej Najnowszej

References

• Departament II, 42/86, Afganistan 1982 (Sprawozdanie z wykonania misji ambasadora PRL w Afgańskiej Republice Demokratycznej w okresie od 6 listopada 1978 r. do 21 listopada 1982 r.) [Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (AMSP)]
• Wydział Zagraniczny KC PZPR, LXXVI-675, Afganistan (Sprawozdanie z pobytu delegacji partyjno-rządowej w Afganistanie; Informacja o pobycie w Afganistanie w dniach 8–13.01.1985 r. delegacji KC PZPR na obchodach 20-lecia Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu. [Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN)]
• Aleksijewicz S., Ołowiane żołnierzyki, Wrocław 2007.
• Chrzanowski M., Żołnierz niepotrzebnej wojny, Warszawa 1989.
• Kamiński T., Afganistan. Perla nist, Bydgoszcz–Warszawa 2009.
• Krachmalow S., Zapiski woennogo attaché, Moskwa 2000.
• Lebiedź A., Szkoda wielkiego kraju, Warszawa 1999.
• Pamiatka po taktikie diejstwi podrazidieleni w borbie s miatieżnikami, [b.m.w.] 1987.
• Regulamin służby garnizonowej i wartowniczej sił zbrojnych ZSRR, Warszawa 1975.
• Sikorski R., Prochy świętych. Podróż do Heratu w czasie wojny, London 1990.
• Tears, blood, and cries. Human Rights in Afghanistan Since the Invasion 1979–1984. A Helsinki World Report, New York 1984.
• Afganistan: podwodia i itogi, „Ogoniok” 1989, nr 12, s. 6–8, 30–31.
• Borowik A., Wstretimsja u trech żurawlej. Afganistan. Dniewnik reportera, „Ogoniok” 1987, nr 27, s. 21–24.
• Braithwaite R., Afgańcy. Ostatnia wojna imperium, Kraków 2012.
• Czarnotta Z., Błędna ocena sytuacji, „Żołnierz Polski” 1997, nr 9, s. 42–43.
• Czarnotta Z., Moszumański Z., Dziesięć lat wojny w Afganistanie, „Przegląd Wojsk Lądowych” 1997, nr 1, s. 89–95.
• Dąbrowska B., Zaus P., Wojna w Afganistanie, Warszawa 1985.
• Encyklopedia Popularna PWN, red. R. Marcinkowski, Warszawa 1982.
• Fakty – opinie, „Życie Warszawy” 1988, nr 158, s. 1.
• Głogowski A., Pakistańscy dywersanci przeciw ZSRS, „Komandos” 2007, nr 11, s. 27–31.
• Gotowała J., Gorące niebo Afganistanu, „Przegląd Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej” 2001, nr 7, s. 3–20.
• Gromow B., Ograniczony kontyngent, „Komandos” 1995, nr 10, s. 7–9.
• Jędrzejko M., Narkotyki i narkomania w Wojsku Polskim, Warszawa–Pułtusk 2004.
• Kajetanowicz J., Bojowe wozy piechoty, Warszawa 1995.
• Kajetanowicz J., Wojna w Afganistanie i jej wpływ na rozwój sztuk wojennej, „Zaszyty Naukowe AON” 2004, nr 3, s. 252–261.
• Kamieński Ł, Farmakologizacja wojny, Kraków 2012.
• „Kłamstwo rani duszę, potrzebna jest cała prawda”, „Kontynenty” 1989, nr 11, s. 36.
• Komorowski K., Afganistan jako teatr działań wojennych w świetle doświadczeń sowieckich, [w:] Od najazdów pogańskich są państwa Waszej Królewskiej Mości spokojne. Studia ofiarowanew siedemdziesiątą rocznicę urodzin Profesorowi Karolowi Olejnikowi, red. Z. Pilarczyk, M. Franz, Toruń 2008, s. 535–549.
• Korzeniowski K., Afganistan. Gdzie regułą jest brak reguł, Warszawa 2006.
• Koziej R., Stankiewicz G., Analiza doświadczeń z wojny afgańsko-radzieckiej (1978–1989) w zakresie zabezpieczenia logistycznego, „Zeszyty Naukowe WSOWL” 2007, nr 3, s. 151–157.
• Markowski W., Miliaczenko W., Specnaz w Afganistanie, Warszawa 2002.
• Modrzejewska-Leśniewska J., Afganistan, Warszawa 2010.
• Nikitienko E., Afganistan: ot vojny 80-h do prognoza novyh vojn, Moskwa 2004.
• O’Malley T., Artyleria: działa polowe i wyrzutnie rakietowe, Warszawa 2000.
• Piekarowicz R., Cień Amanullaha, Warszawa 1984.
• Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółowa, t. XXII, Poznań 1999.
• Proser D.J., Out of Afghanistan, Montreal 1987.
• Reese R., Oficerowie radzieccy 1918–1991, Warszawa 1012.
• Revenge shooting by soviet troops reported, „The Canberra Time” 1985, vol. LIX, No. 18.029, s. 4.
• Schofield S., Komandosi rosyjscy, Warszawa 1996.
• Sliwinski M., Afghanistan 1978–87. War, Demography and Society, London 1988.
• Słownik wyrazów obcych PWN, red. J. Tokarski, Warszawa 1980.
• Ściborek P., Wojna czy pokój, Wrocław 1999.
• Śmigielski R., Osierocona armia. Założenia polityki obronnej oraz Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej w latach 1992–2004, Warszawa 2006.
• The Soviet-Afghan War. How a Superpower Fought and Lost. The Russian General Staff, trans. And eds L.W. Grau, M.A. Gress, Kansas 2002.
• Umorzono sprawę karną przeciw byłemu szeregowcowi Armii Radzieckiej, „Życie Warszawy” 1988, nr 182, s. 6.
• Zaloga S., Berety z gwiazdami, Warszawa 2003.
• Zimny M., Radzieckie doświadczenia z Afganistanu 1979–1988 (1), „Komandos” 2006, nr 11, s. 10–15.
• Zimny M., Radzieckie doświadczenia z Afganistanu 1979–1988 (2), „Komandos” 2006 nr 12, s. 6–9.
• Z Afganistanu, „Biuletyn Specjalny”, Polska Agencja Prasowa, 1985, R. XLI, nr 11740, s. 17.
• http://fmso.leavenworth.army.ml/document/handwland/handwland/htr (dostęp: 15 IX 2015 r.).

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.98.12