Europejska autonomiczna definicja pracownika i jej implikacje dla osób samozatrudnionych w sferze indywidualnego i zbiorowego prawa pracy

• Authors: Joanna Unterschütz

Title variants

EN

The European Autonomous Definition of a Worker and its Implications for the Self-Employed in the Sphere of Individual and Collective Labour Law

Abstracts

EN

Currently, there is no clear definition valid throughout Europe that makes a clear distinction between genuine self-employed workers who work independently of a contractor and false self-employed workers. The 2006 ILO Recommendation takes a broad approach to the concept of “employment relationship” to enable action to be taken against false self-employment. In determining whether an employment relationship exists, the primary focus should be on the facts of the worker’s activity and remuneration, regardless of how the relationship is characterised in the contract. The EU’s so-called autonomous definition of a worker, as established by the CJEU, contains three main criteria to establish the existence of an employment relationship: whether the person performing the work acts under direction, the nature of the work (e.g. whether it is real, effective and regular) and whether remuneration is received for the work. Recent judgments of the CJEU lead to the conclusion that such a definition should be applied in all Member States in order to guarantee the effectiveness of employment law directives. This line of interpretation is further reinforced by the reference to the autonomous definition of worker in Directive 2019/1152 z on transparent and predictable working conditions in the European Union. The aim of the publication is to reflect on whether the application of this definition would mean that individual and collective labour law rights would also be extended to the ostensibly self-employed.

PL

Obecnie nie istnieje jednoznaczna definicja obowiązująca w całej Europie, która wprowadzałaby wyraźne rozróżnienie między osobami rzeczywiście samozatrudnionymi, które pracują niezależnie od kontrahenta, a osobami fałszywie samozatrudnionymi. W zaleceniu Międzynarodowej Organizacji Pracy z 2006 r. przyjęto szerokie podejście do pojęcia „stosunek pracy”, aby umożliwić podjęcie działań przeciwko fałszywemu samozatrudnieniu. Przy określaniu, czy istnieje stosunek pracy, należy przede wszystkim skupić się na faktach dotyczących działalności i wynagrodzenia pracownika niezależnie od tego, jak stosunek ten jest scharakteryzowany w umowie. Unijna tzw. autonomiczna definicja pracownika, ustalona przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zawiera trzy zasadnicze kryteria mające na celu ustalenie istnienia stosunku pracy, tj.: czy osoba wykonująca pracę działa pod kierownictwem, jaki jest charakter pracy (np. czy jest ona rzeczywista, efektywna i regularna) oraz czy za pracę otrzymuje się wynagrodzenie. Wydawane w ostatnim czasie przez TSUE wyroki prowadzą do wniosku, że taka definicja powinna być stosowana we wszystkich krajach członkowskich, aby zagwarantować skuteczność działania dyrektyw z zakresu prawa pracy. Ten kierunek interpretacji wzmacnia dodatkowo odwołanie się do autonomicznej definicji pracownika w dyrektywie 2019/1152 w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej. Celem opracowania jest refleksja nad tym, czy stosowanie tej definicji oznaczałoby objęcie uprawnieniami z zakresu indywidualnego i zbiorowego prawa pracy także osób pozornie samozatrudnionych.

Keywords

PL

pracownik; samozatrudniony; pozorne samozatrudnienie; zbiorowe prawo pracy; europejskie prawo pracy

EN

employee; self-employed; bogus self-employment; collective labour law; European labour law

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Year: 2022
• Volume: 101
• Pages: 21-34

Dates

published

2022

Contributors

author

Joanna Unterschütz

• Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni, Wydział Prawa, Instytut Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

• https://orcid.org/0000000274168717

References

• Bruun, Niklas. Jari Helsten. 2001. Collective Agreement and Competition Law in the EU. Helsinki: University Centre of International and Economic Law.
• Collins, Hugh. Keith D. Ewig. Aileen McColgan. 2005. Labour Law: Texts and Materials. Portland, OR–Oxford: Hart Publishing.
• Engels, Chris. 2004. „Subordinate Employees or Self-Employed Workers”. W Comparative Labour Law and Industrial Relations in Industrialized Market Economie. 361–384. Red. Roger Blanpain. Hague: Wolters Kluwer.
• Kubot, Zdzisław. 2000. „Szczególne formy zatrudnienia i samozatrudnienia”. W Szczególne formy zatrudnienia. 5–37. Red. Zdzisław Kubot. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
• Muehlberger, Ulrike. 2007. Dependent Self-Employment. London: Palgrave Macmillan.
• Musiała, Anna. 2001. Zatrudnienie niepracownicze. Warszawa: Difin.
• Schiek, Dagmar. Oliver L. Forde. Gabriella Alberti. 2015. EU Social and Labour Rights and EU Internal Market Law. Brussels: European Parliament.
• Sciarra, Silvana. 2005. The Evolution of Labour Law (1992–2003). Vol. I: General Report. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
• Tomaszewska, Monika. 2011. Prawo integracji stosunku pracy. Między jednorodnością a różnorodnością. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
• Traktat o Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 202 z 7 czerwca 2016 r.).
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 202 z 7 czerwca 2016 r.).
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. C 202 z 7 czerwca 2016).
• Dyrektywa Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią (dziesiąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. UE L 348 z 28 listopada 1992 r.).
• Dyrektywa Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzająca w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz. Urz. UE L 180 z 19 lipca 2000 r.).
• Dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. UE L 303 z 2 grudnia 2000 r.).
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/104/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie pracy tymczasowej (Dz. Urz. UE L 327 z 5 grudnia 2008 r.).
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 186 z 11 lipca 2019 r.).
• Wyrok Trybunału z dnia 19 marca 1964 r. w sprawie 75–63 M.K.H. Unger, małżonce R. Hoekstra przeciwko Bestuur der Bedrijfsvereniging voor Detailhandel en Ambachten te Utrecht. Zbiór Orzeczeń 1964 00347.
• Wyrok Trybunału z dnia 31 maja 1979 r. w sprawie C-182/78 Bestuur van het Algemeen Ziekenfonds Drenthe-Platteland przeciwko G. Pierik. Zbiór Orzeczeń 1979 01977.
• Wyrok Trybunału z dnia 3 lipca 1986 r. w sprawie 66/85 Deborah Lawrie-Blum przeciwko Land Baden-Württemberg. Zbiór Orzeczeń 1986 02121.
• Wyrok Trybunału z dnia 14 grudnia 1989 r. w sprawie C-3/87 The Queen przeciwko Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, ex parte Agegate Ltd. Zbiór Orzeczeń 1989 04459.
• Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 27 czerwca 1996 r. w sprawie C-107/94 P.H. Asscher przeciwko Staatssecretaris van Financiën. Zbiór Orzeczeń 1996 I-03089.
• Wyrok Trybunału z dnia 12 maja 1998 r. w sprawie C-85/96 María Martínez Sala przeciwko Freistaat Bayern. Zbiór Orzeczeń 1998 I-02691.
• Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie C-243/95 Kathleen Hill i Ann Stapleton przeciwko The Revenue Commissioners i Department of Finance. Zbiór Orzeczeń 1998 I-03739.
• Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie C-337/97 C.P.M. Meeusen przeciwko Hoofddirectie van de Informatie Beheer Groep. Zbiór Orzeczeń 1999 I-03289.
• Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 16 września 1999 r. Sprawa C-22/98. Postępowanie karne przeciwko Jean Claude Becu, Annie Verweire, Smeg NV i Adia Interim NV. Zbiór Orzeczeń 1999 I-05665.
• Wyrok Trybunału z dnia 21 września 1999 r. w sprawie C-67/96 Albany International BV przeciwko Stichting Bedrijfspensioenfonds Textielindustrie. Zbiór Orzeczeń 1999 I-05751.
• Wyrok Trybunału z dnia 21 września 1999 r. Brentjens’. Sprawa C-117/97. Sprawy połączone C-115/97, C-116/97, C-117/97. ECLI:EU:C:1999:434.
• Wyrok Trybunału z dnia 21 września 1999 r. w sprawie C-219/97 Maatschappij Drijvende Bokken BV przeciwko Stichting Pensioenfonds voor de Vervoer- en Havenbedrijven. Zbiór Orzeczeń 1999 I-06121.
• Wyrok Trybunału z dnia 12 września 2000 r. Pavel Pavlov i in. przeciwko Stichting Pensioenfonds Medische Specialisten. Sprawy połączone C-180/98 do C-184/98. Zbiór Orzeczeń 2000 I-06451.
• Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 21 września 2000 r. w sprawie C-222/98 Hendrik van der Woude przeciwko Stichting Beatrixoord. Zbiór Orzeczeń 2000 I-07111.
• Wyrok Trybunału z dnia 27 września 2001 r. w sprawie C-257/99 The Queen przeciwko Secretary of State for the Home Department, ex parte Julius Barkoci i Marcel Malik. Zbiór Orzeczeń 2001 I-06557.
• Wyrok Trybunału z dnia 20 listopada 2001 r. w sprawie C-268/99 Aldona Malgorzata Jany i inni przeciwko Staatssecretaris van Justitie. Swoboda przedsiębiorczości. Zbiór Orzeczeń 2001 I-08615.
• Wyrok Trybunału z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie C-256/01 Debra Allonby przeciwko Accrington & Rossendale College, Education Lecturing Services, trading as Protocol Professional i Secretary of State for Education and Employment. Zbiór Orzeczeń 2004 I-00873.
• Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 20 września 2007 r. w sprawie C-116/06 Sari Kiiski przeciwko Tampereen kaupunki. Zbiór Orzeczeń 2007 I-07643.
• Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 14 października 2010 r. w sprawie C-428/09 Union syndicale Solidaires Isère przeciwko Premier ministre i innym. Zbiór Orzeczeń 2010 I-09961.
• Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 11 listopada 2010 r. w sprawie C-232/09 Dita Danosa przeciwko LKB Līzings SIA. Zbiór Orzeczeń 2010 I-11405.
• Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 3 marca 2011 r. w sprawie C-437/09 AG2R Prévoyance przeciwko Beaudout Père et Fils SARL. Zbiór Orzeczeń 2011 I-00973.
• Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 4 grudnia 2014 r. w sprawie C-413/13 FNV Kunsten Informatie en Media przeciwko Staat der Nederlanden. Elektroniczny Zbiór Orzeczeń – część ogólna. ECLI:EU:C:2014:2411.
• Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie C-229/14 Ender Balkaya przeciwko Kiesel Abbruch- und Recycling Technik GmbH. Elektroniczny Zbiór Orzeczeń – część ogólna. ECLI:EU:C:2015:455.
• Wyrok Trybunału (siódma izba) z dnia 1 października 2015 r. w sprawie C-432/14 O przeciwko Bio Philippe Auguste SARL. Elektroniczny Zbiór Orzeczeń – część ogólna. ECLI:EU:C:2015:643.
• Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie C-216/15 Betriebsrat der Ruhrlandklinik gGmbH przeciwko Ruhrlandklinik GmbH. Elektroniczny Zbiór Orzeczeń – część ogólna. ECLI:EU:C:2016:883.
• Postanowienie Trybunału (ósma izba) z dnia 22 kwietnia 2020 r. w sprawie C-692/19 B przeciwko Yodel Delivery Network Ltd. Niepublikowane.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6069.101.02

Biblioteka Nauki

4204835