Jak profesor Oswald Balzer pomógł niechcący Węgrom zalegalizować zabór Doliny Białej Wody

• Authors: Jacek Matuszewski

Title variants

EN

How Professor Oswald Balzer Accidently Helped Hungarians to Legalize the Annexation of the White Water Valley

Abstracts

EN

In 1769, Austria had annexed by force the lands of the Polish starosty of Nowy Targ to Hungary, including the White Water Valley. In 1772 the Empress took back these territories from Hungary and attached them to Austria. The conflict over the Austro-Hungarian border in the Tatra Mountains, lasting throughout the nineteenth century, was settled in 1902 by an arbitration award. The Tribunal approved almost all of Austria’s demands, but at the same time it submitted to the stubborn demands of the Austrian defense attorney prof. Oswald Balzer, and decided to deprive Galicia of the right to regain the White Waters Valley, which had been forcibly seized by the Hungarians.

PL

W 1769 r. Austria gwałtem przyłączyła do Węgier ziemie polskiego starostwa nowotarskiego, w tym Dolinę Białej Wody. W 1772 r. cesarzowa te same tereny zabrała Węgrom i przyłączyła do Austrii. Toczący się w XIX w. spór o austriacko-węgierską granicę w Tatrach został w 1902 r. rozstrzygnięty wyrokiem sądu polubownego. Trybunał uwzględnił niemal w całości żądania Austrii, ale równocześnie przesądził, na skutek upartych żądań austriackiego obrońcy, Oswalda Balzera, o pozbawieniu Galicji prawa do odzyskania zrabowanej przez Węgrów Doliny Białej Wody.

Keywords

PL

Oswald Balzer; proces o Morskie Oko; Dolina Białej Wody; sąd polubowny; międzynarodowy spór graniczny

EN

Oswald Balzer; Trial for Morskie Oko; Dolina Biała Woda (the White Waters Valley); Court of Arbitration; International border dispute

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Year: 2023
• Volume: 102
• Pages: 91-99

Dates

published

2023

Contributors

author

Jacek Matuszewski

• Uniwersytet Łódzki, emerytowany profesor Wydziału Prawa i Administracji

• https://orcid.org/000000022825055X

References

• Balzer, Oswald. 1906. O Morskie Oko. Wywód praw polskich przed sądem polubownym w Gradcu. Z planem sytuacyjnym. Lwów: nakładem autora, Drukarnia Władysława Łozińskiego – pod zarządem J. Niedopada.
• Bukowski, Waldemar. Andrzej Janeczek. 2013. „Mapa józefińska Galicji (1779–1783) w przededniu edycji. Przedmiot i założenia programu wydawniczego”. Studia Geohistorica 1: 91–112.
• Czemeryński, Kornel. 1870. O dobrach koronnych byłej Rzeczypospolitej polskiej wedle źródeł wiarygodnych. Lwów: nakładem autora, Drukarnia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
• Czołowski, Aleksander. 1894. Sprawa sporu granicznego przy Morskiem Oku. Wywód historyczno-prawny z pięcioma kartami. Lwów: Związkowa Drukarnia; Nakładem Wydziału Krajowego.
• Divéky, Adrjan. 1921/22. „Dzieje przyłączenia miast spiskich do Węgier w r. 1770”. Przegląd Historyczny 23(1): 17–60.
• Gąsiorowski, Antoni. Red. 1990. Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy. Kórnik: Polska Akademia Nauk.
• Grzesik, Ryszard. 1999. „Średniowieczny Spisz między Węgrami a Polską. Na marginesie pracy Martina Homzy i Stanisława Sroki. Štúdie z dejín stredovekého Spiša”. Kwartalnik Historyczny CVI(1): 59–66.
• Matuszewski, Jacek. 2018. „Ile procesów o Morskie Oko?”. W Origines, fontes et narrationes – pośród kręgów poznania historycznego. Prace ofiarowane Profesorowi Marcelemu Antoniewiczowi w 65. rocznicę urodzin. Red. Marek Cetwiński, Maciej Janik, Marek Nita. 805–813. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza.
• Matuszewski, Jacek. 2021. „Sąd polubowny w Grazu – kształtowanie się organizacyjnej koncepcji rozstrzygnięcia sporu granicznego i podteksty tego procesu”. Czasopismo Prawno-Historyczne 73(1): 233–258. https://doi.org/10.14746/cph.2021.1.12
• Nowak, Zofia. 1986. „Władysław Zamoyski a spór o Morskie Oko w latach 1890–1909”. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 21: 43–136.
• Piasecki, Kazimierz. Red. 2000. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.
• Roszkowski, Jerzy M. 2018. Walka o Morskie Oko w Tatrach 1811–1909. Kórnik: Fundacja Zakłady Kórnickie.
• Sroka, Stanisław A. Red. 1998. Dokumenty polskie z archiwów dawnego Królestwa Węgier. Tom 1 (do 1450 r.). Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana.
• Wróblewski, Stanisław. 1901. „Sprawa Morskiego Oka”. Czas 197(2) z 29 sierpnia 1901 r. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=36343&from=publication (dostęp 22.06.2022).
• Wróblewski, Stanisław. 1902. Spór Galicji i Węgier o Morskie Oko. Kraków: Towarzystwo Tatrzańskie.
• Wróblewski, Stanisław. 1928. Sądy polubowne w historii prawa. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Abendblatt des Pester Lloyd 282 z 10 grudnia 1902.
• Czas 200 z 1 września 1902. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=36343&from=publication (dostęp 22.06.2022).
• Czas 201 (1) z 2 września 1902. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=36343&from=publication (dostęp 22.06.2022).
• Gazeta Narodowa 303 z 12 grudnia 1902. https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/96233/edition/89512/content?format_id=2 (dostęp 22.06.2022).
• Kurjer Lwowski 344 z 12 grudnia 1902.
• Nowa Reforma 201 z 2 września 1902.
• Ustawa z dnia 1 sierpnia 1895 o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (procedura cywilna) razem z ustawą zaprowadzającą z dnia 1 sierpnia 1895. https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/83893/edition/79736?language=pl (dostęp 22.06.2022).

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6069.102.09

Biblioteka Nauki

4306120