Kilka uwag o łacińskiej terminologii prawniczej w dziełach Adama Mickiewicza

• Authors: Krzysztof Szczygielski

Title variants

EN

Some Remarks on Latin Legal Terminology in the Works of Adam Mickiewicz

Abstracts

EN

Adam Mickiewicz is considered to be the most outstanding Polish Romantic poet, as well as one of the most excellent poets of Europe. Interestingly, Mickiewicz used in his works expert Latin legal terminology relating to the issues of social structure, political organization of the Roman state and Roman law. His knowledge on this subject came mainly from the works of ancient writers with which he became familiar while studying at the Vilnius University. Mickiewicz also read publications that dealt extensively with the history of ancient Rome by authors such as Edward Gibbon, Barthold Georg Niebuhr, Jules Michelet, and Joachim Lelewel.

PL

Adam Mickiewicz postrzegany jest jako najwybitniejszy polski poeta romantyzmu, jak również jeden z najznakomitszych w skali europejskiej. Interesujące, że w swoich dziełach Mickiewicz używał fachowej łacińskiej terminologii prawniczej odnoszącej się do kwestii struktury społecznej, organizacji politycznej państwa rzymskiego i jego prawa. Wiedzę na ten temat poeta czerpał przede wszystkim z dzieł pisarzy antycznych, z którymi zapoznał się podczas studiów na Uniwersytecie Wileńskim. Mickiewicz czytał także opracowania szeroko omawiające historię starożytnego Rzymu takich autorów, jak Edward Gibbon, Barthold Georg Niebuhr, Jules Michelet czy Joachim Lelewel.

Keywords

PL

Adam Mickiewicz; łacińska terminologia prawnicza; prawo rzymskie; Instytucje Gajusa; ustawodawstwo Justyniana

EN

Adam Mickiewicz; Latin legal terminology; Roman law; The Institutes of Gaius; Justinian’s Legislation

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Year: 2023
• Volume: 102
• Pages: 143-151

Dates

published

2023

Contributors

author

Krzysztof Szczygielski

• Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Prawa, Katedra Prawa Konstytucyjnego

• https://orcid.org/0000000224127415

References

• Alföldy, Géza. 1998. Historia społeczna starożytnego Rzymu. Tłum. Anna Gierlińska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Berger, Adolf. 1953. „Senatus populusque Romanus”. W Encyclopedic Dictionary of Roman Law. 696. Philadelphia: The American Philosophical Society. https://doi.org/10.2307/1005773
• Białynicka, Zofia. 1959. „Studia i praca nauczycielska młodego Mickiewicza”. Rozprawy z Dziejów Oświaty 2: 89–118.
• Błazińska, Helena. 2021. „Kompetencje poliglotyczne Adama Mickiewicza”. W Pod znakiem Orła i Pogoni. Polsko-litewskie związki naukowe i kulturowe w dziejach Uniwersytetu Wileńskiego. Red. Irena Fedorowicz, Mirosław Dawlewicz, Kinga Geben. 119–138. Wilno: Wydawnictwo Uniwersytetu Wileńskiego.
• Breyer, Stefan. 1955. Spór Horeszków z Soplicami. Studium z dziedziny problematyki prawnej „Pana Tadeusza”. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
• Czacki, Tadeusz. 1811. Tłumaczenie się taynego konsyliarza i kawalera Czackiego iako wizytatora szkoł przed kommissyą reskryptem najwyższym 23 września 1810 roku dla rozważania rożnych przedmiotów o Wołynskiem Gimnazyum ustanowioną 18 grudnia 1810 roku w Żytomierzu podane. Żytomierz: wydawca nieznany.
• Dąbkowski, Przemysław. 1899a. „Uwagi prawne w Panu Tadeuszu”. Gazeta Sądowa Warszawska 4 z 16 stycznia 1899 r. 50–54.
• Dąbkowski, Przemysław. 1899b. „Uwagi prawne w Panu Tadeuszu”. Gazeta Sądowa Warszawska 5 z 23 stycznia 1899 r. 66–70.
• Dąbkowski, Przemysław. 1899c. „Uwagi prawne w Panu Tadeuszu”. Gazeta Sądowa Warszawska 6 z 30 stycznia 1899 r. 82–88.
• Gibbon, Edward. 1776–1788. The History of the Decline and Fall of the Roman Empire. Vol. 1–6. London: Printed for W. Strahan and T. Cadell.
• Górski, Konrad. 1948. „Kilka wyrażeń prawniczych w języku Mickiewicza”. Język Polski 5: 129–133.
• Knot, Antoni. 1938. „Czacki Tadeusz (1765–1813)”. W Polski słownik biograficzny. Tom 4. 144–146. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Kodrębski, Jan. 1990. Prawo rzymskie w Polsce XIX wieku. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kołakowski, Zygmunt. 1938. „Prawo rzymskie w literaturze polskiej”. Prawo 15: 18–20.
• Kreczmar, Michał. 1922. Kwestja agrarna w starożytności. Warszawa: Polska Składnica Pomocy Szkolnych.
• Lécrivain, Charles. 1892. „Tribuni plebis”. W Dictionnaire des antiquités grecques et romaines d’après les textes et les monuments. Red. Charles Daremberg, Edmond Saglio. Tom 5. 418–423. Paris: Hachette.
• Lelewel, Joachim. 1818. Dzieje starożytne. Od początku czasów historycznych do drugiey połowy wieku szóstego, ery chrześciańskiey. Wilno: J. Zawadzki.
• Lizisowa, Maria Teresa. 1998. Prawem sądzić czyli o języku Statutów litewskich w Panu Tadeuszu. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie.
• Łoposzko, Tadeusz. 1989. Zarys dziejów społecznych cesarstwa rzymskiego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Łoś, Jan Stanisław. 1946. Sprawa agrarna w Rzymie II-go i I-go wieku przed Chrystusem. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Markelov, Andrei Y. 2019. „Augustus as Princeps Senatus”. Acta Classica Universitatis Scientiarum Debreceniensis 55: 203–218. https://doi.org/10.22315/ACD/2019/12
• Mączyński, Andrzej. 2019. „Wśród prawników w Soplicowie”. W Mickiewiczowskie konteksty. Red. Maria Cieśla-Korytowska. 59–82. Kraków: Wydawnictwo Avalon.
• Méyet, Leszek. 1899. „Mickiewicz nauczycielem prawa”. W Prawda: książka zbiorowa dla uczczenia dwudziestopięcioletniej działalności Aleksandra Świętochowskiego 1870–1895. 321–330. Lwów: Nakładem Księgarni K. Altenberga.
• Michelet, Jules. 1831. Histoire romaine. Paris: Librairie Classique de L. Hachette.
• Mickiewicz, Adam. 1818. „Zima miejska”. Tygodnik Wileński 6: 254–256.
• Mickiewicz, Adam. 1949. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 3: Utwory dramatyczne. Oprac. Stanisław Pigoń. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
• Mickiewicz, Adam. 1950a. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 5: Pisma prozą. Część I: Pisma filomatyczne. Pisma estetyczno-krytyczne. Opowiadania. Oprac. Zofia Ciechanowska. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
• Mickiewicz, Adam. 1950b. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 6: Pisma prozą. Część II: Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Pisma polityczne z lat 1832–1835. Oprac. Leon Płoszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
• Mickiewicz, Adam. 1950c. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 7: Pisma prozą. Część III: Pisma historyczne. Wykłady lozańskie. Oprac. Jerzy Kowalski, Leon Płoszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
• Mickiewicz, Adam. 1952. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 8: Literatura słowiańska. Kurs pierwszy, półrocze I. Tłum. i oprac. Leon Płoszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
• Mickiewicz, Adam. 1953a. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 11: Literatura słowiańska. Kurs trzeci i czwarty. Tłum. i oprac. Leon Płoszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
• Mickiewicz, Adam. 1953b. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 14: Listy, część I. Warszawa: Oprac. Stanisław Pigoń. Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
• Niebuhr, Barthold Georg. 1811–1812. Römische Geschichte. Berlin: G. Reimer. https://doi.org/10.1515/9783112627785
• Półturzycki, Józef. 1998. Adam Mickiewicz jako nauczyciel i pedagog. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Rotondi, Giovanni. 1912. Leges publicae populi Romani. Elenco cronologico con una introduzione sull’attività legislativa dei comizi romani. Milano: Società Editrice Libraria.
• Sinko, Tadeusz. 1957. Mickiewicz i antyk. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Szczygielski, Krzysztof. 2015a. „O sławnych prawodawcach w wierszach Adama Mickiewicza”. Miscellanea Historico-Iuridica 14(2): 281–295. https://doi.org/10.15290/mhi.2015.14.02.16
• Szczygielski, Krzysztof. 2015b. „Prawodawstwo Justyniana w dziełach Adama Mickiewicza”. W Justynian i prawo rzymskie. Refleksje w 1450. rocznicę śmierci cesarza. Red. Krzysztof Szczygielski. 169–185. Białystok: Wydawnictwo Prymat.
• Szczygielski, Krzysztof. 2016. „Adam Mickiewicz i prawo rzymskie”. Edukacja Prawnicza 1: 10–12.
• Szczygielski, Krzysztof. 2022. „Adam Mickiewicz o senacie i zgromadzeniach ludowych w starożytnym Rzymie”. Rocznik Komparatystyczny 13: 131–150.
• Talbert, Richard John Alexander. 1984. The Senate of Imperial Rome. Princeton: Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9781400849765
• Tansey, Patrick. 2000. „The Princeps Senatus in the Last Decades of the Republic”. Chiron 30: 15–30.
• Tarwacka, Anna. Jan Zabłocki. 2021. Rzymskie prawo publiczne. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Zakrzewski, Kazimierz. 1939. „Narodziny demokracji rzymskiej. (Trybunat T. Gracchusa)”. Przegląd Historyczny 35: 50–65.
• Zarębina, Maria. 1999. Poeta wśród prawników. O Panu Tadeuszu inaczej. Kraków: Universitas.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6069.102.14

Biblioteka Nauki

4325965