Filozofia praw podmiotowych

• Authors: Tomasz Raburski

Title variants

Filozofia praw podmiotowych

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prawa podmiotowe (ang. rights) są jednym z czołowych pojęć w anglosaskiej filozofii prawa, filozofii politycznej i etyce. Polski dyskurs filozoficzny zajmuje się najczęściej szczegółowymi problemami lub typami praw podmiotowych (prawa człowieka, prawa konstytucyjne), brakuje natomiast refleksji filozoficznej nad prawami podmiotowymi w ogólności. Refleksję taką można odnaleźć w piśmiennictwie cywilistycznym i konstytucjonalistycznym. W artykule wskazano na różnice w polskim i angielskim dyskursie na temat praw podmiotowych, starano się połączyć różne obszary refleksji nad tymi prawami (w szczególności prawa, etyki i polityki) oraz wskazano na ich filozoficzny potencjał i zasadnicze kwestie problemowe.

EN

Rights are one of the fundamental concepts in philosophy of law, ethics, and political philosophy. However, in Polish language the general research on rights has been neglected. Most of the scholars are concerned with the specific kinds of rights (e.g. human rights, constitutional rights) and not rights as a basic philosophical concept. This article investigates the differences between Polish and English theoretical discourses on rights. It stresses the philosophical importance of this concepts and outlines the crucial issues that have to addressed.

Keywords

PL

prawa podmiotowe; teoria prawa cywilnego; prawa człowieka; common law; polityka prawa; prawo i moralność; polska teoria prawa; amerykańska teoria prawa; prawa podmiotowe; teoria prawa cywilnego; prawa człowieka; common law; polityka prawa; prawo i moralność; polska teoria prawa; amerykańska teoria prawa

EN

rights; human rights; politics of rights; ethics of rights; law and morality; Polish legal theory

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Year: 2017
• Volume: 78
• Pages: 55-67

Dates

published

2017-03-30

Contributors

author

Tomasz Raburski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Filozofii, Zakład Filozofii Publicznej i Filozofii Prawa

References

• Alexy, Robert. 2010. Teoria praw podstawowych. Tł. Bożena Kwiatkowska, Jerzy Zajadło. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Almond, Brenda. 2000. „Prawa”. W Przewodnik po etyce. Red. Peter Singer. Tł. Paweł Łuków. 303–314. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Bator, Andrzej (red.). 2008. Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny. Warszawa: LexisNexis.
• Beamish, Richard J., Chrys-Ellen M. Neville. 2006. “Ecosystem Bill of Rights”. W Toward Principled Oceans Governance. Australian and Canadian Approaches and Challenges. Eds. Donald R. Rothwell, David L. VanderZwaag. 233. Abingdon, NY: Routledge.
• Bentham, Jeremy. 1973. “A Critical Examination of the Declaration of Rights”. W Bentham’s Political Thought. Ed. Bhikhu Parekh. 257–290. London: Croom Helm.
• Bierć, Andrzej. 2012. Zarys prawa prywatnego. Część ogólna. Warszawa: Lex a Wolters Kluwer business.
• Błachut, Michał. 2002. „Pojęcie prawa podmiotowego we współczesnej liberalnej filozofii prawa”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 64 (1): 35–52.
• Borucka-Arctowa, Maria. 1957. Prawo natury jako ideologia antyfeudalna. Warszawa: PWN.
• Brandt, Richard B. 1996. Etyka. Zagadnienia etyki normatywnej i metaetyki. Tł. Barbara Stanosz. Warszawa: PWN.
• Buckle, Stephen. 2000. „Prawo naturalne”. W Przewodnik po etyce. Red. Peter Singer. Tł. Paweł Łuków. 199–213. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Campbell, Kenneth. 2001. “Legal Rights”. W Stanford Encyclopedia of Philosophy. Ed. Edward N. Zalta. Stanford: Stanford University Press.
• Coyle, Marcia. 2013. The Roberts Court. The Struggle for the Constitution. New York: Simon & Schuster.
• Dworkin, Ronald. 1998. Biorąc prawa poważnie. Tł. Tomasz Kowalski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Edmundson, William A. 2004. An Introduction to Rights. Cambridge: Cambridge University Press.
• Etzioni, Amitai. 1994. Rights and the Common Good: The Communitarian Perspective. New York: St. Martin’s Press.
• Finnis, John. 2001. Prawo naturalne i uprawnienia naturalne. Tł. Karolina Lossman. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Habermas, Jürgen. 2005. Faktyczność i obowiązywanie. Tł. Adam Romaniuk, Robert Marszałek. Warszawa: Scholar.
• Harel, Alon. 2005. “Theories of Rights”. W The Blackwell Guide to the Philosophy of Law and Legal Theory. Eds. Martin P. Golding, William A. Edmundson. 191–206. Malden–Oxford– Carlton: Blackwell Publishing.
• Hart, Herbert L. A. 1998. Pojęcie prawa. Tł. Jan Woleński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hart, Herbert L. A. 2001a. „Pomiędzy użytecznością a uprawnieniami”. W Eseje z filozofii prawa. Tł. i wstęp Jan Woleński. 198–223. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Hart, Herbert L. A. 2001b. „Utylitaryzm i prawa podmiotowe”. W Eseje z filozofii prawa. Tł. i wstęp Jan Woleński. 181–197. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Hilbink, Thomas. 2009. “The Right’s Revolution?: Conservatism and the Meaning of Rights in Modern America”. Studies in Law, Politics and Society 48: 43–68.
• Hohfeld, Wesley N. 1923. Fundamental Legal Conceptions as Applied in Judicial Reasoning and Other Legal Essays. New Haven: Yale University Press.
• Hołówka, Jacek. 2000. Etyka w działaniu. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Jakimowicz, Wojciech. 2002. Publiczne prawa podmiotowe. Kraków: Zakamycze.
• Kennedy, Duncan. 1997. A Critique of Adjudication (Fin de Siècle). Cambridge, MA–London: Harvard University Press.
• Kojder, Andrzej, Zbigniew Cywiński (red.). 2014. Socjologia prawa. Główne problemy i postacie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kowalski, Jerzy, Wojciech Lamentowicz, Piotr Winczorek. 1981. Teoria państwa i prawa. Warszawa: PWN.
• Lang, Wiesław, Jerzy Wróblewski, Sylwester Zawadzki. 1980. Teoria państwa i prawa. Warszawa: PWN.
• Leżoń, A. (red.). 1977. O prawach rzeczywistych i pozornych. Tł. Ryszard Czerwiński, Stefan Gajda. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Mackie, John L. 1992. “Can There Be a Right-Based Moral Theory?” W Theories of Rights. Ed. Jeremy Waldron. 168–181. Oxford: Oxford University Press.
• Marks, Karol, Fryderyk Engels. 1962. „W kwestii żydowskiej”. W Dzieła. T. 1. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Marshall, Thomas H. 1997. “Class, Citizenship and Social Development”. W Welfare State. Historia, kryzys i przyszłość nowoczesnego państwa opiekuńczego. Red. Kazimierz W. Frieske, Paweł Poławski. 28–41. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• McGrade, Arthur Stephen. 1980. “Ockham and the Birth of Individual Rights”. W Authority and Power. Studies on Medieval Law and Government Presented to Walter Ullmann on His Seventieth Birthday. Ed. Brian Tierney, Peter Linehan. 149–165. Cambridge: Cambridge University Press.
• Nickel, James. 2003. “Human Rights”. W Stanford Encyclopedia of Philosophy. Stanford: Stanford University Press.
• Nozick, Robert. 1999. Anarchia, Państwo, Utopia. Tł. Paweł Maciejko, Michał Szczubiałka. Warszawa: Aletheia.
• Opałek, Kazimierz. 1957. Prawo podmiotowe. Studium teorii prawa. Warszawa: PWN.
• Osiatyński, Wiktor. 2011. Prawa człowieka i ich granice. Tł. Sergiusz Kowalski. Kraków: Znak.
• Piechowiak, Marek. 1999. Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
• Polanowska-Sygulska, Beata. 2008. Pluralizm wartości i jego implikacje w filozofii prawa. Kraków: Księgarnia Akademicka – Ośrodek Myśli Politycznej.
• Primus, Richard A. 2004. The American Language of Rights. Cambridge: Cambridge University Press.
• Przybyszewski, Krzysztof. 2010. Prawa człowieka w kontekstach kulturowych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
• Pyziak-Szafnicka, Małgorzata. 2007. „Prawo podmiotowe”. W System prawa prywatnego. T. 1. Prawo cywilne – część ogólna. Red. Marek Safjan. 671–829. Warszawa: C.H. Beck – Instytut Nauk Prawnych PAN.
• Raburski, Tomasz. 2012. Autonomizacja prawa wobec państwa w sferze międzynarodowej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
• Raburski, Tomasz. 2014. “Amerykański język praw podmiotowych a demokracja”. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna 3 (1): 59–76.
• Rawls, John. 2001. Prawo ludów. Tł. Michał Kozłowski. Warszawa: Aletheia.
• Rawls, John. 2009. Teoria sprawiedliwości. Tł. Maciej Panufnik, Jarosław Pasek, Adam Romaniuk. Warszawa: PWN.
• Raz, Joseph. 1992. “Right-Based Moralities”. W Theories of Rights. Ed. Jeremy Waldron. Oxford: Oxford University Press.
• Reid, Charles jr. 1998. “The Medieval Origins of the Western Natural Rights Tradition: The Achievement of Brian Tierney”. Cornell Law Review 83: 437–463.
• Rosenberg, Gerald N. 1991. The Hollow Hope. Can Courts Bring About Social Change?. Chicago– London: The University of Chicago Press.
• Scheingold, Stuart A. 2004. The Politics of Rights. Lawyers, Public Policy, and Political Change. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
• Solomon, Ty. 2006. “Norms and Human Rights in International Relations”. Political Studies Review 4 (1): 36–47.
• Stelmachowski, Andrzej. 1998. Zarys teorii prawa cywilnego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Strauss, Leo. 1983. “Natural Law”. W Studies in Platonic Political Philosophy. 137–146. Chicago: University of Chicago Press.
• Strauss, Leo. 2012. „Prawo naturalne”. W Jerozolima i Ateny oraz inne eseje z filozofii politycznej. Tł. Ryszard Mordarski. 136–147. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Vardy, Peter, Paul Grosch. 1994. Etyka. Poglądy i problemy. Tł. Jerzy Łoziński. Poznań: Zysk i S-ka.
• Voegelin, Eric. 1978. “What Is Right by Nature”. W Anamnesis. 55–70. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press.
• Waldron, Jeremy (ed.). 1992. Theories of Rights. Oxford: Oxford University Press.
• Wenar, Leif. 2005. “Rights”. W Stanford Encyclopedia of Philosophy. Ed. Edward N. Zalta. Stanford: Stanford University Press.
• Wojtczak, Sylwia. 2011. „Wpływ piśmiennictwa anglojęzycznego z zakresu prawoznawstwa na zmianę paradygmatu polskiej teorii prawa”. W Czy koniec teorii prawa? Red. Paweł Jabłoński. 81–91. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Wronkowska, Sławomira. 1973. Analiza pojęcia prawa podmiotowego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Wronkowska, Sławomira, Zygmunt Ziembiński. 2001. Zarys teorii prawa. Poznań: Ars Boni et Aequi.
• Zajadło, Jerzy. 2004. „Filozoficzne problemy ochrony praw jednostki”. W Ochrona praw jednostki. Red. Zdzisław Brodecki. 23–37. Warszawa: LexisNexis.
• Zajadło, Jerzy (red.). 2007. Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa. Warszawa: C.H. Beck.
• Ziembiński, Zygmunt. 1980. Problemy podstawowe prawoznawstwa. Warszawa: PWN.
• Zirk-Sadowski, Marek. 2000. Wprowadzenie do filozofii prawa. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6069.78.05