Konflikt norm pomiędzy maoryskim zwyczajem pochówku a nowozelandzkim prawem ustawowym

• Authors: Joanna Siekiera

Title variants

Konflikt norm pomiędzy maoryskim zwyczajem pochówku a nowozelandzkim prawem ustawowym

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie konfliktu norm w porządku prawnym Nowej Zelandii na podstawie zwyczajowego pochówku Maorysów (tangihanga). Konflikt pozostaje nierozwiązany, a dotyczy wielu obywateli. Prawo nowozelandzkie to hybryda zwyczajowych i religijnych norm pochodzących od rdzennej mniejszości maoryskiej i brytyjskiego systemu prawa precedensowego. Należy podkreślić, że zwyczajowe prawo Maorysów (tikanga) posiada de iure pozycję normy o charakterze ius cogens. Wszelkie orzeczenia sądów i trybunałów czy akty parlamentu w Wellington lub czynności administracyjne powinny być podejmowane zgodnie z tikanga. Dotyczy to również prawa cywilnego, w tym pochówku. W ostatnich latach toczyło się kilka postępowań cywilnych między osobami pochodzenia maoryskiego. Ustawa o pochówku i kremacji z 1964 roku była sprzeczna z wolą rdzennych testatorów. Jednak bardzo często te tradycyjne rytuały pogrzebowe są niezgodne ze standardami prawa stanowionego. Niniejszy artykuł jest zatem próbą wykazania trudności w prawie cywilnym Nowej Zelandii. Temat ten zyskał na znaczeniu wraz z większą świadomością społeczeństwa obywatelskiego i szerszymi możliwościami kontaktu (zarówno prawnego, jak i pozasądowego) z państwem.

EN

The aim of the paper is to present conflict of norms in the New Zealand legal order on the basis of Maori customary burial (tangihanga). This conflict remains unsolved, but in fact concerns many citizens. New Zealand law is a hybrid of legal and religious customs coming from the indigenous minority of Maoris on one hand and the British common law system on the other side. It needs to be underlined that the Maori customary law (tikanga) possesses de iure a position as norms of the jus cogens character. Any ruling of courts or tribunals, any act of the parliament in Wellington or any acts of administration ought to be made in accordance with tikanga. This also applies to civil law, including burial. In recent years, there were prosecuted several civil proceedings between persons of the Maori origin. The Burial and Cremation Act 1964 was set against the wills of indigenous testators. However, very often these traditional burial habits are incompatible with the domestic law standards. Thus, this paper is an attempt to demonstrate the difficult of civil law in New Zealand. This subject, nonetheless, has been grown in importance, along with greater awareness of civil society and wider possibilities of contact (both legal and extrajudicial) with the state.

Keywords

PL

Nowa Zelandia; Maorysi; prawo nowozelandzkie; prawo zwyczajowe; pochówek; Nowa Zelandia; Maorysi; prawo nowozelandzkie; prawo zwyczajowe; pochówek

EN

New Zealand; Maoris; New Zealand law; customary law; burial

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Year: 2020
• Volume: 92
• Pages: 41-49

Dates

published

2020-09-10

Contributors

author

Joanna Siekiera

• University of Bergen, Faculty of Law, Norway

• https://orcid.org/0000-0003-0125-9121

References

• Angelo, Tony. 2015. Wywiad przeprowadzony przez Joannę Siekierę. Wellington 11.11.2015 r.
• Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych. b.d. https://www.loc.gov/law/help/customary-law/maori.php [dostęp: 27.05.2020].
• Bilby, Lynley. 2012. „Body-snatch bid blocked”. New Zealand Herald. https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10837436 [dostęp: 30.09.2012].
• Bożyk, Stanisław. 2009. System konstytucyjny Nowej Zelandii. Warszawa: Biblioteka Sejmowa.
• Brandt, Bettina. 2013. Body Snatching in Contemporary Aotearoa/New Zealand: A Legal Conflict Between Cultures. Monachium: GRIN Verlag.
• Linnekin, Jocelyn. Lin Poyer. 1990. Cultural Identity and Ethnicity in the Pacific. Honolulu: University of Hawaii Press.
• Maori Custom and Values in New Zealand Law. 2011. Study Paper 9. Wellington: The Law Commission of New Zealand.
• Mazurkiewicz, Jacek. 2010. Non omnis moriar. Ochrona dóbr osobistych zmarłego w prawie polskim. Wrocław: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• New Zealand Herald. 2003. “Billy T’s two hearts laid to rest at last”. 29.11.2003. http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=3536819 [dostęp: 21.08.2019].
• New Zealand Herald. 2007. “Editorial: Lessons for us all in burial case”. 10.09.2007. http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10462620 [dostęp: 21.08.2019].
• New Zealand Herald. 2011. “Court sides with widow in burial row”. 23.11.2011. http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10768185 [dostęp: 21.08.2019].
• Palmer, Geoffrey. W. R. 1987. Unbridled Power: An Interpretation of New Zealand’s Constitution & Government. Oxford: Oxford University Press.
• Radio New Zealand. 2009. “Landmark case on burial customs of urban Maori”. http://www.radionz.co.nz/news/national/14772/landmark-case-on-burial-customs-of-urban-maori [dostęp: 21.08.2019].
• Roughan, Nicole. 2013. „The Association of State and Indigenous Law: A Case Study in ‘Legal Association’”. University of Toronto Law Journal 59(2): 135–178.
• Siameja, Nyenyezi. 2015. Wywiad przeprowadzony przez Joannę Siekierę. Wellington 11.03.2015 r.
• Siekiera, Joanna. 2015. „Prawo zwyczajowe i wierzenia maoryskie a system prawny Nowej Zelandii”. Acta Erasmiana: Wiara, polityka i religia 9/II: 199–211.
• Stuff 2009. „Whanau fight over burial of body”. http://www.stuff.co.nz/national/174637/Whanau-fight-over-burial-of-body [dostęp: 21.08.2019].
• Trybunał Waitangi. b.d. http://www.justice.govt.nz/tribunals/waitangi-tribunal/about/introduction [dostęp: 21.08.2019].
• Urząd Statystyczny Nowej Zelandii. b.d. http://www.stats.govt.nz/browse_for_stats/people_and_communities/maori/census-snapshot-maori.aspx [dostęp: 21.08.2019].
• Wood, John George. 1870. The Natural History of Man: being An Account of the Manners and Customs of the Uncivilized Race of Men: Australia, New Zealand, Polynesia, America, Asia, and Ancient Europe. New York: Routledge G. and Sons.
• Zdziech, Dariusz. 2018. Wywiad przeprowadzony przez Joannę Siekierę. Kraków 16.04.2018 r.
• Burial and Cremation Act 1964 of 18 November 1964 (Public Act 1964 No 75).
• Coroners Act 2006 of 29 August 2006 (Public Act 2006 No 38).
• Health Act 1956 of 25 October 1956 (Public Act 1956 No 65).
• Local Government Act 2002 of 24 December 2002 (Public Act 2002 No 84).
• Resource Management Act 1991 of 22 July 1991 (Public Act 1991 No 69).
• Treaty of Waitangi Act 1975 of 10 October 1975 (Public Act 1975 No 114).
• Supreme Court of New Zealand, SC 131/2011 [2012] NZSC 116.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6069.92.03