Stosowanie przez sądy administracyjne standardów europejskich w toku rozstrzygania transgranicznych problemów obywatelstwa oraz transkrypcji aktów stanu cywilnego

• Authors: Anna Chmielarz-Grochal

Title variants

Stosowanie przez sądy administracyjne standardów europejskich w toku rozstrzygania transgranicznych problemów obywatelstwa oraz transkrypcji aktów stanu cywilnego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sprawy dotyczące transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci, oraz potwierdzenia posiadania przez takie dziecko obywatelstwa polskiego od kilku lat pozostają na wokandzie polskich sądów administracyjnych. Zagadnienie dopuszczalności umieszczenia w polskich księgach stanu cywilnego wpisu osób tej samej płci, jako rodziców dziecka, ma ważkie znaczenie w kontekście kształtowania stosunków społecznych i relacji rodzinnych oraz roli prawa pozytywnego, jako ich regulatora w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości społecznej. Rozstrzygając w sprawach tego rodzaju, sądy stają przed koniecznością rozwiązywania konfliktów czy kolizji nie tylko norm (zasad i wartości) prawa krajowego, ale także kolizji systemów prawnych. W procesie sądowego stosowania prawa ważenia wymagają, z jednej strony, zasada ochrony praw dziecka, a z drugiej – inne podstawowe zasady porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, tj. fundamentalne zasady ustroju społeczno-politycznego (zwłaszcza wynikająca z art. 18 Konstytucji zasada ochrony małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny, rodziny, macierzyństwa i rodzicielstwa) oraz naczelne zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa cywilnego, rodzinnego czy procesowego. Dobro dziecka to konstytucyjna klauzula generalna, której wykładnia powinna odbywać się przez odwołanie do aksjologii konstytucyjnej i całokształtu systemu prawa. Nakaz ochrony dobra dziecka stanowi też nadrzędną zasadę polskiego systemu prawa rodzinnego, której podporządkowane są wszelkie regulacje w sferze stosunków pomiędzy rodzicami i dziećmi. Ważkość tych materii sprawiła, że w orzecznictwie pojawiły się rozbieżności co do dopuszczalności owej transkrypcji z uwagi na klauzulę porządku publicznego. Skład siedmiu sędziów NSA w uchwale II OPS 1/19 przesądził jednak, że polskie prawo nie dopuszcza transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci.

EN

The cases concerning transcription of a child’s foreign birth certificate, in which the registered parents are persons of the same sex, as well as confirmation of Polish citizenship by such a child, have been in the field of judicial cognition of Polish administrative courts for just several years. The issue of admissibility registering same-sex couples as parents of a child in Polish registry office has gained the great importance in the context of shaping social and family relations and the role of positive law as their regulator in dynamic society. When deciding such, the courts face the necessity to resolve not solely conflicts of norms (principles and values) within the domestic law, but also conflicts of legal systems. In the process of judicial application of law there is a need for balancing – on the one hand – the principle of the protection of the rights of a child, and – on the other one – other principles basic to the Polish legal order, i.e. the fundamental principles of the socio-political system (especially the principle of protection of marriage as a liaison of a men and a woman as well as the protection of family, motherhood and parenthood that arise from the art. 18 of Polish Constitution) and the general principles governing particular areas of civil, family and procedural law. The child’s welfare is a general constitutional clause that shall be interpreted with the reference to the constitutional axiology and to the entire legal system. The protection the child’s best interests is also the overriding principle of the Polish family law, and governs all of the regulations in the area of relations between parents and children. The important and delicate nature of this matter caused the discrepancies in the jurisprudence due to admissibility of such transcription in the light of the public order clause. The panel of seven judges of the Supreme Administrative Court, in Resolution No. II OPS 1/19, determined that Polish law did not allow the transcription of a foreign birth certificate showing same-sex persons as parents.

Keywords

PL

transkrypcja zagranicznego aktu stanu cywilnego; dobro dziecka; obywatelstwo; prawo do prywatności; zakaz dyskryminacji; wartości konstytucyjne; klauzula porządku publicznego; podstawowe zasady porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej; konstytucyjna zasada ochrony małżeństwa i rodziny; transkrypcja zagranicznego aktu stanu cywilnego; dobro dziecka; obywatelstwo; prawo do prywatności; zakaz dyskryminacji; wartości konstytucyjne; klauzula porządku publicznego; podstawowe zasady porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej; konstytucyjna zasada ochrony małżeństwa i rodziny

EN

transcription of a foreign civil status certificate; child’s welfare; citizenship; right to privacy; non-discrimination; constitutional values; public order clause; basic principles of legal order of the Republic of Poland; constitutional principle of protection of marriage and family

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Year: 2020
• Volume: 93
• Pages: 137-154

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Anna Chmielarz-Grochal

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Konstytucyjnego

• https://orcid.org/0000-0003-4667-9410

References

• Borysiak, Witold. 2016. „Komentarz do art. 18”. W Leszek Bosek, Marek Safjan (red.). Konstytucja RP, T. I. Komentarz do art. 1–86. 464–495. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Chmielarz-Grochal, Anna, Kalisz, Anna. 2020. „Realizacja konwencyjnych standardów prawa do sądu przez sądy administracyjne”. Państwo i Prawo 1: 71–94.
• Florjanowicz-Błachut, Przemysław. 2020. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1: 107–118.
• Garlicki, Leszek. 2016. „Komentarz do art. 18”. W Leszek Garlicki, Marek Zubik (red.). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. T. I. 489–505. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Hauser, Roman, Niewiadomski, Zygmunt, Wróbel, Andrzej. 2012. System prawa administracyjnego. T. 2. Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Leszczyński, Leszek. 2010. „Orzekanie przez sądy administracyjne a wykładnia prawa”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 5–6: 267–279.
• Łętowska, Ewa. 2005a. „Między Scyllą a Charybdą – sędzia polski między Strasburgiem i Luksemburgiem”. Europejski Przegląd Sądowy 1: 3–10.
• Łętowska, Ewa. 2005b. „Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje”. Państwo i Prawo 4: 3–10.
• Mostowik, Piotr. 2018. „Problem obywatelstwa dziecka prawdopodobnie pochodzącego od obywatela polskiego niebędącego mężem surrogate mother. Uwagi aprobujące wyroki NSA z 6 maja 2015 r. (II OSK 2372/13 i II OSK 2419/13)”. Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 16: 55–75.
• Mostowik, Piotr. 2019. Problem rejestracji w polskich aktach urodzenia pochodzenia dziecka od „rodziców jednopłciowych” na tle orzecznictwa sądów administracyjnych w 2018 r. Warszawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
• Skoczylas, Andrzej. 2004. Działalność uchwałodawcza Naczelnego Sądu Administracyjnego. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Wiącek, Marcin. 2020. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1: 163–172.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U., nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r., nr 61, poz. 284, ze zm.).
• Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r., nr 120, poz. 526, ze zm.).
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r., poz. 1359).
• Ustawa z dnia 17 listopada 1974 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 1575, ze zm.).
• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, ze zm.).
• Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 1792).
• Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 463, ze zm.).
• Decyzja ETPC z dnia 12 stycznia 1999 r. w sprawie Karassev przeciwko Finlandii, skarga nr 31414/96, HUDOC.
• Opinia doradcza ETPC (wielka izba) z dnia 10 kwietnia 2019 r., wniosek nr P16–2018–001, HUDOC.
• Wyrok ETPC z dnia 24 czerwca 2010 r., Schalk i Kopf przeciwko Austrii, skarga nr 30141/04, HUDOC.
• Wyrok ETPC z dnia 11 października 2011 r. w sprawie Genovese przeciwko Malcie, skarga nr 53124/09, HUDOC.
• Wyrok ETPC z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie Kurić i inni przeciwko Słowenii, skarga nr 26828/06, HUDOC.
• Wyrok ETPC z dnia 26 czerwca 2014 r. w sprawie Labasse przeciwko Francji, skarga nr 65941/11, HUDOC.
• Wyrok ETPC z dnia 26 czerwca 2014 r. w sprawie Mennesson przeciwko Francji, skarga nr 65192/11, HUDOC.
• Wyrok ETPC z dnia 21 lipca 2015 r. w sprawie Oliari i inni przeciwko Włochom, skargi nr 18766/11 i 36030/11, HUDOC.
• Wyrok ETPC z dnia 24 stycznia 2017 r. w sprawie Paradiso i Campanelli przeciwko Włochom, skarga nr 25358/12, HUDOC.
• Wyrok ETPC z dnia 14 grudnia 2017 r. w sprawie Orlandi i in. przeciwko Włochom, skargi nr 26431/12, 26742/12, 44057/12 i 60088/12, HUDOC.
• Wyrok TSUE z dnia 2 października 2003 r. w sprawie C-148/02 Garcia Avello, ECLI:EU:C:2003:539.
• Wyrok TSUE z dnia 1 kwietnia 2008 r. w sprawie C-267/06 Maruko, ECLI:EU:C:2008:179.
• Wyrok TSUE z dnia 14 października 2008 r. w sprawie C-353/06 Grunkin i Paul, ECLI:EU:C:2008:559.
• Wyrok TSUE z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie C-391/09 Runevič-Vardyn i Wardyn, ECLI:EU:C:2011:291.
• Wyrok TSUE z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie C-438/14 Bogendorff von Wolffersdorff, ECLI:EU:C:2016:401.
• Wyrok TSUE z dnia 13 lipca 2017 r. w sprawie C-193/16 E przeciwko Subdelegación del Gobierno en Álava, ECLI:EU:C:2017:542.
• Wyrok TSUE z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie C-673/16 Coman, ECLI:EU:C:2018:385.
• Uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 20 listopada 2012 r., III CZP 58/12, OSNC 2013, nr 5, poz. 55.
• Postanowienie SN z dnia 8 maja 2015 r., III CSK 296/14, LEX nr 1712817.
• Uchwała składu siedmiu sędziów NSA z dnia 13 października 2003 r., OPS 5/03.
• Uchwała składu siedmiu sędziów NSA z dnia 2 grudnia 2019 r., II OPS 1/19.
• Wyrok NSA z dnia 17 grudnia 2014 r., II OSK 1298/13.
• Wyrok NSA z dnia 6 maja 2015 r., II OSK 2372/12.
• Wyrok NSA z dnia 20 czerwca 2018 r., II OSK 1808/16.
• Wyrok NSA z dnia 29 sierpnia 2018 r., II OSK 2129/16.
• Wyrok NSA z dnia 10 października 2018 r., II OSK 2552/16.
• Wyrok NSA z dnia 30 października 2018 r., II OSK 1868/16.
• Wyrok NSA z dnia 11 lutego 2020 r., II OSK 1330/17.
• Postanowienie NSA z dnia 17 kwietnia 2019 r., II OSK 1330/17.
• Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6 kwietnia 2016 r., II SA/Gl 1157/15.
• Wyrok WSA w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2016 r., IV SA/Wa 182/16.
• Wyrok WSA w Krakowie z dnia 10 maja 2016 r., III SA/Kr 1400/15.
• Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2018 r., II SA/Po 1169/17.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6069.93.09