Reformy sądownictwa administracyjnego w państwach młodej demokracji (analiza prawnoporównawcza)

• Authors: Agnieszka Krawczyk

Title variants

EN

The Administrative Judiciary Reforms in Young Democracy Countries (Comparative Legal Analysis)

Abstracts

EN

The study is the result of a legal comparative analysis of the directions of reforms in the administrative judiciary in the countries of young democracy: Poland, the Czech Republic, Lithuania, Croatia, Serbia, Hungary, Ukraine, Georgia and Kazakhstan. The analysis was carried out with reference to the patterns developed in old European democracies, mainly in Austria and Germany. Papers on reforms of the administrative judiciary in each of these countries were delivered at the international scientific conference: Reforms of administrative judiciary in the countries of young democracy (10–11.06.2021, Faculty of Law and Administration, University of Lodz). They focused on three issues: 1) contemporary challenges of the rule of law and administrative judiciary, 2) directions of changes in the national systems of administrative judiciary, 3) the future of administrative judiciary. The content of the study refers to this system of issues, which reflects the stages of development of administrative judiciary in the countries of young democracy. The conclusions drawn from the analysis show the results of reforms at each of these stages – from the constitutionalization of the rule of law, through the independence of the court-administrative procedure, to the stage of the present, extremely difficult challenges, not only of a procedural nature.

PL

Opracowanie stanowi wynik prawnoporównaczej analizy kierunków reform sądownictwa administracyjnego w państwach młodej demokracji: Polski, Czech, Litwy, Chorwacji, Serbii, Węgier, Ukrainy, Gruzji i Kazachstanu, w nawiązaniu do wzorów wypracowanych w starych demokracjach europejskich, głównie w Austrii i Niemczech. Wygłoszone na międzynarodowej konferencji naukowej: Reformy sądownictwa administracyjnego w państwach młodej demokracji (10–11.06.2021 r. WPiA UŁ) referaty na temat reform sądownictwa administracyjnego w każdym z tych państw koncentrowały się na trzech zagadnieniach: 1) współczesne wyzwania praworządności a sądownictwo administracyjne, 2) kierunki przemian w krajowych systemach sądownictwa administracyjnego, 3) przyszłość sądownictwa administracyjnego. Treść opracowania nawiązuje do tego układu zagadnień, który odzwierciedla etapy rozwoju sądownictwa administracyjnego w państwach młodej demokracji. Płynące z przeprowadzonej analizy wnioski pokazują wyniki reform na każdym z tych etapów – od konstytucjonalizacji zasady praworządności, przez usamodzielnienie się procedury sądowoadministracyjnej, aż po etap obecnych, niezwykle trudnych wyzwań nie tylko procesowej natury.

Keywords

PL

praworządność; sądownictwo administracyjne; państwa młodej demokracji; modernizacja sądownictwa administracyjnego; efektywność sądownictwa administracyjnego

EN

rule of law; administrative judiciary; young democracies; modernization of administrative judiciary; efficiency of administrative judiciary

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Year: 2022
• Volume: 98
• Pages: 5-19

Dates

published

2022

Contributors

author

Agnieszka Krawczyk

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000337472493

References

• Arnold, Rainer. Albert Cermak. Markéta Říhová Batista. 2019. „Geschichte der Verwaltungsgerichtsbarkeit in Tschechien”. W Handbuch der Geschichte der Verwaltungsgerichtsbarkeit in Deutschland und Europa Handbuch. Red. Karl-Peter Sommermann, Bert Schaffarzik. 1509−1545. Berlin–Heidelberg: Springer.
• Barcik, Jacek. 2019. Ochrona praworządności w Radzie Europy i Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Warszawa: C.H.Beck.
• Bernatt, Maciej. 2017. „Konstytucyjne aspekty sądowej kontroli działalności administracji (między efektywnością a powściągliwością)”. Państwo i Prawo 1: 34−51.
• Bojarski, Łukasz. Krzysztof Grajewski. Jan Kremer. Gabriela Ott. Waldemar Żurek. Red. 2019. Konstytucja. Praworządność. Władza sądownicza. Aktualne problemy trzeciej władzy w Polsce. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Chlebny, Jacek. Wojciech Piątek. 2021. „Ewolucja ustrojowa i kompetencyjna sądownictwa administracyjnego”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1−2: 17−36.
• Frändberg, Åke. 2014. From Rechtsstaat to Universal Law-State. An Essay in Philosophical Jurisprudence. Cham: Springer.
• Freise, Matthias. 2004. Externe Demokratieförderung in postsozialistischen Transformationsstaaten. Münster: LIT.
• Gallina, Nicole. 2005. Staat, institutioneller Wandel und staatliche Leistungsfähigkeit in der Ukraine. Eine Studie Zum Ukrainischen State Building Von 1991 Bis 2004. Bern−Berlin−Bruxelles−Frankfurt am Main−New York−Oxford−Wien: Peter Lang.
• Garlicki, Leszek. 1990. „Wprowadzenie”. W Sądownictwo administracyjne w Europie Zachodniej. Red. Leszek Garlicki. 8−33. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
• Grzegorczyk, Dawid. 2018. Legalność jako kryterium sądowej kontroli decyzji administracyjnych. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Hengstschläger, Johannes. 2009. Verwaltungsverfahrensrecht. Wien: Facultas Verlags- und Buchhandels AG.
• Hofmann, Mahulena. 2008. Europarecht und die Gerichte der Transformationsstaaten. Baden-Baden: Nomos.
• Hohenecker, Lukas. 2015. Die neue österreichische Verwaltungsgerichtsbarkeit aus rechtsvergleichender Sicht. Wien: Jan Sramek Verlag KG.
• Holoubek, Michael. 2013. „Kognitionsbefugnis. Beschwerdelegitimation und Beschwerdegegenstand der Verwaltungsgerichte”. W Die Verwaltungsgerichtsbarkeit erster Instanz. Red. Michael Holoubek, Michael Lang. 127−143. Wien: Linde Verlag.
• Hülshörster, Stefan. 2008. Recht im Umbruch: die Transformation des Rechtssystems in der Ukraine unter ausländischer Beratung. Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Jaskiernia, Jerzy. 2011. „Polska w Radzie Europy – 20 lat członkostwa”. Państwo i Prawo 11: 3−17.
• Jaskiernia, Jerzy. 2020. „70 lat Rady Europy. Nowe wyzwania w obszarze demokracji, praworządności i ochrony praw człowieka”. Państwo i Prawo 3: 91−105.
• Kauder, Siegfried. 2012. „Deutsches Recht − ein Exportartikel”. W Deutsche Beratung bei Rechts- und Justizreformen im Ausland: 20 Jahre Deutsche Stiftung für Internationale Rechtliche Zusammenarbeit (IRZ). Red. Stefan Hülshörster, Dirk Mirow. 31−36. Berlin: BWV Berliner Wissenschafts-Verlag.
• Kaufmann, Marcel. 2002. Untersuchungsgrundsatz und Verwaltungsgerichtsbarkeit. Tübingen: Mohr Siebeck.
• Kmieciak, Zbigniew. 2015. „Merytoryczne orzekanie przez sądy administracyjne w świetle konstytucyjnej zasady podziału władz”. Przegląd Legislacyjny 2: 16−22.
• Knysiak-Molczyk, Hanna. 2009. Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Warszawa: LexisNexis.
• Kowalski, Michał. 2019. Prawo do sądu administracyjnego. Standard międzynarodowy i konstytucyjny oraz jego realizacja. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Krawczyk, Agnieszka. 2013. „Reforma sądownictwa administracyjnego w Austrii”. Państwo i Prawo 4: 31−46.
• Krawczyk, Agnieszka. 2015. „Umowa administracyjna w kodeksie postępowania administracyjnego (propozycja regulacji)”. Państwo i Prawo 2: 100−114.
• Krawczyk, Agnieszka. 2017. „Ewolucja, ustrój i podstawowe założenia funkcjonowania sądownictwa administracyjnego w Polsce”. W Polskie sądownictwo administracyjne – zarys systemu. Red. Zbigniew Kmieciak. 22−73. Warszawa: C.H.Beck.
• Krawczyk, Agnieszka. 2017. „Umowa administracyjna w demokratycznym państwie prawnym − w poszukiwaniu modelu regulacji prawnej”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 6: 7−25.
• Krawczyk, Agnieszka. 2020. „Model postępowania mediacyjnego w niemieckim postępowaniu sądowoadministracyjnym”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1: 201−212.
• Krawczyk, Agnieszka. 2021. „Dziedzictwo austriackiej myśli kodyfikacyjnej z perspektywy europejskiej”. W Administrative Proceedings in the Habsburg Succession Countries. Red. Zbigniew Kmieciak. 249−263. Łódź−Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Krawczyk, Agnieszka. 2021. „The Legacy of the Austrian Codification Thought – en European Perspective”. W Administrative Proceedings in the Habsburg Succession Countries. Red. Zbigniew Kmieciak. 233−248. Łódź−Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Milkov, Dragan. 2016. „Die Verwaltungsgerichtsbarkeit in Serbien”. W Vergleichendes Verwaltungsrecht in Südosteuropa. Red. Bernd Wieser, Armin Stolz. 485−527. Wien: Verlag Österreich.
• Papier, Hans-Jürgen. 2010. „Rechtsschutzgarantie gegen die öffentliche Gewalt”. W Handbuch des Staatsrechts des Bundesrepublik Deutschland. Band VIII. Red. Josef Isensee, Paul Kirchof. Grundrechte: Wirtschaft, Verfahren, Gleichheit, Heidelberg.
• Pasenjuk, Oleksandr. 2012. „Verwaltungsgerichtsbarkeit in der Ukraine: Stand und Perspektiven”. W Deutsche Beratung bei Rechts- und Justizreformen im Ausland. Red. Stefan Hülshörster, Dirk Mirow. 221−234. Berlin: BWV Berliner Wissenschafts-Verlag.
• Piątek, Wojciech. 2017. „Nowe kompetencje do merytorycznego orzekania przez sądy administracyjne”. Państwo i Prawo 1: 19−33.
• Piątek, Wojciech. Andrzej Skoczylas. 2016. „Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce”. W System prawa administracyjnego. T. 10. Sądowa kontrola administracji publicznej. Red. Roman Hauser, Zygmunt Niewiadomski, Andrzej Wróbel. 1−70. Warszawa: C.H.Beck.
• Piątek, Wojciech. Andrzej Skoczylas. 2019. „Kasacyjny czy merytoryczny model orzekania – kwestia zmiany modelu sądowej kontroli decyzji administracyjnych”. Państwo i Prawo 1: 24−38.
• Rogov, Igor. 2012. „Die Zusammenarbeit der IRZ-Stiftung mit kasachischen Institutionen”. W Deutsche Beratung bei Rechts- und Justizreformen im Ausland. Red. Stefan Hülshörster, Dirk Mirow. 439−440. Berlin: BWV Berliner Wissenschafts-Verlag.
• Saletra, Wojciech. Janusz Jarosiński. Red. 2010. Młode demokracje: 20 lat transformacji systemowej w Europie Środkowej. Płaszczyzna gospodarcza i polityczna. Kielce: Perpetuum Mobile.
• Sarnecki, Paweł. 1998. „Zakres i charakter regulacji konstytucyjnej w projekcie konstytucji RP”. W Projekt konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w świetle badań nauki prawa konstytucyjnego. Materiały konferencji Gdańsk, 7−9 marca 1997 r. Red. Kazimierz Działocha, Andrzej Pułło. 1−153. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Seibert, Max-Jürgen. 2010. W Verwaltungsgerichtsordnung. Großkommentar. Red. Helge Sodan, Jan Ziekow. 2469−2529. Baden-Baden: Nomos.
• Sodan, Helge. 2010. W Verwaltungsgerichtsordnung. Großkommentar. Red. Helge Sodan. Jan Ziekow. 360−551. Baden-Baden: Nomos.
• Sommermann, Karl-Peter. 2019. „Entwicklungsperspektiven der Verwaltungsgerichtsbarkeit”. W Handbuch der Geschichte der Verwaltungsgerichtsbarkeit in Deutschland und Europa Handbuch. Red. Karl-Peter Sommermann, Bert Schaffarzik. 1735−1770. Berlin−Heidelberg: Springer.
• Steinkühler, Martin. 2012. „Von Testpiloten und Verwaltungsrichtern”. W Deutsche Beratung bei Rechts- und Justizreformen im Ausland. Red. Stefan Hülshörster, Dirk Mirow. 209−220. Berlin: BWV Berliner Wissenschafts-Verlag.
• Sydow, Gernot. Stephan Neidhardt. 2007. Verwaltungsinterner Rechtsschutz. Möglichkeiten und Grenzen in rechtsvergleichender Perspektive. Baden-Baden: Nomos.
• Świątkowski, Andrzej Marian. 2021. „Unijna koncepcja praworządności. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-791/19 − Skuteczna ochrona sądowa − Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej”. Przegląd Sądowy 10: 5−25.
• Taborowski, Maciej. 2019. Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Tomuschat, Christian. 2019. „Völkerrechtliche Vorgaben für die Verwaltungsgerichtsbarkeit”. W Handbuch der Geschichte der Verwaltungsgerichtsbarkeit in Deutschland und Europa. Red. Karl-Peter Sommermann, Bert Schaffarzik. 1815−1848. Berlin−Heidelberg: Springer.
• Wawrzyniak, Jan. 2021. „Systemowa deprecjacja praworządności”. Państwo i Prawo 9: 67−85.
• Weber, Albrecht. 2008. „Rechtsstaatsprinzip als gemeineuropäisches Verfassungsprinzip”. Zeitschrift für öffentliches Recht 63: 267–292.
• Wiederin, Ewand. 2013. „Das Bundesverwaltungsgericht: Zuständigkeiten und Aufgabenbesorgung”. W Die Verwaltungsgerichtsbarkeit erster Instanz. Red. Michael Holoubek, Michael Lang. Wien: Linde Verlag.
• Winter, Gerd. 2010. „Verwaltungsrechtsentwicklung und ihre ausländische Beratung in Transformationsstaaten. Das Beispiel Georgiens”. VerwArch 101: 408−436.
• Wyrzykowski, Mirosław. 1992. „Recepcja w prawie publicznym – tendencje rozwojowe konstytucjonalizmu w Europie Środkowej i Wschodniej”. Państwo i Prawo 11: 23−35.
• Zieliński, Adam. 1997. „Środki ochrony wolności i praw według nowej Konstytucji”. Państwo i Prawo 11−12: 19−32.
• Zieliński, Adam. 2005. „Konstytucyjny standard instancyjności postępowania sądowego”. Państwo i Prawo 11: 3−16.
• Zimmermann, Jan. 2020. Aksjomaty sądownictwa administracyjnego. Warszawa: Wolters Kluwer.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6069.98.01

Biblioteka Nauki

2120462