Remarks on the Methodology of Comparative Legal Research in the Context of the History of Law in Poland

• Authors: Michał Gałędek

Title variants

PL

Uwagi o metodologii badań prawno-porównawczych w kontekście historii prawa w Polsce

Abstracts

PL

Czy dzieje prawa w Polsce wyróżniają się czymś szczególnym? Czy historia prawa w Polsce stwarza wyjątkowo korzystne warunki dla prowadzenia badań komparatystycznych? Podejmując się odpowiedzi na te pytania, skoncentrowałem się na prezentacji dwóch różnych ujęć prawno-porównawczych – na tzw. historycznym porównywaniu praw oraz porównawczej historii prawa. Artykuł został podzielony na dwie części. W pierwszej z nich zawarłem rozbudowane uwagi wstępne charakteryzujące oba podejścia i wyjaśniające, na czym polegają problemy związane z zastosowaniem porównawczej historii prawa w ujęciu temporalnie diachronicznym oraz dlaczego one nie występują w takim stopniu przy stosowaniu historycznego porównywania prawa. W tej części starałem się udokumentować twierdzenie, iż istnienie tzw. porównawczej platformy podobieństw stanowi warunek osiągnięcia pewniejszych i lepiej udokumentowanych wyników badań komparatystycznych. W drugiej części skupiłem się na trzech egzemplifikacjach obrazujących możliwości prowadzenia badań prawno-porównawczych nad dziejami prawa w Polsce. W odniesieniu do czasów przedrozbiorowych koncentruję się na możliwościach komparatystycznych związanych z analizą wpływu prawa rzymskiego na staropolską kulturę prawną. Pozostałe dwa przykłady dotyczą historii prawa na ziemiach polskich w czasach porozbiorowych. Najpierw skupiam swoją uwagę na potencjale, jaki dla badań komparatystycznych stworzyła sytuacja przeszczepienia na grunt polski obcych praw. Analizuję ten problem na przykładzie francuskiego prawa handlowego. Następnie staram się wskazać na potencjał, jaki drzemie w szczególnej sytuacji, w jakiej znalazły się ziemie polskie podzielone na różne obszary prawne i wykorzystania tego faktu w pracach nad stworzeniem własnej kodyfikacji.

EN

Is there anything outstanding about the history of law in Poland? Is it particularly conducive to comparative research? In my attempt to answer these questions, I focussed on presenting two distinct comparative law methods: historical legal comparison and comparative legal history. The paper is divided into two parts. The first part elaborates on the characteristics of the respective methods and on the challenges of comparative legal history in a temporally diachronic perspective and why they are not so pronounced in historical legal comparison. In this part, I tried to document the claim that the existence of a comparative platform of similarities is a condition to obtain more reliable and better-documented results of comparative research. In the second part, I focussed on three cases visualising the possibilities for comparative legal research on the history of law in Poland. Regarding the pre-partition times, I analysed the comparative possibilities related to an analysis of the impact of the Roman law on the Old Polish legal culture. The other two examples concerned the history of law in post-partition Poland. First, I explored the potential triggered by the adoption of foreign laws in Poland in terms of comparative research. I used French commercial law to exemplify the problem. Then, I undertook to show the dormant potential of the particular situation of Poland divided into different legal areas for the development of the country’s own codes of law.

Keywords

PL

metodologia; historyczne porównywanie praw; historia prawno-porównawcza; diachroniczne; synchroniczne; Polska; recepcja prawa rzymskiego; francuski Kodeks handlowy kodyfikacja; przeszczep prawny

EN

methodology; historical legal comparison; comparative legal history; diachronic; synchronic; Poland; reception of Roman Law; French Commercial Code; codification; legal transplant

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Year: 2022
• Volume: 99
• Pages: 65-81

Dates

published

2022

Contributors

author

Michał Gałędek

• University of Gdańsk, Faculty of Law and Administration, Department of History of Law

• https://orcid.org/0000000295386860

References

• Borkowska-Bagieńska, Ewa. 1986. Zbiór praw sądowych Andrzeja Zamoyskiego. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
• Dajczak, Wojciech. 2004. “Poszukiwanie ‘wspólnego rdzenia’ prawa prywatnego w Europie.” Czasopismo Prawno-Hitoryczne 56(2): 383–392.
• Dajczak, Wojciech. 2005. “Problem ‘ponadczasowości’ zasad prawa rzymskiego. Uwagi w dyskusji o ‘nowej europejskiej kulturze prawnej’.” Zeszyty Prawnicze 5(2): 7–22. https://doi.org/10.21697/zp.2005.5.2.01
• Danemann, Gerhard. 2006. “Comparative Law: Study of Similarities or Differences?” In The Oxford Handbook of Comparative Law. Edited by Mathias Reimann, Reinhard Zimmermann. 383–420. Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199296064.013.0012
• Dębiński, Antoni. 2007. Kościół i prawo rzymskie. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Donlan, Seán Patrick. 2019. “Comparative? Legal? History? Crossing Boundaries.” In Comparative Legal History. Edited by Olivier Moréteau, Anicet Masferrer, Kjell Å. Modéer. 78–95. Cheltenham–Northampton: Edward Elgar. https://doi.org/10.4337/9781781955222.00009
• Dyson, Matthew. 2014. “Ligations Divide and Conquer: Using Legal Domains in Comparative Legal Studies.” In Towards a European Legal Culture. Edited by Genevieve Helleringer, Kai Peter Purnhagen. 131–154. Oxford: Hart Publishing. https://doi.org/10.5771/9783845263632-131
• Dziadzio, Andrzej. 2020. “Der Code civil in der gerichtlichen Rechtsprechung in der Freien Stadt Krakau (1815–1846). Zwischen französischer und österreichischer Rechtskultur.” Beiträge zur Rechtsgeschichte Österreichs 10(2): 269–277. https://doi.org/10.1553/BRGOE2020-2s269
• Earman, John. 1978 “The Universality of Laws.” Philosophy of Science 45(2): 173–181. https://doi.org/10.1086/288795
• Gałędek, Michał. 2015. “Główne problemy polityki gospodarczej Królestwa Polskiego w epoce paskiewiczowskiej.” In Królestwo Polskie w okresie namiestnictwa Iwana Paskiewicza (1832–1856): system polityczny, prawo i Statut organiczny z 26 lutego 1832 r. Edited by Lech Mażewski. 37–60. Radzymin: von boroviecky.
• Gałędek, Michał. 2020. “Modernisation, National Identity and Legal Instrumentalism: Introduction.” In Modernisation, National Identity and Legal Instrumentalism: Studies in Comparative Legal History. Vol. 1. Edited by Michał Gałędek, Anna Klimaszewska. 1–25. Leiden–Boston: Brill Nijhoff. https://doi.org/10.1163/9789004417274_002
• Gałędek, Michał. 2021a. “Codification Processes in Polish Comparative Jurisprudence (1814–1831 and 1918–1939).” The Journal of Comparative Law 16(1): 41–58.
• Gałędek, Michał. 2021b. “Codification Processes in Polish Comparative Jurisprudence (1814–1831 and 1918–1939).” In Discovering the Unexpected: Comparative Legal Studies in Eastern and Central Europe. Edited by William E. Butler, O.V. Kresin. 52–72. Clark: Talbot Publishing.
• Godek, Sławomir. 2001. “Prawo rzymskie w dawnej Rzeczypospolitej. Przegląd stanu badań.” Czasopismo Prawno-Historyczne 53(2): 27–84.
• Godek, Sławomir. 2013. “Prawo rzymskie w Polsce przedrozbiorowej w świetle aktualnych badań.” Zeszyty Prawnicze 13(3): 39–64. https://doi.org/10.21697/zp.2013.13.3.02
• Gordley, James. 2006. “Comparative Law and Legal History.” In The Oxford Handbook of Comparative Law. Edited by Mathias Reimann, Reinhard Zimmermann. 753–773. Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198810230.013.24
• Górnicki Leonard. 2017. “Pogranicza systemów prawnych, w szczególności pozaborowych, w pracach nad kodyfikacjami prawa cywilnego i handlowego w II RP.” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo 324: 129–167. https://doi.org/10.19195/0524-4544.324.7
• Grodziski, Stanisław. 1997. “Polska i Węgry – uwagi o podobieństwie ustrojowym.” In Polska i Węgry w kulturze i cywilizacji europejskiej. Edited by Jerzy Wyrozumski. 73–82. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie.
• Gurevich, A. la. 1966. “Universal Law and Special Regularity in History.” Soviet Studies in History 7(3): 3–18. https://doi.org/10.2753/RSH1061-198305013
• Halpérin, Jean-Louis. 2014. Five Legal Revolutions Since the 17th Century: An Analysis of the Global Legal History. Cham: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-05888-7
• Heirbaut, Dirk. 2013. “Rapport de synthèse: Some reflexions on the methodologies of legal history.” Rechtskultur 2: 89–92.
• Ibbetson, David. 2012. “Comparative Legal History – a Methodology.” In Making Legal History: Approaches and Methodologies. Edited by Anthony Musson, Chantal Stebbings. 131–145. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139028578.010
• Klimaszewska, Anna. 2011. Code de commerce – Francuski Kodeks Handlowy z 1807 r. Gdańsk: Arche.
• Klimaszewska, Anna. 2015. “Nauczanie i nauka prawa handlowego w okresie paskiewiczowskim.” In Królestwo Polskie w okresie namiestnictwa Iwana Paskiewicza (1832–1856): system polityczny, prawo i Statut organiczny z 26 lutego 1832 r. Edited by Lech Mażewski. 219–231. Radzymin: von boroviecky.
• Klimaszewska, Anna. 2020. “The Reception of the French Commercial Code in Nineteenth-Century Polish Territories: A Hollow Legal Shell.” In Modernisation, National Identity and Legal Instrumentalism: Studies in Comparative Legal History. Vol. 1. Edited by Michał Gałędek, Anna Klimaszewska. 143–163. Leiden–Boston: Brill Nijhoff. https://doi.org/10.1163/9789004417274_007
• Klimaszewska, Anna. Michał Gałędek, 2017a. “Pojęcie czynności handlowych w wybranych orzeczeniach Sądu Apelacyjnego Wolnego Miasta Krakowa. Z zagadnień stosowania francuskiego Kodeksu handlowego z 1807 r. na ziemiach polskich.” Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 20: 147–167.
• Klimaszewska, Anna. Michał Gałędek. 2017b. “Kwestia właściwości osobowej trybunałów handlowych w wybranych orzeczeniach Sądu Apelacyjnego Wolnego Miasta Krakowa.” Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 20: 169–182.
• Klimaszewska, Anna. Michał Gałędek. 2018. Fenomen prawnej wydmuszki? Implementacja zasad i instytucji francuskiego Kodeksu handlowego na ziemiach polskich do 1830 r. Warszawa: Campidoglio.
• Korpiola, Mia. “Customary Law and the Influence of the Ius Commune in High and Late Medieval East Central Europe.” In The Oxford Handbook of European Legal History. Edited by Heikki Pihlajamäki, Markus D. Dubber, Mark Godfrey. 404–429. Oxford: Oxford University Press.
• Lelewel, Joachim. 2015. Historyczna paralela Hiszpanii z Polską. Poznań: WiS.
• Löhnig, Martin. 2014. “Comparative Law and Legal History: A Few Words about Comparative Legal History.” In The Method and Culture of Comparative Law: Essays in Honour of Mark Van Hoecke. Edited by Maurice Adams, Dirk Heirbaut. 113–120. Oxford: Hart Publishing.
• Michaels, Ralf. 2006. “The Functional Method of Comparative Law.” In The Oxford Handbook of Comparative Law. Edited by Mathias Reimann, Reinhard Zimmermann. 339–382. Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199296064.013.0011
• Michalik, Piotr. 2021. “Stosowanie przepisów prawa spadkowego Code civil przez sądy Wolnego Miasta Krakowa – sprawa Sawiczewskich.” Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 14(3): 307–330. https://doi.org/10.4467/20844131KS.21.024.14089
• Michelsen, Dag. 2019. “Methodological perspectives in comparative legal history: An Analytical Approach.” In Comparative Legal History. Edited by Olivier Moréteau, Aniceto Masferrer, Kjell Å. Modéer. 96–109. Cheltenham–Northampton: Edward Elgar.
• Nelken, David. 2004. “Using the Concept of Legal Culture.” Australasian Journal of Legal Philosophy 29(1): 1–29.
• Nelken, David. 2012. “Using Legal Culture: Purposes and Problems.” In Using Legal Culture. Edited by David Nelken.1–51. London: Wildy, Simmonds and Hill.
• Pomianowski, Piotr Zbigniew. 2015. Początki polskiego czasopiśmiennictwa prawniczego. Seria pierwsza “Themis Polskiej.” Warszawa: Campidoglio.
• Schriewer, Jürgen. 2003. “Problemdimensionen sozialwissenschaftlicher Komparatistik.” In Vergleich und Transfer – Komparatistik in den Sozial-, Geschichts- und Kulturwissenschaften. Edited by Hartmut Kaelble, Jürgen Schriewer. 9–52. Frankfurt am Main: Campus Verlag.
• Szafrański, Wojciech. 2007. Kodeks Stanisława Augusta. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Uruszczak, Wacław. 2005. “Swoistość systemów prawno-ustrojowych państw Europy środkowo-wschodniej w XV–XVI w.” In Europa Środkowowschodnia od X do XVIII wieku – jedność czy różnorodność? Edited by Krzysztof Baczkowski, Janusz Smołucha. 45–61. Kraków: Societas Vistulana.
• Vetulani, Adam. 1969. “Opory wobec prawa rzymskiego w dawnej Polsce.” Analecta Cracoviensia 1: 372–386. https://doi.org/10.15633/acr.2715
• Wołodkiewicz, Witold. 2009. Europa i prawo rzymskie. Szkice z historii europejskiej kultury prawnej. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6069.99.05

Biblioteka Nauki

2120455