Nazewnictwo chemiczne w "Średniowiecznej historyi naturalnej w Polsce" Józefa Rostafińskiego

• Authors: Izabela Kuśnierek

Title variants

Nazewnictwo chemiczne w "Średniowiecznej historyi naturalnej w Polsce" Józefa Rostafińskiego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza nazewnictwa chemicznego obecnego w dziele Symbola ad historiam naturalem medii aevi Józefa Rostafińskiego, w którym zebrane zostały glosy ze średniowiecznych tekstów z zakresu nauk przyrodniczych. Z tekstu wyekscerpowanych zostało 80 leksemów należących do słownictwa chemicznego. Wyrazy te charakteryzują się bogatą synonimiką, co jest charakterystyczne dla leksyki specjalistycznej doby staropolskiej. W artykule omówione zostały trzy szeregi synonimiczne odnoszące się do węglanu ołowiu, tlenku żelaza oraz siarczanu żelaza.

EN

The aim of the article is analysis the chemical naming present in the Symbola ad historiam naturalem medii aevi written by Józef Rostafiński, in which glosses from medieval texts in the field of natural sciences were collected. 80 lexemes belonging to chemical vocabulary were extracted from the text. These words are characterized by a rich synonymy, which is characteristic of the specialist lexis of the Old Polish period. The article discusses three synonymous series relating to: lead carbonate, iron oxide and sulfate iron.

Keywords

PL

terminologia; chemia; szereg synonimiczny; język staropolski; terminologia; chemia; szereg synonimiczny; język staropolski

EN

terminology; chemistry; series synonymous; Old Polish language

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
• Year: 2020
• Volume: 54
• Pages: 177-188

Dates

published

2020-12-02

Contributors

author

Izabela Kuśnierek

References

• Asimov I., 1970, Krótka historia chemii, tłum. R. Bugaj, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bańkowski A., 2000a, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bańkowski A., 2000b, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bąk M., 1984, Powstanie i rozwój polskiej terminologii nauk ścisłych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Biniewicz J., 1992, Rozwój polskiej terminologii chemii nieorganicznej, Opole: Wydawnictwo WSP im. Powstańców Śląskich w Opolu.
• Biniewicz J., 2002, Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno-przyrodniczych, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Brückner A., 1974, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Erzepki B. (red.), 1900, Słownik łacińsko-polski Bartłomieja z Bydgoszczy, Poznań: Drukarnia Dziennika Poznańskiego.
• Gajda S., 1976, Rozwój polskiej terminologii górniczej, Opole: Wydawnictwo WSP im. Powstańców Śląskich w Opolu.
• Gajda S., 1982, Zawartość treściowa terminu a nauka o terminach, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 307–316.
• Jankowiak L.A., 2015, Synonimia w polskiej terminologii medycznej drugiej połowy XIX wieku (na podstawie Słownika terminologii polskiej lekarskiej z 1881 roku), Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy Instytutu Slawistyki PAN.
• Kleszczowa K., 2012, Tajemnice dynamiki języka. Księga jubileuszowa, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kwiatkowski E., 1962, Dzieje chemii i przemysłu chemicznego, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
• Lavoisier A., 2001, Traktat podstawowy chemii. Przedstawiony w nowym układzie i na podstawie nowoczesnych odkryć z ilustracjami przez p. Lavoisiera członka Akademii, Towarzystwa Lekarskiego, Towarzystw Rolniczych Paryża i Orleanu, Towarzystwa Londyńskiego, Instytutu Bolońskiego, Szwajcarskiego Towarzystwa w Bazylei, Towarzystw w Filadelfii, Harlemie, Manchesterze, Padwie itd., tłum. R. Mierzecki, „Analecta” 1 (19), s. 7–122.
• Ligara B., 2017, Terminologia specjalistyczna i kultura: dychotomia czy punkty wspólne?, w: R. Przybylska, W. Śliwiński (red.), Terminologia specjalistyczna w teorii i praktyce językoznawców słowiańskich, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 29–52.
• Matusiak J., 1988, Początki polskiej terminologii chemicznej, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 30–35.
• Nagórko A., 1998, Synonimia kontekstowa i sytuacyjna. Implikacje leksykograficzne, „Prace Filologiczne” 43, s. 327–340.
• Nowicki W., 1986, Podstawy terminologii, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Rostafiński J., 1900a, Symbola ad historiam naturalem medii aevi, t. 1, Kraków: Sumptibus Universitatis.
• Rostafiński J., 1900b, Symbola ad historiam naturalem medii aevi, t. 2, Kraków: Sumptibus Universitatis.
• Rulandi M., 1612, Lexicon alchemiae sive dictionarium alchemisticum, cum obscuriorum Verborum, & Rerum Hermeticarum, tum Theophrast-Paracelisificarum Phrasium, Planam Explicationem contiens, Frankfurt: Prostat apud Johannem Andream & Wolfgangi Endteri Junioris haeredes.
• Siekierska K., 1976, Z dziejów kształtowania się polskiej terminologii naukowej. Podstawowe słownictwo geometryczne, „Poradnik Językowy”, z. 6, s. 272–281.
• Uździcka M., 2013, Leksyka terminologiczna w Słowniku wileńskim i rękopiśmiennych notatkach z wykładów agronomicznych z poł. XIX wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 47, s. 99–110.
• Waniakowa J., Waniak W., 2017, Polska terminologia astronomiczna - historia, stan obecny, tendencje, w: R. Przybylska, W. Śliwiński (red.), Terminologia specjalistyczna w teorii i praktyce językoznawców słowiańskich, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 305–318.
• Wysocka F., 1980, Polska terminologia lekarska do roku 1838, t. 1: Anatomia. Proste prymarne nazwy nie motywowane, Wrocław: Zakład Naukowy im. Ossolińskich.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6077.54.13