Rektorka, dziekana, kanclerka. Męskie i żeńskie nazwy kobiet zatrudnionych na stanowiskach uniwersyteckich w świetle badania ankietowego

• Authors: Jolanta Szpyra-Kozłowska

Title variants

EN

Rektorka, dziekana, kanclerka. Masculine and feminine terms for women employed at universities in the light of a questionnaire study

Abstracts

EN

The goal of the paper is to examine the use of feminine and masculine names of functions, positions and scholarly degrees by female teachers employed at universities. The data were obtained in a questionnaire study carried out towards the end of 2020 and administered to 228 women from 15 Polish universities. The respondents declare a more frequent use of masculine than feminine forms, in formal language in particular, employ more often already existing feminitives than new derivatives and accept more willingly new nouns with the -ka suffix than those derived through a change in the inflectional paradigm. Masculine forms are used predominantly by the respondents with the Master’s degree and full professors, less frequently by those with the doctoral and postdoctoral degrees. The shorter the period of the participants’ employment at the university, the more feminine terms they use. The reverse also holds true – the longer period of employment means a decrease in the use of feminitives and an increase of masculine forms.

PL

Celem artykułu jest zbadanie preferencji nauczycielek akademickich dotyczących stosowania przez nie żeńskich i męskich nazw uniwersyteckich funkcji, stanowisk i stopni naukowych. Dane pozyskano w badaniu ankietowym, przeprowadzonym pod koniec 2020 roku z udziałem 228 pań z 15 polskich uczelni. Respondentki deklarują dwukrotnie częstsze stosowanie nazw męskich niż żeńskich, zwłaszcza w języku oficjalnym, częściej używają feminatywów utrwalonych już w języku niż neologizmów oraz chętniej akceptują nowe nazwy z przyrostkiem -ka niż rzeczowniki utworzone paradygmatycznie. Najwięcej form męskich stosują respondentki w stopniu magistra oraz z tytułem profesora, a najmniej w stopniu doktora i doktora habilitowanego. Im krótszy staż pracy ankietowanych na uczelni, tym większy udział feminatywów w ich odpowiedziach, i odwrotnie – wraz z dłuższym okresem zatrudnienia uczestniczek maleje użycie przez nie nazw żeńskich i wzrasta męskich.

Keywords

PL

nazwy żeńskie; nowe feminatywy; określenia kobiet zatrudnionych na uczelni

EN

female nouns; new feminitives; terms for women in academia

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
• Year: 2021
• Volume: 55
• Pages: 37-55

Dates

published

2021

Contributors

author

Jolanta Szpyra-Kozłowska

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

• https://orcid.org/0000000270794411

References

• Giersz A., 2020, „Manterruption” dobrze zna każda kobieta. Kandydatka na wiceprezydenta USA pokazała, jak reagować, https://www.hplush.pl/zalety/?utm_campaign=9P_1800_993_H+H_2020&utm_source=sataku&utm_medium=300x600&utm_content=inwestor&utm_term=video_lp (dostęp: 9.10.2020).
• Grochowska M., Wierzbicka A., 2015, Produktywne typy słowotwórcze nazw żeńskich we współczesnej polszczyźnie, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 49, s. 45–55.
• Karwatowska M., Szpyra-Kozłowska J., 2005, Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kiełkiewicz-Janowiak A., 2019, Gender specification of Polish nouns naming people: language system and public debate arguments, „Slovenščina 2.0” 7 (2), s. 141–171.
• Kita M., 2013, Preferuję: pani ministro. Dyskusja na temat ministry, w: M. Milewska-Stawiany, E. Rogowska-Cybulska (red.), Mówię, więc jestem. Rozmowy o współczesnej polszczyźnie 4, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 88–93.
• Krysiak P., 2020, Nazwy żeńskie we współczesnej leksykografii polskiej i francuskiej, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Łaziński M., 2006, O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa: PWN.
• Małocha-Krupa A. (red), 2015, Słownik nazw żeńskich polszczyzny, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Małocha-Krupa A., 2018, Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Nowosad-Bakalarczyk M., 2009, Płeć a rodzaj gramatyczny we współczesnej polszczyźnie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M., 2015. Kilka uwag o nieodnotowanych w słownikach współczesnej polszczyzny formacjach feminatywnych, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 29, s. 87–96.
• Rokosza K., 2020, Nagroda Nobla 2020 z chemii. Znamy nazwiska laureatek, https://next.gazeta.pl/next/7,172690,26375370,nagroda-nobla-2020-z-chemii-znamy-nazwiska-laureatek.html#s=BoxOpImg1 (dostęp: 8.10.2020).
• Rytel-Schwarz D., 2015, Czy rodzaj żeński może być używany w funkcji generycznej?, w: M. Benešová, R. Rusin Dybalska, L. Zakopalová (red.), Promeny Polonistyky. Tradice a výzvy polonistických studií, Praha: Karolinum Press, s. 180–186.
• Szpyra-Kozłowska J., 2019, Premiera, premierka czy pani premier? Nowe formy żeńskie oraz ograniczenia w ich tworzeniu – badanie ankietowe, „Język Polski” 2, s. 22–45.
• Szpyra-Kozłowska J., 2021, Nianiek, ministra i japonki. Eseje o języku i płci, Kraków: Universitas.
• Urbaniak M., 2020, Profesor Bogumiła Kaniewska: Kiedyś słyszałam, że „uniwersytet nie dojrzał jeszcze do kobiety rektora”, https://weekend.gazeta.pl/weekend/1,152121,26171453,profesor-bogumila-kaniewska-kiedys-slyszalam-ze-uniwersytet.html (dostęp: 1.08.2020).
• Woźniak E., 2014, Język a emancypacja, feminizm, gender, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 60, s. 295–312.
• Woźniak E., 2020, Przełomowe dwudziestolecie. Lata 1918–1939 w dziejach języka polskiego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6077.55.02

Biblioteka Nauki

2116534