Wyróżniki tekstowe determinowane przez płeć w listach-gazetach Jadwigi Rafałowiczówny (z początku XVIII wieku). Uwagi o kobiecym wariancie gatunku

• Authors: Renata Bizior

Title variants

EN

Text distinguishing features determined by gender in Jadwiga Rafałowiczówna’s handwritten newspapers (from the beginning of the 18th century). Notes on the female genre variant

Abstracts

EN

The article describes inquiries relating to the relationship between genre of speech and cultural gender that is understood accordingly to linguistic agreement of gender as cultural gender. The purpose of this paper is to define the scope of cultural and social expression of gender’s construction in organization belonging to a dynamically shaping genre. The paper also aims to present of genre’s variant features handwritten newspaper edited by woman in the beginning of XVIII century that was ordered by a woman from the magnate community. The article discusses formulation of written newspaper in genealogical context and points at textual determinants crucial for female’s version of newspaper that are occurring on the structural, interactive and cognitive surface determined by cultural gender and its specific style of communication.

PL

Artykuł przedstawia dociekania na temat relacji między gatunkiem wypowiedzi a płcią, rozumianą zgodnie z ustaleniami lingwistyki płci jako płeć kulturowa. Celem pracy jest określenie zakresu wyrażania się kulturowo-społecznej konstrukcji płci w organizacji tekstów należących do kształtującego się dynamicznie gatunku. Praca prezentuje cechy wariantu gatunkowego listu-gazety redagowanego przez kobietę na początku XVIII wieku na zamówienie kobiety ze środowiska magnackiego. Omawia również genologiczny kontekst kształtowania się gazety pisanej oraz wskazuje na istotne dla kobiecego wariantu gazety wyznaczniki tekstowe występujące na płaszczyźnie strukturalnej, interakcyjnej i poznawczej, determinowane przez płeć kulturową i jej specyficzny styl komunikacji.

Keywords

PL

płeć kulturowa; genderlekt; gatunek wypowiedzi; list-gazeta; gazeta rękopiśmienna; genologia lingwistyczna; XVIII wiek

EN

gender; genderlect; genre; handwritten newspapers; linguistics genology; 18th century

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
• Year: 2021
• Volume: 55
• Pages: 121-136

Dates

published

2021

Contributors

author

Renata Bizior

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Częstochowie

• https://orcid.org/0000000332164037

References

• Rafałowiczówna J., 2000, A z Warszawy nowiny te…, oprac. B. Popiołek, Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP.
• Brzozowska D., 2004, Creating Gender in Texts. A Study in Two Testimonies, „Stylistyka” 13, s. 207–217.
• Cybulski M., 2003, Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dygdała J., 2016, Wstęp. O gazetach pisanych i nie tylko, w: Od Augusta Mocnego do Augusta III. Doniesienia z Warszawy Andrzeja Cichockiego z lat 1732–1734, wyd. J. Dygdała, Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
• Kucharski A., 2016, O sobie, ludziach i świecie. Listy Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego do Elżbiety Sieniawskiej jako egodokumenty i źródła wiadomości gazetowych (1716-1726), w: B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby (red.), Kobiece kręgi korespondencyjne w XVII–XIX wieku, Warszawa: Wydawnictwo DiG, s. 31–44.
• Lakoff R., 1975, Language and Women’s Place, New York: Harper & Row.
• Lakoff R., 1980, Język a sytuacja kobiety, w: B. Stanosz (red.), Język w świetle nauki, przekł. U. Niklas, Warszawa: Czytelnik, s. 239–260.
• Maliszewski K., 2001, Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej. Studia z kształtowania się form i treści społecznego przekazu, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Ostaszewska D., 2011, „Merkuriusz Polski” – początki kształtowania się komunikacji masowej, w: S. Borawski, M. Hawrysz (red.), Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2010, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, s. 85–95.
• Popiołek B., 2000, Wstęp, w: J. Rafałowiczówna, A z Warszawy nowiny te…, oprac. B. Popiołek, Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP, s. I–XX.
• Rejter A., 2000, Polifoniczność gatunkowa „Merkuriusza Polskiego” z 1661 roku, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” 6, s. 7–17.
• Rejter A., 2013a, Płeć, język i kultura, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Rejter A., 2013b, Władza płci w perspektywie komunikacyjnej, „Oblicza Komunikacji”, nr 6, s. 23–37.
• Sikorska K., 2018, „Kobiece” gatunki telewizyjne. Geneza i kulturowe przeobrażenia, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Siuciak M., 2015, Problem kształtowania się gatunku a stabilizacja jego nazwy – na przykładzie wiadomości prasowej, w: D. Ostaszewska, J. Przyklenk (red.), Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 326–334.
• Siuciak M., 2016, Dyskurs publiczny w perspektywie diachronicznej, w: B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek (red.), Dyskurs i jego odmiany, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 350–357.
• Suska D., 2019, Realizacja wzorca gatunkowego wiadomości prasowej w gazetach rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza z lat 1771–1776, „Filologicznij Czasopis”, nr 1, s. 111–121.
• Suska D., 2020, Kategoria prasowości i jej wykładniki w osiemnastowiecznych gazetkach rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza, „Poradnik Językowy”, nr 1, s. 69–78.
• Tannen D., 1995, Ty nic nie rozumiesz! Kobieta i mężczyzna w rozmowie, przekł. A. Sylwanowicz, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Wilkoń A., 2000, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wiśniewska H., 2003, Świat płci żeńskiej baroku zaklęty w słowach, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Witosz B., 2004, Obrazy zachowań komunikacyjnych kobiet i mężczyzn we współczesnej literaturze, „Stylistyka” 13, s. 7–27.
• Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wojtak M., 2006, Gatunek w formie kolekcji a kolekcja gatunków, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 15, s. 143–152.
• Woźniak E., 2014, Język a emancypacja, feminizm, gender, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 60, s. 298–312.
• Wyrwas K., 2004, Uwagi o kobiecym i męskim sposobie opowiadania, „Stylistyka” 13, s. 97–113.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6077.55.07

Biblioteka Nauki

2116548