Między polityką a prawem, czyli o sprawiedliwości okresu przejściowego

• Authors: Adam Czarnota

Title variants

Między polityką a prawem, czyli o sprawiedliwości okresu przejściowego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest teoretyczną analizą strategii prawnych wprowadzonych w krajach przechodzących transformację polityczną (w państwach postkomunistycznych w Europie, w Australii, w Południowej Afryce), używanych przy radzeniu sobie ze skutkami dawnych reżimów politycznych. Zdaniem autora rozpoczęcie dyskusji na temat zła dawnych reżimów jest ważne dla zwiększenia zaangażowania społeczeństwa w budowaniu nowego ładu prawnego. Prawna «odpłata» jest wyrazem publicznego potępienia popełnionych zbrodni i potwierdza istnienie norm publicznych. Jednak idąc tropem argumentów Judith Shklar i Niklasa Luhmanna, autor ostrzega przed wewnętrznymi ograniczeniami instrumentów prawnych w definiowaniu przestrzeni stosunków społecznych i relacji o charakterze moralnym. Antidotum na ewentualną instrumentalizację prawa dla celów politycznych i dominację regulacji prawnych w sferze publicznej należy w związku z tym szukać w niezależnych badaniach historycznych i debacie kulturowej, która zmierza do głębszego zrozumienia przeszłości.

EN

The article is a theoretical study of legal strategies introduced in states under political transformation (post-communist states in Europe, Australia, South Africa) to deal with the effects of former political regimes. As the author argues, opening a discussion concerning the evils of former regimes is important for raising public engagement in building a new state of law. Legal retribution expresses the public contempt for committed crimes and reasserts the existence of public norms. However, following the arguments of Judith Shklar and Niklas Luhmann, the author warns against the inner limitations of legal instruments in defining the space of social and moral relationships. An antidote against the possible political instrumentalization of law and the dominance of legal regulations in public sphere should be found therefore in independent historical research and cultural debate that seeks for a deeper understanding of the past.

Keywords

PL

sprawiedliwość transformacyjna; pamięć zbiorowa; normy moralne; legalizm; podstawy prawa; sprawiedliwość transformacyjna; pamięć zbiorowa; normy moralne; legalizm; podstawy prawa

EN

transitional justice; collective memory; moral norms; legalism; foundations of law

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica
• Year: 2015
• Issue: 27
• Pages: 13-35

Dates

published

2015-12-30

Contributors

author

Adam Czarnota

• University of New South Wales (Sydney), International Institute for the Sociology of Law

References

• Bass, Gary J., Stay the Hand of Vengeance: The Politics of War Crimes Trials, Princeton University Press, Princeton 2000.
• Blustein, Jeffrey, The Moral Demands of Memory, Cambridge University Press, Cambridge 2008.
• Braithwaite, John, Restorative Justice and Responsive Regulation, Oxford University Press, Oxford 2002.
• Convention and Innovation in Literature, edited by Theo D’haen, Rainer Grüberl and Helmut Lethen, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam and Philadelphia 1989.
• Czarnota, Adam, Radykalne zło a prawo. Jak zmierzyć się z trudna przeszłością. Przewodnik po literaturze, „Ius et Lex” vol. II, 1/2003.
• Dworkin, Ronald, Law’s Empire, London 1986 [przekład polski: Imperium prawa, tłum. Jan Winczorek, Wolters Kluwer SA, Warszawa 2006].
• Dyzenhaus, David, Judging the Judges, Judging Ourselves. Truth, Reconciliation and the Apartheid Legal Order, Hart Publishing, Oxford 1998.
• Elster, Jon, Closing the books. Transitional justice in historical perspective, Cambridge University Press, Cambridge 2004.
• Furet, François, Revolutionary France 1770–1880, Oxford University Press, Oxford 1995.
• Garland, David, Punishment and Modern Society. A Study in Social Theory, University of Chicago Press, Chicago 1993.
• Hayner, Priscilla B., Unspeakable Truths: Confronting State Terror and Atrocity, Routledge, New York and London 2001.
• Margalit, Avishai, The Ethics of Memory, Harvard University Press, Cambridge 2004.
• McEvoy, Kieran, Beyond Legalism: Towards a Thicker Understanding of Transitional Justice, „Journal of Law and Society”, vol. 34, nr 4, 2007.
• Niňo, Carlos S., Radical Evil on Trial, Yale University Press, New Haven 1996.
• Nora, Pierre, Realms of Memory: Rethinking the French Past, Columbia University Press, New York 1996–1998.
• Osiel, Mark, Law and Collective Memories, Transaction Publishers, New Brunswick and London, 1997.
• Raeff, Mark, The Well-ordered police-state: social and institutional change trough law in Germanies and Russia, 1600–1800, Yale University Press, New Haven 1983.
• Rev, Istvan, Retroactive Justice. A Prehistory of Post-Communism, Stanford University Press, Stanford 2006.
• Sadurski, Wojciech, Rights Before Courts. A Study of Constitutional Courts in Postcommunist States of Central and Eastern Europe, Springer, Dordrecht 2005.
• Schaap, Andrew, Political Reconciliation, Routledge, London and New York 2005.
• Schapiro, Martin; Alec Stone Sweet, On Law, Politics and Judicialization, Oxford University Press, Oxford 2002.
• Schwan, Gesine, Politics and Guilt. The Destructive Power of Silence, trans. T. Dunlap, University of Nebraska Press, Lincoln 2001.
• The 'Healing' Value of Truth-telling: Chances and Social Conditions in Secularized World, “Social Research”, vol. 65, nr 4, 1998.
• Shklar, Judith N., Legalism: Law, Morals and Political Trials, Harvard University Press, Cambridge 1986.
• Sriram, Chandra Lekha, Transitional justice comes of ages. Enduring lessons and challenges, “Berkeley Journal of International Law”, vol. 23, nr 2, 2005.
• Stone Sweet, Alec, Governing with Judges: Constitutional Politics in Europe, Oxford University Press, Oxford 2000.
• The Judicial Construction of Europe, Oxford University Press, Oxford 2004.
• Tamanaha, Brian Z., Law as a Means to an End. Threat to the Rule of Law, Cambridge University Press, Cambridge 2006.
• Teitel, Ruti, Transitional Justice, Oxford University Press, New York 2000.
• Traditional Justice and Reconciliation after Violent Conflict. Learning from African Experiences, edited by Luc Huyse and Mark Salter, International IDEA, Stockholm 2008.
• Veitch, Scott, Law and Irresponsibility. On the legitimation of human suffering, Routledge-Cavendish, London 2007.
• Moral Conflict and Legal Reasoning, Hart Publishing, Oxford 1999.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6107.27.02