Pamięć zbiorowa jako alibi

• Authors: Jan Woleński

Title variants

Pamięć zbiorowa jako alibi

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest pojęcie pamięci zbiorowej, rozpatrywanej przez pryzmat ‘historii przeżytej’ – występującej w dwu postaciach: ‘przeżytej w sensie przedmiotowym’ i ‘przeżytej w sensie treściowym’ – oraz ‘historii zobiektywizowanej’. Uwzględniając polskie kontrowersje wokół książek Jana Tomasza Grossa: Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka (wyd. polskie 2000) i Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie (wyd. polskie 2008), autor kwestionuje pojęcie jednolitej pamięci zbiorowej i jej normatywne roszczenia. Pamięć kolektywna i dominująca narracja historyczna są często przedmiotem manipulacji politycznych jako sposobu na potwierdzenie jedności społecznej poprzez wykluczenie cudzych wspomnień. Pamięć o przeszłości jest w rzeczywistości podzielona między różne grupy społeczne i etniczne, które nigdy nie tworzyły spójnej jedności. Nie ma możliwości pogodzenia tych przeciwnych wspomnień; jedynym możliwym sposobem nadania pamięci zbiorowej kształtu pożądanego w porządku demokratycznym jest konfrontacja i negocjowanie tych rozbieżnych poglądów, czyli dokonywanie ‘transakcji dialogicznych’.

EN

The subject of the article is the concept of collective memory, considered through the prism of ‘lived history’ – appearing in two forms: ‘lived in the actual and objective sense’ and ‘experienced in the content sense’ – and ‘objectified history’. By taking under consideration Polish controversies around Jan Tomasz Gross’ books: Neighbors: The Destruction of the Jewish Community in Jedwabne (Polish ed. 2000) and Fear: Anti-Semitism in Poland After Auschwitz (Polish ed. 2008), the author questions the idea of uniform collective memory and its normative claims. Collective memory and the dominant historical narrative is often subject to political manipulation as a means to affirm social unity by occluding of excluding others’ memories. The memory of the past is in fact usually divided among different social and ethnic groups that never formed a coherent community. There is little possibility to conciliate these opposite memories; the only possible way is to confront and negotiate these discrepant views, to work in the direction of democratization of memory.

Keywords

PL

Pamięć zbiorowa; historiografia; konflikt pamięci; Szoa; Jan Tomasz Gross; Pamięć zbiorowa; historiografia; konflikt pamięci; Szoa; Jan Tomasz Gross

EN

collective memory; historiography; conflict of memories; Shoah; Jan Tomasz Gross

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica
• Year: 2017
• Issue: 29
• Pages: 21-36

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Jan Woleński

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Filozoficzny, Instytut Filozofii

References

• Chodakiewicz Marek, Po Zagładzie, IPN, Warszawa 2007.
• Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Pogranicze, Sejny 2000.
• Gross Jan Tomasz, Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści, Znak, Kraków 2008.
• Gross Jan Tomasz, Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów, Znak, Kraków 2011.
• Le Goff Jacques, Historia i pamięć, tłum. Anna Gronowska, Joanna Stryjczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.
• Wokół Jedwabnego, red. Paweł Machcewicz, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2002.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6107.29.03