Gatunki wypowiedzi w kontekście glottodydaktycznym

• Authors: Anna Dunin-Dudkowska

Title variants

Gatunki wypowiedzi w kontekście glottodydaktycznym

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie osiągnięć genologii, które mogłyby zostać wykorzystane w glottodydaktyce polonistycznej. Wychodząc z założenia, że gatunki są wytworami kultury, ucząc cudzoziemców języka polskiego, należy zapoznawać ich z wzorcami gatunkowymi typowymi dla rodzimych użytkowników polszczyzny. Opis wzorca, zgodnie z koncepcją Marii Wojtak, obejmuje cztery aspekty opisu: strukturalny, pragmatyczny, poznawczy i stylistyczny. Realizacje wypowiedzi gatunkowych mogą przybierać formę wariantu kanonicznego, wariantów alternacyjnych lub adaptacyjnych. W artykule przeanalizowano kilka popularnych podręczników do nauki jpjo pod kątem nauczania gatunków wypowiedzi. W większości prac przeważa nauczanie aspektu strukturalnego i stylistycznego wzorca, z mniejszą uwagą zwróconą na aspekt pragmatyczny i ontologiczny opisu.

EN

The objective of the article is to present the achievements of genre studies that might be used in teaching Polish as a foreign language. Assuming that genres of speech are products of particular cultures, while teaching Polish to foreigners we should familiarize them with genre patterns typical of native users of Polish. A description of a genre pattern, based on a concept developed by Maria Wojtak, includes four aspects: structural, pragmatic, cognitive and stylistic. Realization of genre utterances may take the form of a canon variant, and alternative or adaptive variants. A few popular handbooks of Polish to foreigners have been analyzed in terms of presentation of genre patterns. In most works, teaching structural and stylistic aspects prevail, whereas less attention is paid to pragmatic or ontological description.

Keywords

PL

gatunek wypowiedzi; wzorzec gatunkowy; glottodydaktyka polonistyczna; gatunek wypowiedzi; wzorzec gatunkowy; glottodydaktyka polonistyczna

EN

genre of speech; genre pattern; teaching Polish as a foreign language

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
• Year: 2018
• Volume: 25
• Pages: 111-122

Dates

published

2019-02-27

Contributors

author

Anna Dunin-Dudkowska

References

• Arystoteles, 1988, Retoryka. Poetyka, Warszawa.
• Bachtin M., 1986, Estetyka twórczości słownej, Warszawa.
• Bartmiński J., 2010, Tekst – dyskurs – komunikacja, w: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Tekstologia 2, Lublin, s. 22–75.
• Bartmiński J., 2012, Jak opisywać gatunki mowy?, w: A. Kamieniecka-Burzyńska (red.), „Język a Kultura”, t. 23, s. 13-32.
• Boniecka B., 1999, Lingwistyka tekstu. Teoria i praktyka, Lublin.
• Ciesielska-Musameh R., Guziuk-Świca B. Przechodzka G., 2016, Z polskim w świat, Lublin.
• de Beaugrande R., Dressler W., 1990, Wstęp do lingwistyki tekstu, Warszawa.
• Dobrzyńska T., 1993, Tekst – próba syntezy, Warszawa.
• Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
• Furdal A., 1982, Genologia lingwistyczna, „ Biutetyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” t. 39, s. 61-70.
• Gajda S., 2001, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin, s. 245–258.
• Lipińska E, Dąmbska E., 2016, Pisać jak z nut, Kraków.
• Łotman J., 2010, [oryginał z 1970], Rama jako element kompozycyjny tekstu, w: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Tekstologia 2, Lublin, s. 7–16.
• Madeja A., Morcinek B., 2007, Polski mniej obcy, Katowice.
• Mayenowa M.R., 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław.
• Mazur J., 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym, „Socjolingwistyka”, IX, s.71–86.
• Mazur J., 2000, Textlinquistik im slawischen Sprachraum, w: Text – und Gesprächslinquistik, K. Brinker, G. Antos, W. Heinemann, S.F. Sager (red.), t. 1, Berlin–New York, s. 153–163.
• Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2, 2016, I. Janowska, E. Lipińska, A. Rabiej, A. Seretny, P. Turek (red.), Kraków.
• Ruszer A., 2011, Oswoić tekst, Kraków.
• Skorupa E., Lipińska E., 2010, Polski bez tajemnic, Kraków.
• Skwarczyńska S., 1965, Wstęp do nauki o literaturze, t. III, Warszawa.
• Słownik języka polskiego, < https://sjp.pl/forma> [15.03.2018].
• Wierzbicka A., 1983, Genry mowy, w: T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław, s. 125–138.
• Wierzbicka A., 1999, Język – umysł – kultura, wybór i red. J. Bartmiński, Warszawa.
• Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu, Kraków.
• Witosz B., 2005, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice.
• Wittgenstein L., 1952/1972, Dociekania filozoficzne, Warszawa.
• Wojtak M., 1998, Stylistyka a pragmatyka – stan i perspektywy w stylistyce polskiej, „Stylistyka” nr VII, s. 369–377.
• Wojtak M., 1999, Wyznaczniki gatunku wypowiedzi na przykładzie tekstów modlitewnych, „Stylistyka” nr VIII, s. 105–117.
• Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
• Wojtak M., 2013, Tekst i jego gatunki w ostatnim siedemdziesięcioleciu, w: A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska (red.), 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska, procesy, tendencje, Lublin, s. 85–107.
• Woźniak J., 1990, Logiczna analiza pojęć typologicznych, Warszawa.
• Zadeh L. A., 1982, A note on prototype theory and fuzzy sets, „Cognition” 12, s. 291–297.

Identifiers

DOI

10.18778/0860-6587.25.10