Językowo-komunikacyjne cechy poleceń w wybranych materiałach dydaktycznych do nauki języka polskiego jako obcego

• Authors: Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz

Title variants

Językowo-komunikacyjne cechy poleceń w wybranych materiałach dydaktycznych do nauki języka polskiego jako obcego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Za punkt wyjścia przyjmuje się w artykule postulaty badawcze zaprezentowane ponad 20 lat temu przez Annę Burzyńską (1998) w publikacji poświęconej poleceniom dydaktycznym. Rozwój językoznawstwa oraz zmiany w glottodydaktyce, jakie dokonały się w tym czasie, są ważnymi przesłankami, które uzasadniają podjęcie tej tematyki na nowo. W części pierwszej niniejszego artykułu, teoretyczno-deskrypcyjnej, polecenie zostało poddane eksplikacji pragmatycznej (jako akt mowy) i charakterystyce komunikacyjnej (w sytuacji urzędowej i w sytuacji dydaktycznej). W części drugiej przedstawiono wyniki analizy wybranych podręczników i zeszytów ćwiczeń do nauki języka polskiego jako obcego na poziomie podstawowym i średnio zaawansowanym pod kątem zawartych w nich poleceń. Obie części służą jako podstawa do sformułowania wniosków końcowych. Zasadnicza konkluzja, jaką formułuje się w artykule, brzmi: tzw. polecenia dydaktyczne w podręcznikach i zeszytach ćwiczeń są aktami mowy potencjalnymi, aktualizowanymi każdorazowo w konkretnej sytuacji dydaktycznej, a szablonowość i schematyzm nie są ich wadami, lecz cechami pożądanymi; dotyczą bowiem strony formalnej poleceń oraz nazw powtarzalnych czynności, które pomagają kształcić podstawowe umiejętności, oryginalne natomiast są (powinny być) obiekty owych czynności (zawartość ćwiczeń i zadań, teksty itp.).

EN

The starting point for this article are postulates presented more than 20 years ago by Anna Burzyńska (1998) in a publication devoted to didactic instruction. The development of linguistics and changes in glottodidactics that have taken place since that time justify the resumption of such research. In the first part of the article, theoretical and descriptive, the genre of instruction is described from the point of view of pragmalinguistics (as a speech act) and its communicative features (in an official and didactic situation). The second part presents the results of the analysis of instructions found in selected textbooks and exercise books for learning Polish as a foreign language at the elementary and intermediate level. Both parts form the foundation for formulating the final conclusions. The main conclusion formulated in the article is that didactic instructions in textbooks and exercise books are potential speech acts, implemented each time in a particular didactic situation, and their schematism is not a disadvantage, but a desirable feature; this applies to the formal features of instructions and names of activities that help in teaching basic language skills, while the objects of these activities (texts, content of exercise and tasks, etc.) are (should be) novel.

Keywords

PL

polecenie; polecenie służbowe; polecenie dydaktyczne; glottodydaktyka polonistyczna; pragmalingwistyka; polecenie; polecenie służbowe; polecenie dydaktyczne; glottodydaktyka polonistyczna; pragmalingwistyka

EN

instruction; official instruction; didactic instruction; teaching Polish as foreign language; pragmalinguistics

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
• Year: 2018
• Volume: 25
• Pages: 123-135

Dates

published

2019-02-27

Contributors

author

Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz

References

• L: P. Lewiński: Oto polska mowa, Wrocław 2001.
• M/M: A. Madeja, B. Morcinek, Polski mniej obcy, Poziom średnio ogólny (B2), cz. 1, Katowice 2007.
• S/K/G: I. Stempek, P. Kuc, M. Grudzień, Polski 1. Krok po kroku. Junior. Zeszyt ćwiczeń. Poziom 1 (A1), Kraków 2016.
• J/P: A. Janowska, M. Pastuchowa, Dzień dobry!, Poziom podstawowy A1, Tarnów 2009.
• Burzyńska A. B., 1998, Polecenia dydaktyczne w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego na poziomie średnim, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 10, B. Ostromęcka-Frączak (red.), s. 5–12.
• Grzegorczykowa R., 1991, Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy, „Język a kultura”, t. 2., J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa (red.), Wrocław, s. 11–28.
• Kodeks pracy, online: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf [15.06.2018].
• Malinowska E., 2001, Wypowiedzi administracyjne – struktura i pragmatyka, Opole.
• Marcjanik M., 2017, Słownik językowego savoir-vivre’u, Warszawa.
• Martyniuk W., 1991, Mów do mnie jeszcze, Kraków.
• Polecenie służbowe w administracji, online: http://samorzad.infor.pl/sektor/organizacja/pracownicy/670873,Polecenie-sluzbowe-w-administracji.html [15.06.2018].
• Polecenie służbowe w orzecznictwie SN, 2010, online: www.prawo.egospodarka.pl/52050,Polecenie-sluzbowe-w-orzecznictwie-SN,1,34,3.html [15.06.2018].
• Seretny A., Lipińska E., 2005, ABC nauczania metodyki języka polskiego jako obcego, Kraków.
• SJP Dor.: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/lista [22.10.2018].
• SJP PWN, Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/ [22.10.2018].
• Ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, w: Dz.U. z 1982 r., nr 31, poz. 214.
• Ustawa z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych, w: Dz.U. z 2001 r., nr 142, poz. 1593.
• Wierzbicka A., 1999, Język – umysł – kultura, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.18778/0860-6587.25.11