Błąd glottodydaktyczny w zakresie podsystemu fonicznego – głos w dyskusji

• Authors: Michalina Biernacka

Title variants

Błąd glottodydaktyczny w zakresie podsystemu fonicznego – głos w dyskusji

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Klasyfikacje błędów popełnianych przez cudzoziemców uczących się języka polskiego jako obcego oparte są zazwyczaj albo na podziałach typowych dla polszczyzny (np. za A. Markowskim), albo na ujęciach interferencyjnych (np. za H. Komorowską). Odkąd ukute zostały terminy norma glottodydaktyczna i błąd glottodydaktyczny, uchybienia zaczęły być rozpatrywane bardzo indywidualnie, z uwzględnieniem interjęzyka uczących się, co jednak spowodowało uproszczenia w ich opisie. Wyjątkowo trudny w opracowaniu zdaje się podsystem foniczny języka polskiego, którego wariantywność form nie przekłada się na odpowiednie zróżnicowanie normy (nawet przy dwubiegunowości wzorcowej i użytkowej). Błędy wymowy cudzoziemców zaczęły ostatnio być również przedmiotem zainteresowania logopedii, lecz choć poczytuje się to jako cenne naukowo, to nie bez zastrzeżeń przyjmuje się wszelkie współczesne koncepcje. Celem artykułu jest zabranie głosu w dyskusji na temat sposobu postrzegania błędów fonetycznych popełnianych przez obcokrajowców.

EN

The classifications of errors made by foreigners learning Polish as a foreign language are usually based on either those typical for native users of the Polish language (e.g. by A. Markowski) or on the possible interferences (e.g. by H. Komorowska). Since the terms glottodidactic error and glottodidactic norm have been proposed, errors began to be analyzed individually, with consideration of the interlanguage, which however resulted in the simplification of their description. The phonic system of the language proved to be particularly problematic since phonetic variation does not translate into variation in language norm (even if we take into consideration the distinction between the model norm and utilitarian norm). Phonetic mistakes have also recently gained the attention of speech therapist, whose approach – though scientifically valuable – raises certain doubts. The aim of the article is to contribute to the discussions on the perception of phonetic mistakes in foreigners.

Keywords

PL

błąd wymowy; norma glottodydaktyczna; interferencja; nienormatywność; błąd wymowy; norma glottodydaktyczna; interferencja; nienormatywność

EN

phonetic error; glottodidactic norm; interference; non-normativity

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
• Year: 2019
• Volume: 26
• Pages: 183-196

Dates

published

2019-12-20

Contributors

author

Michalina Biernacka

References

• Ananiewa N., 1997, Zjawisko interferencji w początkowym etapie nauczania języka polskiego w środowisku rosyjskojęzycznym, w: W. T. Miodunka (red.), Nauczanie język polskiego jako obcego. Materiały z pierwszej konferencji polonistów zagranicznych i polskich zwołanej z inicjatywy Grupy „Bristol” do Instytutu Polonijnego UJ, Kraków, s. 197–202.
• Arabski J., 1985, O przyswajaniu języka drugiego (obcego), Warszawa.
• Bańko M., 2008, O normie i błędzie, „Poradnik Językowy”, nr 5, s. 3–17.
• Biernacka M., 2015, Trudności w nauczaniu wymowy polskiej cudzoziemców w świetle wyników badań ankietowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, G. Zarzycka (red.), s. 252–265.
• Błąd językowy w perspektywie komunikacyjnej, 2008, Kita M., Czempka-Wewióra M., Ślawska M. (red.), Katowice.
• Chomicz-Jung K., 1990, Norma glottodydaktyczna i jej rola w procesie glottodydaktycznym, „Przegląd Glottodydaktyczny”, nr 11, s. 21-38.
• Cienkowski W., 1980, Błędy w języku ojczystym a błędy w języku obcym. Terminologia i problematyka, „Poradnik Językowy”, nr 8, s. 442–447.
• Dąbrowska A., Pasieka M., 2015, Teorie, klasyfikacje oraz problemy badania i oceny błędów glottodydaktycznych, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, G. Zarzycka (red.), s. 21–47.
• Dukiewicz L., Sawicka I., 1995, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Kraków.
• Dunaj B., 2003, Zagadnienia poprawności językowej 1. Wymowa samogłosek nosowych, „Język Polski”, t. LXXXIII, s. 125–126.
• Dunaj B., 2004, Zagadnienia poprawności językowej 2. Wymowa połączeń ai, ei, ii, oi, ói, ui, yi, „Język Polski”, t. LXXXIV, s. 206–209.
• Dunaj B., 2006, Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski”, t. LXXXVI, z. 3, s. 161–172.
• Flege J. E., 1995, Second language speech learning: Theory, findings, and problems, w: W. Strange (red.), Speech perception and linguistic experience: Issues in cross-language research, Baltimore, s. 233–277.
• Gonet W., 1993, Próba określenia normy wymowy polskich samogłosek ustnych, w: S. Grabias (red.), Opuscula Logopaedica in honorem Leonis Kaczmarek, Lublin, s. 232–253.
• Grochala B., 2015, Norma wzorcowa vs norma użytkowa a glottodydaktyka, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, G. Zarzycka (red.), s. 87–98.
• Grucza F. (red.), 1978, Z problematyki błędów obcojęzycznych, Warszawa.
• Janowska I., Lipińska E., Rabiej A., Seretny A., Turek P. (red), 2011, Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2, Kraków.
• Jenkins J., 1998, Which pronunciation norms and models for English as an International Language?, “ELT Journal”, nr 52(2), s. 119–126.
• Kaleta R., 2009, Dyskusja nad błędem językowym w wybranych polskich pracach językoznawczych wydanych w latach 1978–2008 (przegląd), „Lingwistyka Stosowana. Przegląd”, nr 1, s. 151–171.
• Kania J., 1982, Szkice logopedyczne, Warszawa.
• Kapusta M., 2000, Wykorzystanie sieci Kohonena do wizualizacji mowy patologicznej, praca doktorska, materiały Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
• Kirkova-Naskova A., 2010, Native speaker perceptions of accented speech: the English pronunciation of Macedonian EFL learners, „Research in Language”, nr 8, s. 41–61.
• Kleśta J., 2004, Analiza akustyczna polskich spółgłosek trących bezdźwięcznych realizowanych przez dzieci niesłyszące, „Audiofonologia”, nr 26, s. 105–118.
• Komorowska H., 1980, Nauczanie gramatyki języka obcego a interferencja. Audiolingwalizm, kognitywizm, interferencja, Warszawa.
• Komorowska H., 2001, Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa.
• Lorenc, A., 2016, Wymowa normatywna polskich samogłosek nosowych i spółgłoski bocznej, Warszawa.
• Madelska L., 2005, Słownik wariantywności fonetycznej współczesnej polszczyzny, Collegium Columbinum, Kraków.
• Madelska L., 2010, Posłuchaj, jak mówię (Podręcznik ucznia; Poradnik dla rodziców i nauczycieli; Film dydaktyczny). Materiały do ćwiczenia słuchu i wymowy dla dzieci oraz dla dorosłych, uczących się języka polskiego jako obcego, Wiedeń.
• Miodek J., 2001, O normie językowej, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin, s. 73–83.
• NKJP: www.nkjp.pl [28.08.2019].
• Pätzold M., Simpson A. M.,1997, Acoustic analysis of German vowels in the Kiel Corpus of Read Speech, w: A. P. Simpson, K. J. Kohler, T. Rettstadt, (red.), The Kiel Corpus of Read/Spontaneous Speech --- Acoustic data base, processing tools and analysis results, s. 215–247.
• Perlin J., 1995, Kategorie interferencji fonemicznych, w: K. Polański (red.), „Biuletyn PTJ”, z. LI, Warszawa, s. 75–86.
• Pluta-Wojciechowska D., 2005, Wymowa polska „jakby ktoś gryzł szkło”, czyli o trudnościach artykulacji głosek języka polskiego u obcokrajowców, „Poradnik Językowy”, nr 5, s. 83–94.
• Pluta-Wojciechowska D., 2012, Patofonetyka – nowy przedmiot kształcenia czy nowe ujęcie starych tematów, w: S Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki, Gdańsk, s. 96–116.
• Pluta-Wojciechowska D., 2015, Wymowa cudzoziemców uczących się języka polskiego jako L2 w oczach logopedy. Rekonesans zagadnień, „Forum Logopedyczne”, nr 23, s. 26–34.
• Pluta-Wojciechowska D., 2017, Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń, Bytom.
• PPSPW: Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, 1994, W. Lubaś, i S. Urbańczyk (red.), Kraków–Katowice.
• PSJS: Podręczny słownik językoznawstwa stosowanego, 1984, A. Szulc (red.), Warszawa.
• Roach P., 2011, Glossary – a Little Encyclopaedia of Phonetics. Pozyskano z https://www.peterroach.net/uploads/3/6/5/8/3658625/english-phonetics-and-phonology4-glossary.pdf [28.08.2019].
• SDJO: Słownik dydaktyki języków obcych, 1994, A. Szulc (red.), Warszawa,
• SJP PWN: https://sjp.pwn.pl/szukaj/deformacja.html [28.08.2019].
• STJ: Słownik terminologii językoznawczej, 1970, Z. Gołąb, A. Heinz, K. Polański (red.), Warszawa.
• SWP: Słownik wymowy polskiej, 1977, M. Karaś, M. Madejowa (red.), Warszawa–Kraków.
• Więcek-Poborczyk I., 2014, Normy wymawianiowe polszczyzny a wariantywność wymowy, Warszawa.
• WSPP: Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, 2006, A. Markowski (red.), Warszawa.
• Xue S.A., Hao G.J., Mayo R., 2006, Volumetric measurements of vocal tracts for male speakers from different races, “w: Clinical Linguistics and Phonetics”, nr 20(9), s. 691–702.
• Zarzycka G., 2015, Polonistyczna lapsologia glottodydaktyczna wczoraj i dzisiaj, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, G. Zarzycka (red.), s. 9–20.
• Żydek-Bednarczuk U. 1993, Błędy językowe a zjawisko interferencji międzyjęzykowej, „Przegląd Glottodydaktyczny”, t. 12, s. 69–82.

Identifiers

DOI

10.18778/0860-6587.26.12