Po co i jak (nie) uczyć cudzoziemców fonetyki języka polskiego?

• Authors: Ewa Badyda

Title variants

Po co i jak (nie) uczyć cudzoziemców fonetyki języka polskiego?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Fonetyka nie jest eksponowaną płaszczyzną w nauczaniu języka polskiego jako obcego o nastawieniu komunikacyjnym, jednak skuteczność komunikacyjna zależy też od umiejętności odwzorowania przez studenta prawidłowej postaci brzmieniowej wyrazu, zwłaszcza w zakresie relewantnych fonologicznie cech głosek. Trudności studenta z prawidłową wymową wynikają z ukształtowania jego słuchu fonemowego i zautomatyzowania ruchów artykulacyjnych zgodnie z wymogami jego języka rodzimego, dlatego ogólna ekspozycja na brzmienie języka polskiego może być niewystarczająca. Uzasadnione jest skoncentrowanie się na różnicowaniu słuchem głosek polskich i prawidłowej ich wymowie już na początku nauki. Umożliwia to późniejsze odwoływanie się do wprowadzonych wzorców fonetycznych i zapobieganie powstaniu błędnych nawyków wymawianiowych. W pracy nad fonetyką należy skupić się zwłaszcza na najbardziej charakterystycznych opozycjach fonologicznych w języku polskim, z uwzględnieniem tych, które są istotne z punktu widzenia fleksji. Zasadne jest wprowadzanie fonemów w powiązaniu z alfabetem, ponieważ w nauce języka obcego student zapoznaje się z kodem fonetycznym i graficznym równolegle. Pozwala to na późniejsze wykorzystanie postaci ortograficznej do przypomnienia wymowy, poprawne zapisywanie wyrazów ze słuchu, a jednocześnie uniknięcie odczytywania nowych polskich wyrazów zgodnie z konwencją ortograficzną obcego języka. Ponadto umożliwia w przyszłości operowanie w mowie nazwami własnymi poznawanymi w postaci graficznej.

EN

Communicative language teaching does not focus its attention on phonetics, but it should be noted that student’s communicative efficiency also depends on his ability to reproduce the phonetic shapes of words correctly. The student’s difficulties with the correct pronunciation in a foreign language are the result of shaping his phonological hearing and automation of movements of the articulators by his native language. That is why just exposure to the sound of the L2 may not be enough. The author argues that identifying Polish phones and their correct production should be focused on from the beginning. This allows the teacher to refer to correct patterns of phones in any prospective case of wrong pronunciation and also helps prevent the formation of erroneous student’s habits of speech. In the work on phonetics, particular attention should be paid to the most characteristic phonological oppositions in Polish, also taking into account those important from the point of view of inflection. It would be advisable to introduce phonemes simultaneously with the alphabet, as in classroom learning conditions a student acquires phonic and graphic forms of words at the same time. Equipped with the knowledge about the relationship between pronunciation and spelling, he will be able to correct his own pronunciation referring to the spelling of the words and also – to write them as they are heard. It also prevents a student from reading newly learned words according to the spelling rules of another language. In the future, it will allow the student to pronounce those proper names, which are learned in graphic form, correctly.

Keywords

PL

nauczanie języka polskiego jako obcego; fonetyka; fonem; głoska; nauczanie języka polskiego jako obcego; fonetyka; fonem; głoska

EN

teaching Polish as a foreign language; phonetics; phoneme; phone

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
• Year: 2019
• Volume: 26
• Pages: 197-208

Dates

published

2019-12-20

Contributors

author

Ewa Badyda

References

• Balkowska G., 2004, Nauczanie wymowy polskiej w grupie wielojęzycznej, w: A. Dąbrowska (red.), Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Stowarzyszenia „Bristol”, Wrocław, s. 247–254.
• Biernacka M., 2013, Pojęcie kompetencji fonologicznej vel fonetycznej – rozważania terminologiczne, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 20, Glottodydaktyka – media – komunikacja. Kształtowanie kompetencji komunikacyjnej, I. Dembowska-Wosik i E. Pałuszyńska (red.), s. 75–82.
• Biernacka M, 2015a, Nauczanie fonetyki języka polskiego jako obcego w świetle technik nauczania wybieranych przez autorów współczesnych podręczników, w: M. Gaze, P. Góralczyk-Mowczan (red.), Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców 3, Łódź, s. 20–37.
• Biernacka M., 2015b, Trudności w nauczaniu wymowy polskiej cudzoziemców w świetle wyników badań ankietowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, G. Zarzycka (red.), s. 251–265.
• Biernacka M., 2016, Znajdź z polskim wspólny język. Fonetyka w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Poradnik metodyczny, Łódź.
• Coste D., North B., Sheils J., Trim J., 2003, Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, Warszawa. (ESOKJ), https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/attachments/ESOKJ_Europejski-System-Opisu.pdf [25.04.2018].
• Gajewska E., 2017, Gdy podręcznik zawodzi. Rady dla nauczycieli dbających o wymowę swoich uczniów, „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 48–57.
• Izdebska-Długosz D., 2016, Uczyć czy nie uczyć? – Przemiany miejsca i roli gramatyki w świetle metod nauczania języków obcych, „Acta Humana”, t. 7, s. 93–103.
• Kaleta R., 2010, Błędy fonetyczne Białorusinów uczących się języka polskiego, „Lingwistyka Stosowana” , t. 2, s. 121–132.
• Kijewska A., 2001, Bułgarskie interferencje fonetyczne w języku polskim a błąd glottodydaktyczny (na materiale prac pisemnych studentów bułgarskich), w: R. Cudak, J. Tambor (red.), Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, Katowice, s. 263–274.
• Lenneberg E. H., 1967, Biological foundations of language, New York.
• Madelska L., 2010, Posłuchaj, jak mówię. Poradnik dla rodziców i nauczycieli. Materiały do ćwiczenia słuchu i wymowy dla dzieci oraz dla obcokrajowców, uczących się języka polskiego jako obcego, Wiedeń.
• Majewska-Tworek A., 2006, Fonetyczne interferencje i asymilacje w analizie wymowy polskiej u niemieckojęzycznych studentów, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 2907, „Studia Linguistica”, t. XXV, Wrocław, s. 103–110.
• Majewska-Tworek A., Majewska A., 2014, Nauczanie wymowy polskiej jako obcej – teoria i praktyka, w: A. Dąbrowska, U. Dobesz (red.), 40 lat wrocławskiej glottodydaktyki polonistycznej. Teoria i praktyka, Wrocław, s. 277–290.
• Mirosławska W., 2013, Trudne miejsca w nauczaniu wymowy polskiej w środowisku bułgarskojęzycznym, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, s. 303–309.
• Młynarczyk M., 2013, Artykulacja polskich głosek u chińskich studentów uczących się języka polskiego, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 3551, „Studia Linguistica”, t. XXXII, Wrocław, s. 133–145.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 października 2003 r. w sprawie egzaminów z języka polskiego jako obcego, Dz.U. 2003, nr 191, poz. 1871.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2007 r. w sprawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla uchodźców, Dz.U. 2007, nr 35, poz. 221.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 lutego 2016 r. w sprawie egzaminów z języka polskiego jako obcego, Dz.U. 2016, poz. 405.
• Sawicka I., 1995, Fonologia, [w:] L. Dukiewicz, I. Sawicka (red.), Fonetyka i fonologia, Kraków, s. 107–195.
• Stasiak S., 2017, O czynnikach wpływających na przyswajanie wymowy języka obcego (zwłaszcza w kontekście szkolnym), „Języki Obce w Szkole”, nr 2, s. 20–24.
• Szmidt D., Castellví J., 2011, Cechy charakterystyczne fonetyki polskiej w nauczaniu Katalończyków, w: R. Nycz, W. Miodunka, T. Kunz (red.), Polonistyka bez tajemnic, Kraków, s. 197–208.
• Szpyra-Kozłowska J., 2002, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin.
• Śledziński D., 2010, Fonemy, difony, trifony i sylaby – charakterystyka jednostek na podstawie korpusu, „Kwartalnik Językoznawczy”, nr 3–4, s. 84–113.
• Tambor J., 2010, Nauczanie wymowy polskiej. Trudności różnych grup cudzoziemców, w: A. Achtelik, M. Kita, J. Tambor (red.), Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, t. 2, Katowice, s. 30–51.
• Wierzchowska B., 1971, Wymowa polska, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.18778/0860-6587.26.13