Specification of selected honorifics in relation to the general Polish standard in the written Polish as a heritage language in Ukraine (using the material of the Polish-language Gazeta Polska Bukowiny periodical)

• Authors: Ałła Krawczuk

Title variants

Specyfika wybranych form grzecznościowych na tle normy ogólnopolskiej w pisanej odmianie polszczyzny odziedziczonej na Ukrainie (na materiale polskojęzycznej „Gazety Polskiej Bukowiny”)

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

In this article, the author analyses honorifics in relation to the codified general Polish norm in terms of the modes of addressing people, congratulating and well-wishing, as well as the use of the words “pan/pani” (sir/ma’am) in front of anthroponyms in non-addressable structures of information texts, on the basis of the texts of the Gazeta Polska Bukowiny periodical which represent the written version of Polish as a heritage language in Ukraine. The author reveals the reasons for the persistence of those forms among the small linguistic community: instances of interference from East Slavic languages; influence of the general Polish usage; the traditions of specific structures in those areas; as well as a series of extra-linguistic factors, e.g. the intention to express respect towards a recipient, warming relations with them, the efficiency of linguistic expressions, and, finally, the acceptability of specific etiquette units within a community.

PL

W artykule na materiale tekstów „Gazety Polskiej Bukowiny” reprezentujących pisaną odmianę polszczyzny odziedziczonej na Ukrainie przeanalizowano swoiste na tle skodyfikowanej normy ogólnopolskiej formy grzecznościowe w zakresie sposobów zwracania się do adresata, składania gratulacji i życzeń, podziękowań, a także używania słów pan/pani przed antroponimami w strukturach nieadresatywnych tekstów informacyjnych. Ujawniono przyczyny trwałości tych form w małej wspólnocie komunikatywnej: interferencja z języków wschodniosłowiańskich, oddziaływanie uzusu ogólnopolskiego, tradycyjność określonych struktur na tych trenach, także szereg czynników pozajęzykowych – np. chęć szczególnego wyrażania szacunku wobec odbiorcy, ocieplania z nim relacji, ekonomiczność wyrażeń językowych, wreszcie akceptowalność swoistych jednostek etykietalnych w ramach wspólnoty.

Keywords

EN

linguistic etiquette; Polish as a heritage language; written Polish language; linguistic norm; interference

PL

etykieta językowa; polszczyzna odziedziczona; polszczyzna pisana; norma językowa; interferencja; etykieta językowa; polszczyzna odziedziczona; polszczyzna pisana; norma językowa; interferencja

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
• Year: 2019
• Volume: 26
• Pages: 311-328

Dates

published

2019-12-20

Contributors

author

Ałła Krawczuk

References

• Cybulski M., 2003, Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Łódź.
• Grybosiowa A., 2003, Formy ty i pan(i) w kontaktach społecznych, in: Język wtopiony w rzeczywistość, Katowice, pp. 59–64.
• Huszcza R., 2006, Honoryfikatywość. Gramatyka, pragmatyka, typologia, Warszawa.
• Jadacka H., 1999, Formy grzecznościowe, in: A. Markowski (ed.), Nowy słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa, pp. 1639–1642.
• Janowska-Wierzchoń B., 2005, Grzeczność rzeczywista i pozorna w sposobach zwracania się do innych, in: P. Garncarek (ed.), Nauczanie języka polskiego jako obcego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej, Materiały z VI Międzynarodowej Konferencji Glottodydaktycznej, Warszawa, pp. 121–126.
• Korol Ł., 2007, Kłopoty Ukraińców z polską etykietą językową, in: M. Czermińska, K. Meller, P. Fliciński (eds.), Literatura, kultura i język polski w kontekstach i kontaktach światowych, Poznań, pp. 873–878.
• Krawczuk A., 2012a, Osobliwości etykіety językowej we współczesnej polskojęzycznej prasie na Ukrainie, in: A. Burzyńska-Kamieniecka, M. Misiak, J. Kamieniecki (eds.), Kresowe dziedzictwo. Studia z języka, historii i kultury, Wrocław, pp. 219–229.
• Krawczuk A., 2012b, Wybrane akty etykiety językowej w polszczyźnie ukraińskich studentów, in: A. Burzyńska-Kamieniecka (ed.), Akty i gatunki mowy w perspektywie kulturowej, „Język a Kultura”, vol. 23, Wrocław, pp. 163–178.
• Krawczuk A., 2014, Norma językowa w prasie polskojęzycznej na Ukrainie (wybrane aspekty), „Postscriptum Polonistyczne”, no. 2(14), pp. 325–354.
• Krawczuk A., 2013, Struktury referujące z wyrazami pan/pani w polskojęzycznej prasie na Ukrainie: grzeczność czy niegrzeczność?, in: I. Dembowska-Wosik, E. Pałuszyńska (eds.), „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, vol. 20, pp. 119–129.
• Łaziński M., 2000, Pan ksiądz i inni panowie. Wtórna funkcja lekceważąca jednostki pan (dokończenie), „Poradnik Językowy”, col. 9, pp. 19–28.
• Łaziński M., 2006, O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa.
• Łaziński M., 2015, Grzeczność, niegrzeczność i grzeczność pozorna. Zmiana wartościowania w systemie adresatywnym na przykładzie tytułów ksiądz i siostra, in: M. Święcicka, M. Peplińska-Narloch (eds.), Niegrzeczność, interakcja, komunikacja, „Bydgoskie Studia nad Pragmatyką Językową 1”, Bydgoszcz, pp. 80–92.
• Marcjanik M., 2002, Polska grzeczność językowa, Kielce.
• Marcjanik M., 2009, Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre’u, Warszawa.
• Miodek J., 1980, Jeszcze o sposobach zwracania się do drugich, „Język Polski”, vol. LX, col. 2–3, pp. 177–179.
• Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://www.nkjp.uni.lodz.pl/ [22.05.2019].
• Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, 1999, A. Markowski (ed.), Warszawa.
• Pawłowska A., 2014, Formuły werbalne polskiej etykiety językowej od połowy XVIII do lat sześćdziesiątych XIX wieku. Analiza socjolingwistyczna, Łódź.
• Schmidt S., 2004, Kompetencja komunikacyjna Niemców w polskich aktach grzeczności językowej, Pułtusk.
• Sosnowska N., 2006, Paradoksy etykiety językowej (wieloznaczność i wielofunkcyjność wyrazów i form), „Roczniki Humanistyczne: Językoznawstwo”, vol. LIV, col. 6, pp. 125–134.
• Sztabnicka-Gradowska E., 2017, Model grzeczności językowej w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Perspektywa interkulturowa (doctoral dissertation), Łódź, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22939/Model%20polskiej%20grzeczno%C5%9Bci%20j%C4%99zykowej%20w%20nauczaniu%20j%C4%99zyka%20polskiego%20jako%20obcego.%20Perspektywa%20interkulturowa.pdf?sequence=1&isAllowed=n[18.05.2019].
• Załazińska A., Rusinek M., 2010, Retoryka codzienna. Poradnik nie tylko językowy, Warsaw.
• Żurek A., 2008, Grzeczność językowa w polszczyźnie cudzoziemców, Łask.
• http://bukpolonia.cv.ua/index.php/pl/gazeta-polska-bukowiny [30.01.2019].
• http://poradnia.pwn.pl/ [ 29.06.2012].
• http://www.poradniajezykowa.us.edu.pl/ [22.02.2012].
• http://www.zachod.pl/radio-zachod/poradnik-jezykowy/pytanie-od-uzytkownika-krzych-r/ [29.03.2013].
• https://kresy24.pl/archiwum-gazety-polskiej-bukowiny [17.04.2018].
• https://sjp.pwn.pl/poradnia/ [21.04.2019].

Identifiers

DOI

10.18778/0860-6587.26.22