Holistyczny model analizy funkcjonowania bibliotek szkół wyższych: ocena funkcjonalności, pomiar satysfakcji użytkowników, ocena wpływu i wartości

• Authors: Edyta Strzelczyk

Title variants

Holistyczny model analizy funkcjonowania bibliotek szkół wyższych: ocena funkcjonalności, pomiar satysfakcji użytkowników, ocena wpływu i wartości

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tradycyjne modele oceny funkcjonowania bibliotek bazują głównie na wykorzystywaniu danych statystycznych i wskaźników. Zaczęto dostrzegać potrzebę rozszerzenia tych wzorców, uwzględniając zarówno odbiorców usług, jak i środowisko, w którym biblioteki działają. Kompleksowa analiza bibliotek powinna obejmować wszystkie obszary i elementy ich funkcjonowania. Celem artykułu jest przedstawienie modelu, który konstruowany jest w ramach projektu Analiza Funkcjonowania Bibliotek Naukowych (dalej: AFBN). Model obejmuje: ocenę funkcjonalności poprzez wykorzystanie danych statystycznych oraz wskaźników, opinie i oceny uzyskane w badaniach satysfakcji użytkowników oraz ocenę wpływu i wartości. Polskie biblioteki szkół wyższych wskaźnikami funkcjonalności posługują się od roku 2001 (początek projektu AFBN), od 2011 r. prowadzone były prace związane z dodaniem wskaźnika „Satysfakcja użytkowników” (wprowadzony do formularzy AFBN w roku 2017), natomiast zagadnienia dotyczące badania wpływu i wartości bibliotek to temat stosunkowo nowy. Wiedzę o nim można czerpać z międzynarodowych zaleceń (ISO 16439) oraz przedsięwzięć realizowanych w innych krajach.  

EN

Traditional models of library quality and functionality assessment are mainly based on the use of statistical data and indicators. The need to expand these patterns started to be noticed, taking into account both the recipients of the services, as well as the environment in which the libraries function. The comprehensive analysis of libraries should cover all areas and components of their functioning. The aim of the article is to present a model that is constructed within the framework of the project Performance Analysis for Polish Research Libraries. The model includes: the assessment of functionality by the means of using statistical data and indicators, opinions and evaluations obtained in user satisfaction surveys, as well as the impact and value assessment. Libraries at higher education facilities have been using functionality indicators since 2001, since 2011 work has been carried out concerned with the addition of an indicator (introduced to the forms in 2017), the study of the impact and value of libraries is a new issue. Knowledge on this subject can be derived from international recommendations (ISO 16439) and projects implemented in other countries.

Keywords

PL

AFBN; pomiar efektywności; wskaźnik „Satysfakcja użytkowników”; badania użytkowników bibliotek; ocena wpływu i wartości bibliotek; AFBN; pomiar efektywności; wskaźnik „Satysfakcja użytkowników”; badania użytkowników bibliotek; ocena wpływu i wartości bibliotek

EN

Performance Analysis for Polish Research Libraries; academic libraries; performance measurement; “User satisfaction” indicator; library user research; assessing the impact and value of libraries

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum
• Year: 2019
• Volume: 2
• Issue: 29
• Pages: 13-29

Dates

published

2019-12-16

Contributors

author

Edyta Strzelczyk

• Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej

References

• Balon, Urszula & Maziarczyk, Aleksandra (2010). Satysfakcja klienta w systemie zarządzania jakością. W: T. Sikora (red.), Zarządzanie jakością. Doskonalenie organizacji (s. 11–27). Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
• Creaser, Claire (2018). Assessing the impact of libraries – the role of ISO 16439. Information and Learning Science, 119 (1/2), 87–93. Pobrane 20 lipca 2019, z: https://doi.org/10.1108/ILS-05-2017-0037
• Cunningham, J. Burton (1977). Approaches to the Evaluation of Organizational Effectiveness. Academy of Management Review, 2, 463–474.
• Derfert-Wolf, Lidia (2012). Wskaźniki funkcjonalności i statystyka biblioteczna – normy międzynarodowe, krajowe i sprawozdawczość GUS. W: V Konferencja Biblioteki Politechniki Łódzkiej „Znaczenie i badania jakości w bibliotekach”, Łódź/Rogów, 13–15 czerwca 2012 (s. 23–39). Łódź: Biblioteka Politechniki Łódzkiej.
• Derfert-Wolf, Lidia (oprac.) (2018a). Badanie społecznego i ekonomicznego wpływu bibliotek publicznych. Przegląd metod i praktyk stosowanych w świecie. Pobrane 20 lipca 2019, z: http://pliki.sbp.pl/afb/BADANI_1.pdf
• Derfert-Wolf, Lidia (2018b). Badania wpływu i wartości bibliotek akademickich – narzędzia, pomiary, dobre praktyki. W: M. W. Sidor (red.), Biblioteka przyszłości – wyzwania – trendy – zagrożenia. Wybrane zagadnienia z zakresu zarządzania bibliotekami uczelni wyższych (s. 289–305). Nowy Sącz: Wyższa Szkoła Biznesu – National Louis University.
• Derfert-Wolf, Lidia i in. (2018c). Ogólnopolskie badania satysfakcji użytkowników bibliotek szkół wyższych w 2017 r. – raport. Analiza Funkcjonowania Bibliotek. Pobrane 20 lipca 2019, z: http://pliki.sbp.pl/afb/afbn/new/Sprawozdanie_akademickie_2018.pdf
• Dubisz, Stanisław (red.) (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. T. 4. T–Z. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Głowacka, Ewa (2000). Studium zastosowania kompleksowego zarządzania jakością (TQM) w bibliotekoznawstwie i informacji naukowej. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Głowacka, Ewa (2011). Badania wartości ekonomicznej usług biblioteczno-informacyjnych i ich wpływu na otoczenie. Biblioteka, 15 (24), 217–230.
• Głowacka, Ewa (2012). Cele i kierunki oceny jakości bibliotek. W: V Konferencja Biblioteki Politechniki Łódzkiej „Znaczenie i badania jakości w bibliotekach”, Łódź/Rogów, 13–15 czerwca 2012 (s. 7–20). Łódź: Biblioteka Politechniki Łódzkiej.
• Głowacka, Ewa (2013). Społeczne korzyści z funkcjonowania bibliotek. Obszary, metody analizy i oceny. Przegląd Biblioteczny, 4, 431–439.
• Głowacka, Ewa (2015). Kultura oceny w bibliotekach. Obszary, modele i metody badań jakości zasobów oraz usług biblioteczno-informacyjnych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Głowacka, Ewa (2017). Badanie społecznego i ekonomicznego oddziaływania bibliotek akademickich. W: M. Wojciechowska (red.), Zarządzanie jakością w bibliotece (s. 23–35). Warszawa: Wydawnictwo SBP.
• Grygrowski, Dariusz (2014). Zwrot nakładu z inwestowania w bibliotekę. Przegląd Biblioteczny, 2, 165–188.
• ISO 16439:2014 Information and documentation – Methods and procedures for assessing the impact of libraries.
• Kędzierska, Edyta (2015). Badania użytkowników bibliotek – od teorii do praktyki. W: H. Brzezińska-Stec & J. Żochowska (red.), Biblioteki bez użytkowników...? Diagnoza problemu, V Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Supraśl, 14–16 września 2015 (s. 183–200). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Oakleaf, Megan (ed.) (2010). Value of Academic Libraries: A Comprehensive Research Review and Report. Pobrane 20 lipca 2019, z: http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/issues/value/val_report.pdf
• Poll, Roswitha (2009). Benchmarking in the form of performance indicators and Balanced Scorecard. In: M. Heaney (ed.), Library Statistics for the Twentyfirst Century World: proceedings of the conference held in Montréal on 18–19 August 2008 reporting on the Global Library Statistics Project (p. 61–71). München: K. G. Saur.
• PN-ISO 2789:2016. Informacja i dokumentacja – Międzynarodowa statystyka biblioteczna.
• PN-ISO 11620:2017 Informacja i dokumentacja – Wskaźniki funkcjonalności bibliotek.
• Salisbury, Fiona & Peasley, Jennifer (2018). Measuring the academic library: Translating today’s inputs and outputs into future impact and value. Information and Learning Science, 119 (1/2), 109–120. Pobrane 20 lipca 2019, z: https://doi.org/10.1108/ILS-07-2017-0068
• Sidor, Maria W. (2005). Jakość usług bibliotecznych: badanie metodą SERVQUAL. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
• Sobielga, Jolanta & Strzelczyk, Edyta (2017). Badania satysfakcji użytkowników w bibliotekach publicznych województwa dolnośląskiego. Toruńskie Studia Bibliologiczne, 10 (1), 87–101.
• Standards for Libraries in Higher Education (2018). Association of College and Research Libraries. Pobrane 20 lipca 2019, z: http://www.ala.org/acrl/standards/standardslibraries
• Stoma, Monika (2012). Modele i metody pomiaru jakości usług. Lublin: Q&R Polska.
• Strzelczyk, Edyta (2017). Jakość postrzegana jako satysfakcja użytkowników. Zagadnienia metodologiczne. W: M. Wojciechowska (red.), Zarządzanie jakością w bibliotece (s. 141–158). Warszawa: Wydawnictwo SBP.
• Szmigielska, Teresa U. (2011). Standardy oceny bibliotek akademickich. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
• Szmigielska, Teresa U. (red.) (2007). Standardy w bibliotekach naukowych. Stan obecny i przyszłość. Warszawa: Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania.
• Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. (Dz.U. 2018, poz. 1668).
• Wainwright, Susan (2003). Measuring impact: a guide to resources. London: National Council for Voluntary Organisations. Pobrane 20 lipca 2019, z: https://lemosandcrane.co.uk/resources/NCVO%20-%20Measuring%20impact.pdf
• Wojciechowska, Maja (2006). Ocena skuteczności działania biblioteki. Przegląd Biblioteczny, 3, 319–335.
• Zawałkiewicz, Aldona (2017). Podsumowanie wyników ogólnopolskiego badania satysfakcji użytkowników bibliotek pedagogicznych. Biuletyn Nauczycieli Bibliotekarzy, 6, 38–48. Pobrane 20 lipca 2019, z: https://bnb.oeiizk.waw.pl/6-2017/9_zawalkiewicz.pdf

Identifiers

DOI

10.18778/0860-7435.29.01