Umowy transformacyjne (transformative agreements) w kontekście otwartego dostępu do wyników badań naukowych

• Authors: Leszek Szafrański

Title variants

Umowy transformacyjne (transformative agreements) w kontekście otwartego dostępu do wyników badań naukowych

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przez ostatnie lata otwarty dostęp rozwijał się na świecie bardzo dynamicznie. Wiele krajów wdrożyło politykę otwartego dostępu i utworzyło różne ścieżki upubliczniania wyników badań naukowych. Powstało wiele zasad i wytycznych z tym związanych m.in. Plan S, którego celem jest wdrożenie od 2020 r. pełnego i nieograniczonego dostępu do publikacji powstających z wyników badań finansowanych ze środków publicznych. Z wprowadzeniem tego typu działań związane jest podpisywanie, a w szczególności przekształcanie dotychczasowych umów z wydawcami na umowy oparte na zasadach otwartego dostępu (ang. transformative agreements). Tworzone są standardy pozwalające na wsparcie konsorcjów krajowych i bibliotek w negocjowaniu wdrażania nowego typu umów np. pięć zasad negocjacji z wydawcami LIBER (Ligue des Bibliothèques Européennes de Recherche – Stowarzyszenie Europejskich Bibliotek Naukowych). Celem artykułu jest przedstawienie dobrych praktyk i przybliżenie działań realizowanych na świecie w zakresie wprowadzania strategii otwartego dostępu, a zwłaszcza polityk wybranych krajów Unii Europejskiej w negocjacjach z wydawcami naukowymi, które mogą stać się inspiracją do działań związanych z otwartością w nauce realizowanych w Polsce.

EN

Over recent years, open access has developed very dynamically in the world. Many countries have implemented an open access policy and created different ways to publicize the results of scientific research. There are many rules and guidelines related to it, among others Plan S, which aims to implement from 2020 full and unrestricted access to publications resulting from the results of research financed from public funds. The introduction of such activities involves signing and, in particular, transforming existing contracts with publisher into agreements based on the principles of open access the so-called transformative agreements. Standards are created to support national consortia and libraries in negotiating the implementation of a new type of contract, eg. five negotiation rules with LIBER publishers (Ligue des Bibliothèques Européennes de Recherche – Association of European Research Libraries). The aim of the paper is to present good practices and familiarize with activities implemented in the world in the implementation of open access strategies, in particular policies of selected European Union countries in negotiations with scientific publishers, which may become an inspiration for activities related to openness in science implemented in Poland.

Keywords

PL

LIBER; otwarty dostęp; otwarta nauka; Plan S; umowy transformacyjne; LIBER; otwarty dostęp; otwarta nauka; Plan S; umowy transformacyjne

EN

LIBER; open access; open science; Plan S; transformative agreements

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum
• Year: 2019
• Volume: 2
• Issue: 29
• Pages: 61-71

Dates

published

2019-12-16

Contributors

author

Leszek Szafrański

• Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska

References

• About Us: LIBER (Ligue des Bibliothèques Européennes de Recherche – Association of European Research Libraries) is the voice of Europe’s research libr ary community (b.d.). The Hague: Liber. Pobrane 6 czerwca 2019, z: https://libereurope.eu/about-us
• Accelerating the transition to full and immediate Open Access to scientific publications (b.d.). cOAlition S. Brussels: cOAlition S. (Dokument nieopublikowany).
• Agreement Registry (b.d.). ESAC. Pobrane 6 czerwca 2019, z: https://esac-initiative.org/about/transformative-agreements/agreement-registry
• Czym jest BASE? (b.d.). BASE. Pobrane 6 czerwca 2019, z: https://www.base-search.net/about/pl/index.php?
• Electronic Information Service National Programme (b.d.). Budapest: Library and Information Centre of the Hungarian Academy of Sciences. Pobrane 7 czerwca 2019, z: http://eisz.mtak.hu/index.php/en/285-principles-for-transitional-open-access-agreements-under-the-framework-of-electronic-information-service-national-programme.html
• Else, Holly (2018). Dutch publishing giant cuts off researchers in Germany and Sweden. Nature, 559, 454–455. Pobrane 19 września 2019, z: http://doi.org/10.1038/d41586-018-05754-1
• Enserink, Martin (2018). European science funders ban grantees from publishing in paywalled journals. Science. Pobrane 19 września 2019, z http://doi.org/10.1126/science.aav3093
• Factsheet on the negotiating strategy of swiss universities (2018). Bern: Swiss universities. Pobrane 7 czerwca 2019, z: https://www.swissuniversities.ch/fileadmin/swissuniversities/Dokumente/Hochschulpolitik/Open_Access/181108_Factsheets_Negociating_Strategy_of_swissuniversities_01.pdf
• Geschuhn, Kai (b.d.). ESAC. Efficiency and Standards for Article Charges. Pobrane 6 czerwca 2019, z: https://esac-initiative.org
• Grochowski, Paweł (2019). Seminarium WBN: Część 1: Dotychczasowy rozwój WBN, nowe modele licencyjne związane z planem S, implementacja licencji Springer Compact. ICM Uniwersytet Warszawski. (Dokument nieopublikowany).
• Hungarian Consortium terminates negotiations with Elsevier (2018). Pobrane 19 września 2019, z: http://eisz.mtak.hu/index.php/en/283-hungarian-consortium-terminates-negotiations-with-elsevier.html
• Janiak, Małgorzata (2012). Biblioteka cyfrowa, biblioteka elektroniczna, biblioteka wirtualna. W: M. Janiak, M. Krakowska, M. Próchnicka (red.), Biblioteki cyfrowe: praca zbiorowa (s. 15–65). Warszawa: Wydawnictwo SBP.
• Johnson, Rob (2019). From coalition to commons: Plan S and the future of scholary communication. Insights, 32 (1):5, 1. Pobrane 5 maja 2019, z: http://doi.org/10.1629/uksg.453
• Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych (2015). Pobrane 17 maja 2019, z: https://www.gov.pl/web/nauka/dokumenty-na-temat-otwartego-dostepu
• Kingsley, Danny (2018). Relax everyone, Plan S is just the beginning of the discussion. Unlocking Research. Pobrane 21 września 2019, z: https://unlockingresearch-blog.lib.cam.ac.uk/?p=2148
• Kolasa, Władysław M. (2012). Biblioteki cyfrowe na świecie – powstanie i rozwój. W: M. Janiak, M. Krakowska, M. Próchnicka (red.), Biblioteki cyfrowe: praca zbiorowa (s. 66–95). Warszawa: Wydawnictwo SBP.
• Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie informacji naukowej w epoce cyfrowej: dostęp, rozpowszechnianie i konserwacja (2007). Pobrane 4 maja 2019, z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52007DC0056&from=PL
• Kozierski, Piotr i in. (2013). Open Access: analiza zjawiska z punktu widzenia polskiego naukowca. Poznań–Kraków: Impuls. Pobrane 4 maja 2019, z: http://www.depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/2513/Open%20Access.pdf
• Kuster, Stephan (2019). Plan S: Making Open Access a Reality by 2020. Bruksela: The Guild. (Dokument nieopublikowany).
• Kwon, Diana (2018). Universities in Germany and Sweden Lose Access to Elsevier Journals. The Scientist. Pobrane 20 września 2019, z: https://www.the-scientist.com/news-opinion/universities-in-germany-and-sweden-lose-access-to-elsevier-journals--64522
• Leszczyński, Adam (2019). Nauka polska płaci koncernowi wydawniczemu Elsevier, kiedy inni bojkotują go za wysokie ceny. OKO.press. Pobrane 7 czerwca 2019, z: https://oko.press/nauka-polska-placi-koncernowi-wydawniczemu-elsevier-kiedy-inni-bojkotuja-go-za-wysokie-ceny
• LIBER Europe. Open Access: Five Principles for Negotiations with Publishers (2017). The Hague: LIBER Europe. Pobrane 7 czerwca 2019, z: https://libereurope.eu/blog/2017/09/07/open-access-five-principles-for-negotiations-with-publishers
• Licencje Wirtualnej Biblioteki Nauki w roku 2019: programy publikowania otwartego (2019). Warszawa: Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytet Warszawski. Pobrane 7 czerwca 2019, z: https://wbn.icm.edu.pl/licencje
• Majdecka, Ewa (2018). Narodowe Centrum Nauki w koalicji na rzecz wdrażania Open Access. Warszawa: Fundacja Centrum Cyfrowe. Pobrane 18 września 2019, z: https://centrumcyfrowe.pl/czytelnia/narodowe-centrum-nauki-w-koalicji-na-rzecz-wdrazania-open-access
• Making full and immediate Open Access a reality (b.d.). cOAlition S. Brussels: Science Europe. Pobrane 17 maja 2019, z: https://www.coalition-s.org/wp-content/uploads/271118_cOAlitionS_Guidance.pdf
• Manghi, Paolo i in. (2017). Realizing a Scalable and History-Aware Literature Broker Service for OpenAIRE. In: M. Agosti i in. (eds.), Digital Libraries and Multimedia Archives. IRCDL 2016. Communications in Computer and Information Science, vol. 701 (pp. 92–103). Cham: Springer.
• Negotiation principles internationally (b.d.). ESAC. Pobrane 5 maja 2019, z: https://esac-initiative.org/guidelines/#
• Open Access Network Austria, Österreichische Universitätenkonferenz. Empfehlungenfürdie Umsetzung von Open Access in Österreich (2016). Open Access Network Austria, Version 2. Pobrane 7 czerwca 2019, z: https://zenodo.org/record/51799/files/OANA_OA-Empfehlungen_23-05-2016_DEU.pdf?download=1
• Projekt DEAL (b.d.). Freiburg: Projekt DEAL. Pobrane 7 czerwca 2019, z: https://www.projekt-deal.de/about-deal
• Requirements for transformative Open Access agreements: Accelerating the transition to immediate and worldwide Open Access (b.d.). London: Jisc Collections. Pobrane 7 czerwca 2019, z: https://www.jisc-collections.ac.uk/Transformative-OA-Reqs
• Schiltz, Mark (2018). Science Without Publication Paywalls: cOAlition S for the Realisation of Full and Immediate Open Access. PLoSMed 15(9): e1002663. Pobrane 20 września 2019, z: http://doi.org/10.1371/journal.pmed.1002663
• Suber, Peter (2009). Timeline of the Open Access Movement. Pobrane 4 maja 2019, z: https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/4724185/suber_timeline.htm?sequence=1
• Szafrański, Leszek (2019). Zarządzanie zasobami dokumentów elektronicznych w instytucjonalnych repozytoriach akademickich. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
• Transformative agreements (b.d.). ESAC. Pobrane 6 czerwca 2019, z: https://esac-initiative.org/about/transformative-agreements
• What is cOAlition S? (2019). Brussels: Science Europe. Pobrane 17 maja 2019, z: https://www.coalition-s.org/about

Identifiers

DOI

10.18778/0860-7435.29.04