Stanisława Grochowskiego Modlitwa Kazimierza ś[więtego], królewica polskiego, łacińskim rytmem przez tegoż świętego napisana i takimże na polskie przetłumaczona – dzieje i charakterystyka utworu, edycja krytyczna

• Authors: Maria Wichowa

Title variants

Stanisława Grochowskiego Modlitwa Kazimierza ś[więtego], królewica polskiego, łacińskim rytmem przez tegoż świętego napisana i takimże na polskie przetłumaczona – dzieje i charakterystyka utworu, edycja krytyczna

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Ksiądz Stanisław Grochowski był wybitnym tłumaczem liryki religijnej. Dokonał przekładu z łaciny wszystkich hymnów kościelnych (Kraków 1598). Następnie w roku 1606 opublikował tłumaczenie fragmentu utworu Mariale Bernarda z Morlas (XII w.) czyli hymnu Omni die dic Mariae, w XVI wieku w Polsce uznawanego za dzieło św. Kazimierza. Było to wydanie bilingwiczne: tekst łaciński opracowany krytycznie przez Grochowskiego na podstawie dostępnych mu rękopiśmiennych przekazów i polski przekład poetycki tegoż autora wraz z nutami wybitnego kompozytora Diomedesa Catona. Edycja była pomyślana jako popularny śpiewnik przeznaczony do użytku wiernych Kościoła katolickiego, zaangażowanego w walce o rząd dusz z wyznaniami reformacyjnymi. Stanowiła dowód zaangażowania kapłana w walkę z kontrreformacją i ważny krok na drodze popularyzacji średniowiecznej modlitwy w renesansowej kulturze religijnej.

EN

Father Stanisław Grochowski was an outstanding translator of religious poetry. He translated all the church hymns from Latin (Krakow, 1598). Then, in 1606, he published a translation of a fragment of the work Mariale by Bernard of Morlas (12th century); the hymn Omni die dic Mariae, in the 16th century in Poland considered to be the work of St. Kazimierz. It was a bilingual edition: a Latin text critically compiled by Grochowski on the basis of handwritten sources available to him, and a Polish poetic translation of the same author along with notes by the eminent composer Diomedes Caton. The edition was conceived as a popular songbook intended for use by the faithful of the Catholic Church, engaged in the struggle for souls with reformation denominations. It was a proof of the priest's commitment to the fight against the Counter-Reformation and an important step in the popularization of medieval prayer in the Renaissance religious culture.

Keywords

PL

Stanisław Grochowski; Bernard z Morlas; poezja religijna XVI wieku; hymn Omni die dic Mariae – przekład polski; Stanisław Grochowski; Bernard z Morlas; poezja religijna XVI wieku; hymn Omni die dic Mariae – przekład polski

EN

Stanisław Grochowski; Bernard of Morlas; religious poetry of the 16th century; hymn Omni die dic Mariae – polish translation

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum
• Year: 2020
• Volume: 2
• Issue: 31
• Pages: 87-111

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Maria Wichowa

• Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Dawnej, Nauk Pomocniczych i Edytorstwa Uniwersytetu Łódzkiego

• https://orcid.org/0000-0001-7493-1615

References

• Bernard z Morlas (2007). Mariale, przeł. Józef Bohdan Zaleski. W: M. Starowieyski (oprac.), Muza łacińska. Antologia poezji wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej (III–XIV/XV wiek). Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. BN II 255.
• Derey, Błażej (1645). Nabożne pieśni, które przy gromadnym odprawowaniu różańców tak błogosławionej Panny Maryjej, jak też Najświetszegi Imienia Jezus śpiewane być mogą, Wydane przez br [ata] Błażeja Dereya, kapłana zakonu kaznodziejskiego, z dozwoleniem starszych, Kraków 1645, druk Stanisława Bertutowica. [Wyd. fototypiczne 1977]. Warszawa: Pax.
• Grochowski, Stanisław (1598). Rytmy o zacności, dobrodziejstwach i pobożnym wzywaniu Rodzicielki Boskiej Dziewice Maryjej dawnym i sztucznym wierszem łacińskim spisane a teraz nowo takowymi polskim wyrażone, wydane za staraniem ks. H[ieronoma] Powodowskiego, w Krakowie u Jakuba Sebeneichera 1598. [Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, sygn. 2126 i Cim].
• Grochowski, Stanisław (1606). Rytmy łacińskie dziwnie sztuczne i nabożeństwem swym a starodawnością dosyć wdzięczne, Kraków 1606, druk Bazyli Skalski. [Wyd. fototypiczne 1976]. Warszawa: Pax.
• Mazurkiewicz, Roman (oprac.) (2008). Przedziwna Matka Stworzyciela swego. Antologia dawnej polskiej poezji maryjnej. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
• Bełcikowski, Adam (1893). Księdza Stanisława Grochowskiego żywot i pisma. Lwów: z drukarni Władysława Łozińskiego.
• Bohner, Philoteus & Gilson, Etienne (1962). Historia filozofii chrześcijańskiej. Od Justyna do
• Mikołaja Kuzańczyka. Warszawa: Pax.
• Domański, Juliusz (1984). Kilka uwag o teorii i praktyce przekładania w łacińskim obszarze językowym. Przegląd Tomistyczny, 1, 123–161.
• Glinka, Aleksander (1961). Hieronim Powodowski: teolog polemista XVI wieku. Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce, 13, 65–96.
• Grochowski, Stanisław (1859). Poezye. Kraków: Nakładem Wydawnictwa Biblioteki Polskiej.
• Jaroszewicz, Florian (1767). Matka świętych Polska albo żywoty świętych, błogosławionych, wielebnych, świątobliwych, pobożnych Polaków i Polek wszelkiego stanu i kondycyji, każdego wieku od zakrzewionej w Polsce chrześcijańskiej wiary osobliwą życia doskonałością słynących. Kraków: Drukarnia Stanisława Stachowicza. Dostępny również w wersji elektronicznej: https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/226838/edition/215354/content
• Łukarska, Beata (2018). Religijność sarmacka w przekazie piśmiennictwa polskiego XVII i XVIII wieku. Zarys monograficzny i antologia tekstów źródłowych. Częstochowa: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza.
• Mazurkiewicz, Roman (2001). Zapomniane polonicum w zbiorach Biblioteki Watykańskiej. Terminus, 1–2, 169–176.
• Ong, Walter J. (2011). Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Prejs, Marek (2009). Oralność i mnemonika. Późny barok w kulturze polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Przezdziecki, Aleksander (1867). Modlitwa świętego Kazimierza Jagiellończyka do Najświętszej Panny. z rękopisów XII, XIV i XVI wieku i ze źródeł archiwalnych krytycznie wyjaśniona. Kraków: [s.n.], (Druk. c. k. Uniwersytetu Jagiellońskiego).
• Sawicki, Stefan (1959). Matka Boska w poezji średniowiecza i renesansu. W: M. Jasińska [i in.] (oprac.), Matka Boska w poezji polskiej. T. i Szkice z dziejów motywu (s. 9–36). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Szlagowska, Danuta, Seventeenth-century Gdańsk instrumental music source. Interdisciplinary Studies in Musicology [online], 11, 123–139. Pobrane 24 stycznia 2021, z: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/ism/article/view/15044/14791
• Szweykowski, Zygmunt (red.) (1958). Z dziejów polskiej kultury muzycznej. I. Kultura staropolska. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
• Węgrzynowicz, Antoni (1704). Melodia św. Kazimierza, królewicza polskiego albo pieśń Omnidie etc. o Najświętszej Pannie Maryi kazaniami chwalę Najświętszej Panny i oraz potrzebne nauki chrześcijańskie zamykającemi, przyozdobione. Przydane są troje kazania św. Kazimierza [...]. Kraków: Drukarnia Mikołaja Aleksandra Schedla. Dostępny również w wersji elektronicznej: https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/101740/edition/94777/content
• Wichowa, Maria (2003). Stanisław Grochowski jako tłumacz hymnów kościelnych: na podstawie tomiku „Rytmy łacińskie, dziwnie sztuczne...”. Collectanea Philologica, 6, s. 237–250.
• Windakiewicz, Stanisław (1891). X[Ksiądz] Stanisław Grochowski: studyum biograficzno-literackie. Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 18(1), 31–85. Dostępny również w wersji elektronicznej: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/106844/edition/118011/content
• Witkowska, Aleksandra & Nastalska, Joanna (2007). Staropolskie piśmiennictwo hagiograficzne. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.

Identifiers

DOI

10.18778/0860-7435.31.06