Jan Emil Skiwski – krytyk niepokorny. (Z redakcji „Pionu” i „Przełomu” do Biblioteca Nacional w Caracas)

• Authors: Małgorzata Bańkowska

Title variants

EN

Jan Emil Skiwski – a rebellious critic. (From the editors of “Pion” and “Przelom” to the Biblioteca Nacional in Caracas)

Abstracts

EN

The article presents the profile and socio-political thought of one of the most prominent literary critics of the interwar period – Jan Emil Skiwski. Skiwski's fascination with fascist movements, pro-German views and cooperation with publishing houses supervised by the Nazi occupier caused him to be almost completely forgotten after World War II. Since the late 1990s, there has been a process of restoring the figure and works of the critic of Polish literary history. The present study is part of this effort and includes an analysis of Skiwski's views contained in his journalism from 1933–1945, along with an extensive bibliography of his publications from that period.

PL

W artykule omówiono sylwetkę i myśl społeczno-polityczną jednego z najwybitniejszych krytyków literackich dwudziestolecia międzywojennego – Jana Emila Skiwskiego. Fascynacja ruchami faszystowskimi, proniemieckie poglądy oraz współpraca z wydawnictwami nadzorowanymi przez hitlerowskiego okupanta spowodowały, że po II wojnie światowej Skiwski został niemal całkowicie zapomniany. Od końca lat 90. XX wieku trwa proces przywracania postaci i twórczości krytyka polskiej historii literatury. Opracowanie niniejsze wpisuje się w te działania i obejmuje analizę poglądów Skiwskiego zawartych w artykułach publicystycznych z lat 1933–1945 wraz z obszerną bibliografią jego publikacji z tego okresu.

Keywords

PL

prasa literacka; krytyka literacka; faszyzm; „Pion”; „Przełom”

EN

literary press; literary criticism; fascism; Skiwski Jan Emil; “Pion”; “Przelom”

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum
• Year: 2022
• Volume: 2
• Issue: 35
• Pages: 73-101

Dates

published

2022

Contributors

author

Małgorzata Bańkowska

• Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego

• https://orcid.org/0000000153433836

References

• Bańkowska, Małgorzata (2022). Prasa, książka i polityka. Sanacyjny tygodnik „Pion” na tle czasopism literacko-społecznych II Rzeczypospolitej. Kalisz: Wydawnictwo Naukowe Akademii Kaliskiej.
• Birkenmajer, Józef (1930). Narodziny krytyka. Wiadomości Literackie, 2, s. 3.
• Eckert, Marian (1985). Historia polityczna Polski lat 1918–1939. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Goetel, Ferdynand (1949). Katyń. Po powrocie, Wiadomości [Londyn], 47, s. 2.
• Goetel, Ferdynand (1949a). Rok 1943 i pierwsze wieści. Wiadomości [Londyn], 43, s. 1.
• Goetel, Ferdynand (1949b). Katyń. Wizja lokalna, Wiadomości [Londyn], 45, s. 2.
• Goetel, Ferdynand (1949c). Katyń. Po powrocie, Wiadomości [Londyn], 47, s. 2
• Goetel, Ferdynand (1951). Zachód i Katyń, Wiadomości [Londyn], 27, s. 1.
• Goetel, Ferdynand (2005). Czas wojny. Warszawa: Wydawnictwo Arcana.
• Górski, Konrad (1935). Na przełaj ze Skiwskim. Pion, 26, s. 5.
• Irzykowski, Karol (1934). Paszportyzm (Odpowiedź J.E. Skiwskiemu na artykuł „Polska choroba” w n-rze 41 „Pionu”). Pion, 43, s. 6.
• Kristanova, Evelina (2003). Ilustrowany tygodnik społeczno-kulturalny i literacki „Tęcza” (1927–1931). Wprowadzenie do monografii. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum, 11, s. 115–126.
• Kristanova, Evelina (2006). Program społeczny i kulturalny „Tęczy” (1927–1939) na tle prasy katolickiej w II Rzeczypospolitej. Łódź: Ibidem.
• Polechoński, Krzysztof (2004). Klerkowie w niewoli. Jan Emil Skiwski i Jürgen Rausch. Orbis Linguarum, 25, s. 305–309
• Siwik, Bronisław (1926). Społeczne podstawy odrodzenia w duchu. Droga, 5, s. 31–37.
• Skiwski, Jan E. (1926). Krytyka katolicka życia dzisiejszego. Myśl Narodowa, 40, s. 213–214
• Skiwski, Jan E. (1927). W obronie sanacji. Myśl Narodowa, 25, s. 12.
• Skiwski, Jan E. (1928). Z walk o religijny pogląd na świat. Tęcza, 32, s. 1.
• Skiwski, Jan E. (1929). Problemat Boya. Wiadomości Literackie, 11, s. 1.
• Skiwski, Jan E. (1931). Życie ułatwione. Wiadomości Literackie, 47, s. 2.
• Skiwski, Jan E. (1933a). Dlaczego bronię Boya? Tygodnik Ilustrowany, 15, s. 285–287.
• Skiwski, Jan E. (1933b). Introdukcja. Pion, 1, s. 10.
• Skiwski, Jan E. (1933c). Jeszcze projekt na Polskę. Pion, 1, s. 9–10
• Skiwski, Jan E. (1933d). Miód i piwo. Pion, 12, s. 12.
• Skiwski, Jan E. (1933e). Nie te czasy! Pion. 2, s. 10.
• Skiwski, Jan E. (1933f). Schizofrenia. Pion, 6, s. 10.
• Skiwski, Jan E. (1933g). Wakacje z prydumką. Pion, 8, s. 8.
• Skiwski, Jan E. (1933h). Wypożyczony panteon. Pion, 6, s. 5.
• Skiwski, Jan E. (1934a). Heretyk na ambonie. Pion, 7, s. 10.
• Skiwski, Jan E. (1934b). Jeszcze raz życie ułatwione. Pion, 7, s. 1–2.
• Skiwski, Jan E. (1934c). Na Berdyczów. Pion, 9, s. 11.
• Skiwski, Jan E. (1934d). Polska choroba. Pion, 41, s. 6.
• Skiwski, Jan E. (1934e). Poznań. Pion, 1, s. 11–12
• Skiwski, Jan E. (1934f). Wizja i paszport (Karolowi Irzykowskiemu). Pion, 45, s. 6.
• Skiwski, Jan E. (1935a). Katolicyzm a temperament. Pion 36, s. 8
• Skiwski, Jan E. (1935b). Wychowanie religijne a wychowanie państwowe. Pion, 2, s. 3–4.
• Skiwski, Jan E. (1936a). Kronika. Istniejący porządek. Pion, 26, s. 8.
• Skiwski, Jan E. (1936b). Nietsche we wspomnieniu. Pion, 37, s. 3–4
• Skiwski, Jan E. (1936c). Religia czystego doświadczenia. Pion, 4, s. 2–3.
• Skiwski, Jan E. (1938). Pięknoduchostwo. Pion, 5, s. 1.
• Skiwski, Jan E. (1939). Książka wyjątkowa. Pion 4, s. 1–2.
• Skiwski, Jan E. (1944a). Cena krwi. Przełom 1, s. 2–3.
• Skiwski, Jan E. (1944b). Nasz głos. Przełom, 2. s. 1–2.
• Skiwski, Jan E. (1999). Żeromski – pisarz i apostoł. W: Skiwski J.E., Urbanowski M. (oprac.). Na przełaj oraz inne szkice o literaturze i kulturze (s. 39–80). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Skiwski, Jan E. (2014). Urbanowski M. (oprac.) To o czym się nie mówi. Szkice polityczne z lat 1946–1956. Łomianki: Wydawnictwo LTW.
• Urbanowski, Maciej(1999a). Jan Emil Skiwski jako krytyk literacki. W: Skiwski J.E., Urbanowski M. (oprac.). Na przełaj oraz inne szkice o literaturze i kulturze (s. 5–27). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Urbanowski, Maciej (1999b). Zestawienie bibliograficzne prac Jana Emila Skiwskiego opublikowanych w latach 19919–1950. W: Skiwski J.E., Urbanowski M. (oprac.). Na przełaj oraz inne szkice o literaturze i kulturze (s. 527–542). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Urbanowski, Maciej (2003). Człowiek z głębszego podziemia. Życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego. Kraków: Wydawnictw Arcana.
• Urbanowski, Maciej (2020). Posłowie. W: Skiwski J.E., Umierające miasto. Opowiadania i wspomnienia (s. 225–230). Łomianki: Wydawnictwo LTW.
• Woźniakowski, Krzysztof (2001). Polskojęzyczna prasa gadzinowa w tzw. Starej Rzeszy 1939–1945 (s. 57). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Woźniakowski, Krzysztof (2014). Polskojęzyczna prasa gadzinowa czasów okupacji hitlerowskiej 1939–1945. Studia i szkice zebrane (s. 449–450). Lublin: Wydawnictwo Scriptorium.
• Zięba, Jan (2000). Człowiek, który ryzykował (Jana Emila Skiwskiego droga od modernizmu do faszyzmu). Teksty Drugie, 6, s. 153–162.

Identifiers

DOI

10.18778/0860-7435.35.05

Biblioteka Nauki

20666982