Udział obywateli w wyborach i referendach w Polsce po 1989 roku

• Authors: Krystyna Leszczyńska

Title variants

Udział obywateli w wyborach i referendach w Polsce po 1989 roku

Участие граждан в выборах и референдумах в Польше после 1989 года

• Languages of publication: PL

Abstracts

RU

Необходимо отметить, что несмотря на то, что выборы и референдумы отличаются друг от друга по своему характеру, источник факта политического абсентеизма граждан в обоих случаях находится в одинаковом наборе факторов. В целом поляки не выражают высокого доверия демократии и настроены скептически к тому, что их голос имеет какое-либо значение. Несмотря на то, что избирательная партиципация поляков является предметом многих исследований, тема все еще нуждается в дальнейшем анализе и дискурса. Целью статьи является конфронтация результатов явкиво всех видах общепольских голосований в 1989–2015 гг., а также выделение главных причин относительно низкого уровня активности избирателей в выборах и референдумах.

EN

Although elections and referenda are different in their character, the absence at the vote is promoted by many similar factors.Poles generally lack faith in democracy and the belief that their vote really counts. The turnout in only 35% of national elections held since 1989 till present day exceeded 50%. There are two types of absence ballot, “intentional” absences resulting from the voter’s inner conviction that this is what they want to do, and abstention forced by a random event (sudden illness, death of a loved one, an accident) or non-random event (disability, chronic illness).The main reasons for the planned non-participation in elections in principle do not change with each vote, but are accented with varying frequency.

Keywords

RU

выборы; референдум; политическая партиципация; политическое участие; абсентеизм; выборы; референдум; политическая партиципация; политическое участие; абсентеизм

EN

election; referendum; political participation; political involvement; political absence

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Eastern Review
• Year: 2018
• Volume: 7
• Pages: 49-71

Dates

published

2018-12-30

Contributors

author

Krystyna Leszczyńska

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Politologii

References

• Archiwum Akt Nowych, KC PZPR, sygn.III/196, Wystąpienie Józefa Florka podczas XIII Plenum KC PZPR w dniu 29 lipca 1989 r.
• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, wyd. 6 zm., Warszawa 2012.
• Banaszak B., Prawo wyborcze obywateli, Warszawa 1996.
• Buczkowski J., Podstawowe zasady prawa wyborczego w III Rzeczypospolitej, Lublin 1998.
• Cichosz M., Pozycjonowanie oferty politycznej na przykładzie wyborów do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2004 roku, [w:] Kampania wyborcza: marketingowe aspekty komunikowania politycznego, red. B. Dobek-Ostrowska, Wrocław 2005.
• Codogni P., Wybory czerwcowe 1989 roku, Warszawa 2012.
• Cześnik M., Partycypacja wyborcza Polaków, Warszawa 2009.
• Cześnik M., Partycypacja wyborcza w Polsce. Perspektywa porównawcza, Warszawa 2007.
• Czy trzeba chodzić na wybory? Przyczyny absencji wyborczej, BS/118/2011, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2011.
• Dębicki M., Nauczmy się zadawać pytania, „Rzeczpospolita”, nr 13.
• Dudek A., Pierwsze lata III Rzeczypospolitej (1989–2001), Kraków 2002.
• Gdulewicz E., Partie polityczne i system wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Ustrój polityczny i gospodarczy współczesnej Polski, red. W. Skrzydło, Lublin 1996.
• Jak wybierać wójtów, burmistrzów, prezydentów miast?, BS/17/2002, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2012.
• Janus A., Polityczna partycypacja lokalna wyborcza i referendalna, [w:] Samorząd lokalny w Polsce, red. S. Michałowski, A. Pawłowska, Lublin 2004.
• Kasińska-Metryka A., Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej 1989–1999, Kielce 2000.
• Kolczyński M., Kampania zmarnowanych szans – polskie doświadczenia z wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku, [w:] Kampania wyborcza: marketingowe aspekty komunikowania politycznego, red. B. Dobek-Ostrowska, Wrocław 2005.
• Kręcisz W., System wyborczy, [w:] Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 1998.
• Kryszeń G., Standardy prawne wolnych wyborów parlamentarnych, Białystok 2007.
• Leszczyńska K., Organy samorządu terytorialnego, [w:] Organy władzy publicznej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, red. Z. Szeliga, Lublin 2006.
• Leszczyńska K., Referendum i obywatelska inicjatywa ustawodawcza w Trzeciej Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Stan i perspektywy demokracji bezpośredniej w Polsce, red. M. Marczewska-Rytko, Lublin 2010.
• Leszczyńska K., Rządy Rzeczypospolitej Polskiej (1989–2005), Toruń 2007.
• Leszczyńska K., Senat Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1989–2011, Lublin 2015.
• Miller L., Tak to było, Warszawa 2009.
• Motywy niegłosowania, BS/161/2015, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2015.
• Musiał-Karg M., Metody zwiększania frekwencji wyborczej. Polska a doświadczenia innych państw, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2011, nr 2.
• O wyborach samorządowych, BS/71/2002, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2002.
• O wyborach samorządowych w ostatnich dniach kampanii, BS/179/2002, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2002.
• Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 26 listopada 1990 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 25 listopada 1990 r. (Dz.U., nr 83, poz. 483).
• Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 grudnia 1990 r. o wynikach ponownego głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U., nr 85, poz.499).
• Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 30 października 1991 r. – o wynikach wyborów do Senatu, przeprowadzonych w dniu 17 października 1991 r. (M.P., nr 41, poz.287).
• Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 31 października 1991 r. – o wynikach wyborów do Sejmu przeprowadzonych 27 października 1991 r. (M.P., nr 41, poz.288).
• Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 lutego 1996 r. o wynikach głosowania i wynikach referendów przeprowadzonych w dniu 18 lutego 1996 r.(Dz.U., nr 22, poz.101).
• Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 11 maja 2015 r. – o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 10 maja 2015 r. (Dz.U. 2015, poz. 650).
• Oceny działalności parlamentu i prezydenta, BS/94/2005, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2005.
• Ogłoszenie Generalnego Komisarza w sprawie głosowania ludowego o wyniku głosowania ludowego z dnia 30 czerwca 1946 r. (M.P., nr 61, poz.115).
• Olszewski E., Polacy do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku, [w:] Rzeczpospolita Polska 1989–2009. Problemy wybrane, red. K. Leszczyńska, Toruń 2010.
• Osękowski Cz., Referendum 30 czerwca 1945 roku w Polsce, Warszawa 2000.
• Osiatyński W., Twoja konstytucja, Warszawa 1997.
• Osiecki G., Potocki M., Referendum przeszło do historii, „Dziennik Gazeta Prawna” 2015, nr 174.
• Piasecki A. K., Demokracja bezpośrednia w Polsce po 1989 r., „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 1.
• Piasecki A. K., Referenda w III RP, Warszawa 2005.
• Polacy o wrześniowym referendum zarządzonym przez prezydenta Bronisława Komorowskiego, BS/121/2015, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2015.
• Postulowany termin wyborów parlamentarnych, BS/106/2004, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2004.
• Przed drugą turą wyborów prezydenckich, BS/404/140/90, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 1994.
• Przed wyborami samorządowymi, BS/150/2014, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2014.
• Przyczyny absencji w wyborach parlamentarnych i prezydenckich, BS/189/2005, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2005.
• Rabczewska M., Społeczne aspekty bezpośrednich wyborów, wójta, burmistrza i prezydenta miasta, [w:] Przywództwo lokalne a kształtowanie demokracji partycypacyjnej, red. S. Michałowski, K. Kuć-Czajkowska, Lublin 2008.
• Rachwał M., Przymus wyborczy a legitymizacja władzy politycznej, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2012, nr 4.
• Raciborski J., Zachowania wyborcze Polaków w warunkach zmiany systemu politycznego, [w:] Wybory i narodziny demokracji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, red. J. Raciborski, Warszawa 1991.
• Referendum uwłaszczeniowe i w sprawie rozdysponowania majątku narodowego, BS/23/23/96, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 1996.
• Sartori G., Teoria demokracji, Warszawa 1998.
• Skarżyńska K., Aktywność i bierność polityczna, [w:] Psychologia polityczna, red.K.Skarżyńska, Poznań 1999.
• Skotnicki K., Funkcje wyborów, [w:] Prawo wyborcze Rzeczypospolitej Polskiej i problemy akcesji Polski do Unii Europejskiej. Materiały XLIV Ogólnopolskiej Konferencji Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego – Olsztyn 25–27 kwietnia 2002 r., red. A. Sylwestrzak, J. Juchniewicz, M. Augustyniak, T. Podlejski, S. Bułajewski, D. Ossowska, M. Dąbrowski, Olsztyn 2003.
• Szalkiewicz W. K., Praktyki manipulacyjne w polskich kampaniach wyborczych, Kraków–Legionowo 2014.
• Sześciło D., Cześnik M., Markowski R., Obywatele i wybory, Warszawa 2013.
• Sztompka P., Socjologia: analiza społeczeństwa, Kraków 2012.
• Sztompka P., Zaufanie: fundament społeczeństwa, Kraków 2007.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 1997 r. w sprawie ważności referendum konstytucyjnego przeprowadzonego w dniu 25 maja 1997 r.(Dz.U., nr 79, poz.490).
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 grudnia 1995 r. w sprawie przeprowadzenia referendum o niektórych kierunkach wykorzystania majątku państwowego (Dz.U., nr 154, poz.795).
• Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1992 r.o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1992, nr 67, poz.336).
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U.2011, nr 21, poz.112).
• Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U., nr 46, poz. 499 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U., nr 95, poz. 602 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r., o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U., nr 113, poz.984).
• Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r.– Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz.U., nr 25, poz. 219 z późn.zm.).
• Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r.o referendum (Dz.U., nr 99, poz.487).
• Ustawa z dnia 27 września 1990 r., o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U., nr 67, poz. 398 z późn. zm.).
• Więckowska M., Polityczny przymus wyborczy w Polsce Ludowej. Przesłanki wprowadzenia prawnego przymusu wyborczego w czerwcu 1989, [w:] Czas próby. Polski przełom polityczny roku 1989, red. A. Materska-Sosnowska, T. Słomka, „Studia Politologiczne” 2009, t.15.
• Winczorek P., Obowiązek głosowania a konstytucja, „Rzeczpospolita” 2003, nr 28.
• Wybory do Parlamentu Europejskiego w powyborczych deklaracjach Polaków, BS/96/2014, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2014.
• Wybory samorządowe, BS/94/2002, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2002.
• Wybory samorządowe – znaczenie, zainteresowanie oraz deklaracje udziału w głosowaniu, BS/132/2010, Komunikat z Badań CBOS, Warszawa 2010.
• Wykaz komitetów wyborczych, które zgłosiły kandydatów na senatorów w więcej niż jednym województwie, [w:] Wyniki wyborów do Senatu Rzeczypospolitej polskiej z 27 października 1991 r., Warszawa 1991.
• Wykaz komitetów wyborczych według wylosowanych numerów list kandydatów, [w:] Wyniki wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej polskiej z 27 października 1991 r., Warszawa 1991.
• Wypowiedź profesora Jana Poleszuka z Uniwersytetu w Białymstoku w TVP Białystok 7 września 2015 r.
• Wypowiedź prof. Piotra Winczorka na posiedzeniu Komisji Ustawodawczej w dniu 8 stycznia 2003 r., „Biuletyn Komisji Ustawodawczej Sejmu IV kadencji”, nr 1380/IV.
• Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 listopada 1995 r. w sprawie przeprowadzenia referendum o powszechnym uwłaszczeniu obywateli (Dz.U., nr 138, poz.685).
• Zgiep M., Poza reprezentacją i partycypacją. Demokracja współczesna w świetle teorii demokracji deliberatywnej, [w:] Procesy i procedury demokratyczne w Polsce, red. A. Stelmach, Toruń 2014.
• Zyzik K., Brońmy swego! Czyli NTO w walce o województwo, „Nowa Trybuna Opolska”, 18.06.2012, http://www.nto.pl/artykuly-archiwalne/art/4505739,bronmy-swego-czyli-nto-w-walce-o-wojewodztwo,id,t.html (dostęp 12.09.2016).
• Żukowski A., Przymus wyborczy – istota, przesłanki i implikacje, „Prawo i Polityka” 2009, nr 1.
• Zakon o wyborach priezidienta rf, http://gibberelin.ru/doci/zakon-o-viborah-prezidenta-rf.html (dostęp 30.09.2016).

Identifiers

DOI

10.18778/1427-9657.07.03