Celtycki miecz z Małej Wsi nad Wartą

• Authors: Marek Urbański

Title variants

EN

The Celtic sword from Mała Wieś near Warta River

Abstracts

EN

On a large cemetery at Mała Wieś near Sieradz, the Autor discovered in 1980 a rich furnished grave of warrior with Celtic sword. The grave received number 27, and after verification 508. Sword was preserved in iron scabbard with iron fittings on the sheath edge. The chape of the sword scabbard has button-like end. Total length 106 cm. The blade of the sword is lenticular in cross-section and his length have 84 cm and width 6–6.5 cm. Sword’s point in a form of a pointed arch. The handle was separated from the blade by a ogival crossguard. Except the sword the grave contained a iron shield boss, spear with tok (butt), fibula, knife with scabbard, rivets, ring, tweezers and others items. And moreover 660 fragments of hand made pottery. Long metal objects were oriented in the grave pit. Such a set of items indicates Celtic origin or close ties to the Celtic military milieu. The sword can be classified as type I/1 by P. Łuczkiewicz, grip as type B. Scabbard belongs to the type V by T. Bochnak. Such a set may be dated to a phase A2 or A2/A3 after T. Bochnak and L. Tyszler. The sword from Mała Wieś can be treated as another proof of the stay of the Celtic Boii in central Poland.

PL

Na wielkim cmentarzysku w Małej Wsi niedaleko Sieradza autor odkrył w 1980 r. bogato wyposażony grób wojownika z celtyckim mieczem. Grób otrzymał nr 27, a po weryfikacji nr 508. Miecz był w żelaznej pochwie z okuciami na krawędziach i ze wzmacniającymi wąsami, a zakończonej trzewikiem z guzikowatą końcówką. Długość całkowita wynosi 106 cm. Sztych ostrołukowy, głownia w przekroju soczewkowata ma długość 84 cm, szerokość 6–6,5 cm. Trzpień do rękojeści o długości 16 cm był zakończony zgrubieniem. Rękojeść od miecza oddzielał ruchomy dzwonowaty jelec. Oprócz miecza w skład wyposażenia wchodziły: grot włóczni, tok, umbo, fibula, nóż, pochewka, nity, gwoździe, pierścień, pęseta i inne – wszystko z żelaza. Znaleziono także ok. 660 fragmentów ręcznie lepionych naczyń glinianych. Długie przedmioty metalowe były zorientowane wzdłuż linii W–E. Taki zestaw zabytków wskazuje na celtyckie pochodzenie zmarłego lub silne kontakty z celtyckim środowiskiem wojskowym. Miecz można zaklasyfikować do typu I/1 P. Łuczkiewicza, a trzpień do typu B. Pochwa należy do typu V Tomasza Bochnaka. Taki zestaw T. Bochnak i L. Tyszler określają jako broń celtycką, datowana na fazę A2 lub A2/A3. Okaz miecza z Małej Wsi można traktować jako kolejny dowód na pobyt celtyckich Bojów w centralnej Polsce.

Keywords

PL

miecz celtycki; osadnictwo celtyckie; Bojowie; centralna Polska

EN

Celtic sword; Celtic settlement; Boii; central Poland

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Eastern Review
• Year: 2022
• Volume: 11
• Issue: 1
• Pages: 77-83

Dates

published

2022

Contributors

author

Marek Urbański

• Muzeum Okręgowe w Sieradzu

References

• Alföldy, G. 1974. Noricum (The Provinces of the Roman Empire). London: Routledge and Kegan Paul.
• Barszczak, M., Andrzejewski, A. 1995. Rezultaty działalności naukowo-dydaktycznej i zestawienia osobowe. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 19, s. 105–124.
• Bochnak, T. 2014. Importy celtyckie w kulturze przeworskiej i oksywskiej na ziemiach polskich w młodszym okresie przedrzymskim. Zróżnicowanie – drogi napływu – kontekst kulturowy. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Cezar, G.J. 1978. Wojna galijska. Wrocław: Ossolineum.
• Dannheimer, H., Gebhard, R., 1993. Das keltische Jahrtausend. Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
• Dąbrowska, T. 1997. Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien. Monumenta Archaeologica Barbarica III. Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”.
• Jażdżewska, M. 1987. Najciekawsze obiekty na stanowisku kultury przeworskiej w Siemiechowie nad górną Wartą. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 32 (1985), s. 109–142.
• Jażdżewska, M. 1994. Nowe spojrzenie na hełm z Siemiechowa. Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne I, s. 63–74.
• Jażdżewska, M., Siciński, W. 2017. Siemiechów stan. 2, woj. łódzkie. Cmentarzysko i osada kultury przeworskiej. Łódź: Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego.
• Kostrzewski, J. 1919. Die ostgermanische Kultur des Spätlatènezeit. Mannus-Bibliothek I. Leipzig–Würzburg: Verlag von Curt Kabitzsch.
• Kufel-Dzierzgowska, A., Wielowiejski, J. 1986. Neufund eines Bronzeeimers mit Delphinaattaschen von Niechmirów-Mała Wieś, Woj. Sieradz, Polen. Germania 64, 1. Halbb., s. 158–167.
• Łuczkiewicz, P. 1997. Miecze późnolateńskie z obszaru kultury przeworskiej. W: A. Kokowski (red.). Kultura Przeworska 3. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, s. 169–227.
• Łuczkiewicz, P. 2006. Uzbrojenie ludności ziem Polski w młodszym okresie przedrzymskim. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
• Piaskowski, J. 1970. Metaloznawcze badania zapinek celtyckich znalezionych na ziemiach Polski. Archeologia Polski XV(2), s. 387–417.
• Polibiusz, 2003. Dzieje. Edycja komputerowa: http://www.zrodla.historyczne.prv.pl
• Szubelak, B. 2017. Galijska katastrofa pod Telamonem w 225 roku p.n.e. – aspekt militarno-psychologiczny. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne 144(3), s.. 427–439. https://doi.org/10.4467/20844069PH.17.024.6939
• Terpilowskij, R.V., Žarow, G.V. 2014. Problemi doslidżennia pamiatok tipy Chariwka, W: G.J. Iwakin (red.). Wid Wieniediw do Rusi. Zbornik naukowych prac na poszany doktora istoricznich nauk, profesora Denisa Nikodimowicza Kozaka z nagodi jogo 70-litia, Kiiw, s. 45–60.
• Tyszler, L. 2016. Celtyckie militaria w kulturze przeworskiej z obszaru Wielkopolski wschodniej i Polski środkowej. Rocznik Wieluński 16, s. 29–52.
• Tyszler, L. 2018, Dwusieczne miecze celtyckie ze strefy połączeń komunikacyjnych szlaku bursztynowego na obszarze międzyrzecza Prosny i Warty. W: D. Waszak (red.). Celtica. Studia z dziejów Celtów 5. Kalisz–Warszawa: Tetragon, s. 42–57.
• Urbański, M. 1987. Groby kultury przeworskiej z cmentarzyska Niechmirowie-Małej Wsi, woj. sieradzkie, st. 1 (74-45). Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 32(1985), s. 169–186.
• Zagórska-Telega, J. 2019. Obrządek pogrzebowy ludności kultury przeworskiej nadliswarciańskiego regionu osadniczego w młodszym i późnym okresie rzymskim. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Ziąbka, L., Ziętek, J. 2021. Nowe znalezisko monet typu Janków we wsi Zakrzew, gm. Warta, pow. sieradzki, woj. łódzkie. Sieradzki Rocznik Muzealny 17, s. 81–86.
• Żychliński, D. 2014. Obrządek pogrzebowy ludności kultury przeworskiej i wielbarskiej w Wielkopolsce. Prace Archeologiczne 1. Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, s. 229.

Identifiers

DOI

10.18778/1427-9657.11.05

Biblioteka Nauki

28766356