Polacy-katolicy w Harbinie. W trosce o zachowanie tożsamości narodowej

• Authors: Małgorzata Pietrasiak , Ksenia Rodionova

Title variants

EN

Polish Catholics in Harbin. In an effort to preserve national identity

Abstracts

EN

The primary purpose of the article is to add to the knowledge of the activities of the Polish colony in Harbin (Manchuria) by analyzing unpublished archival documents on the subject. The documents supplement already existing publications on the role of Poles in the process of planning and construction of the East China Railway (KWZD) and the operation of this trade route using the most important railroad junction, whose architects were Poles of Harbin. The period covered by the analysis is the late 19th–mid-20th centuries. Particular attention was paid to the care of the Harbin Polish community to preserve its national identity. The Catholic Church and the Polish schools established in Manchuria played a major role in this. The values that accompanied the functioning of educational and religious institutions based on the principles of tolerance and acceptance of diversity, as well as the involvement of Poles in the economic development of Manchuria can be an important element of Polish soft power towards China and building the image of Poland.

PL

Podstawowym celem artykułu jest uzupełnienie wiedzy o działalności kolonii polskiej w Harbinie (Mandżuria) poprzez analizę niepublikowanych dokumentów archiwalnych dotyczących tego tematu. Dokumenty uzupełniają już istniejące publikacje, dotyczące roli Polaków w procesie planowania i budowy Kolei Wschodniochińskiej (KWŻD) oraz eksploatacji tej drogi handlowej z wykorzystaniem najważniejszego węzła kolejowego, którego architektami byli Polacy, Harbinu. Okres, którego dotyczy analiza, to koniec XIX – połowa XX w. Szczególna uwaga została zwrócona na dbałość Polonii harbińskiej o zachowanie tożsamości narodowej. Dużą rolę odgrywał przy tym Kościół katolicki oraz szkoły polskie założone w Mandżurii. Wartości, które towarzyszyły funkcjonowaniu instytucji edukacyjnych oraz religijnych oparte na zasadach tolerancji i akceptacji różnorodności oraz zaangażowanie Polaków w rozwój gospodarczy Mandżurii, mogą być ważnym elementem polskiego soft power wobec Chin i budowania wizerunku Polski.

Keywords

PL

stosunki międzynarodowe; Harbin; Kolej Wschodniochińska; Polonia; tożsamość narodowa

EN

international relations; Harbin; the East China Railway; Polonia; national identity

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Eastern Review
• Year: 2022
• Volume: 11
• Issue: 1
• Pages: 107-124

Dates

published

2022

Contributors

author

Małgorzata Pietrasiak

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych

• https://orcid.org/0000000242791483

author

Ksenia Rodionova

• Dalekowschodni Uniwersytet Federalny we Władywostoku, Wydział Historii i Archeologii

• https://orcid.org/0000000180349541

References

• Czasopismo „Tygodnik Polski”, 14.10.1940 г., GAHK. F. 830. Оp. 3. D. 35163. L. 1.
• Dogowor imuszczestwiennogo najma [umowa najmu] 1942, AAN. Z. 198, sygn. 16.
• Gonczarienko, O.G. 2009. Russkij Charbin. Мoskwa: Wiecze.
• Gospodinu Sigieo Oisi priedstawitielu Diepartamientapo Inostrannym diełam Man’czżugo [Panu Sigeo Oisi, przedstawicielowi departamentu MSZ Mandżukuo], 15.12.1941 g., AAN. Z. 198, sygn. 15.
• Gospodinu Sigieo Oisi priedstawitielu Ministierstwa Inostrannychdieł Man’czżudigo w Charbinie [Panu Sigeo Oisi, przedstawicielowi MSC Mandżukuo w Harbinie], 30.03.1944 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
• Grąbczewski, B. 2010. Podróże po Azji Środkowej 1885–1890, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Grochowski, K. 1928. Polacy na Dalekim Wschodzie. – Harbin, b.m.w.
• Jełki u polakow [Choinka u Polaków]. 1933. Nasz put’ 81 (25 diek.).
• Kajdański, E. 2009. Wspomnienia z Harbina. W: B. Góralczyk (red.). Polska – Chiny. Wczoraj, dziś, jutro. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek,
• Kałuski, M. 2001. Polacy w Chinach, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Kim Yong Deong. 2001. Kolonia polska w Mandżurii 1897–1949. Kraków: Wydawnictwo Promocji i Powiatu Miasta i Gminy PROMO,
• Kopija sprawki Ziemielnogo otdieła Kitajskoj Wostocznoj żeleznoj [Kopia notatki oddziału ziemskiego KWŻD], 6.01.1928 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
• Kostieł sw. Iosafata [w czest’ sw. Iosafatajepiskopa-muczenika], GAHK, F. Р–831, Оp. 2, D. 29, L. 44.
• Kostieł Swiatogo Stanisława (w czest’ Sw. Stanisława jepiskopa-muczenika) [Kościół Świętego Stanisława], Gosudarstwiennyj archiw Chabarowskogo kraja (GAHK) [Archiwum Państwowe Chabarowskiego Kraju]. F. R–831. Op. 2. D. 29. L. 41.
• Kostuch, M. 2012. Funkcjonowanie, problemy dydaktyczne oraz finansowanie Gimnazjum Polskiego im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie, Słupskie Studia Historyczne 18, s. 177–194, https://ssh.apsl.edu.pl/images/NR18/kostuch.pdf (dostęp 10.02.2014).
• Michalewicz, K. 2020. Wybrane aspekty działalności Polonii harbińskiej w latach 1931–1937 w świetle prasy polonijnej: „Dalekiego Wschodu”, „Listów Harbińskich”, „Tygodnika Polskiego” oraz „Kwartalnika Wschód”. Studia Migracyjne. Przegląd Polonijny 1(175), s. 161–185.
• Mielichow, G. 2003. Biełyj Charbin: Sieriedina 20-ch. Izdatielskij dom: Russkij put’, http://www.ereading.co.uk/chapter.php/143551/12/Melihov_-_Belyii_Harbin__Seredina_20-h.html (dostęp 8.02.2014).
• Miemorija [Memoria], 22.09.1943 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
• Misiurek, J. 1976. Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie (1901–1925). Studia Polonijne 1, s. 181–198.
• Misiurek, J. 1978. Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie. Studia Polonijne 2, s. 307–325.
• Naczalniku Sztaba Polskoj oborony [Do naczelnika sztabu polskiej obrony], 22.08.1945 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
• Neja, J. 2003. Polski Król Mandżurii. Wprost 9, http://www.wprost.pl/ar/41007/Polski-krol-Mandzurii/ (dostęp 8.02.2014).
• Nernhejm, S. 1934. Polonia Harbińska (Zarys historyczny). Daleki Wschόd 7(57), s. 2.
• Niedziela, A. 2017. Od Klukwiennej do Harbina, http://zeslaniec.pl/50/Niedziela.pdf (dostęp 11.01.2022).
• Pałasz-Rutkowska, E. 2006. Polska – Japonia – Mandzukuo. Sprawa uznania Mandzukuo przez Polskę. Przegląd Orientalistyczny 1–2.
• Płan zdanija Czastnogo Polskogo sriedniegoinstituta, prinadleżaszczego Rimsko- katoliczeskomu kostiełu w Harbinie [Plan powstania prywatnego polskiego gimnazjum, należącego do kościoła rzymskokatolickiego w Harbinie], 28.01.1943 g., AAN. Z. 198, sygn. 16. s. 11.
• Polaki na rodinu czeriez Marsiel [Polacy do Ojczyzny przez Marsylię]. 1925. Wieczerniaja zaria 576 (31 marta).
• Polonia Mandżurska. 2012, http://www.polska-azja.pl/2012/01/23/w-pelc-mandzurska-polonia/ (dostęp 10.02 2014).
• Potocka, E. 1999. 80 lat stosunków polsko-japońskich. Azja – Pacyfik 2, s. 7–16.
• Prazdnik polskoj kołonii. Godowszczina Konstitucyi Poniatowskogo [Święto polskiej kolonii. Rocznica konstytucji Poniatowskiego]. 1934. Zaria 116 (3 maja).
• Prikaz diriektoru Charb. Czastn. Polskoj gimnazii [Zarządzenie dyrektora harbińskiego prywatnego gimnazjum], 25.12.1943 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
• Raport Nastojatiela charbinskogo kostieła ksiendza Władisława Ostrowskogo [Raport księdza Władysława Ostrowskiego. Raport № 90 оt 07 janwarja 1913 g., RIGA. F. 826. Оp. 1. D. 1491. L. 39–39.
• Rowiński, J., Szczudlik J. 2005. Z historii kontaktów polsko-chińskich (do 1945 roku). Azja – Pacyfik 8, s. 9–42.
• S. Nerngiejm – dielegat man’czżurskich polakow na warszawskij sjezd [S. Nerggejm – delegat mandżurskich Polaków na warszawski zjazd]. 1934. Zaria 156 (13 ijunia).
• Sprawka [Notatka], 28.01.1943 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
• Szymański, J. 2017. Opieka duszpasterska nad Polakami w Harbinie. Studia Polonijne 38, s. 37–59.
• Theiss, W. 1992. Dzieci syberyjskie – dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919–1923, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• W Uprawlenije Gosudarstwiennoj Monopolii gor. Harbina [Do Zarządu Państwowego Monopolu miasta Harbin], 20.11.1944 g., AAN. Z. 198, sygn. 16.
• Zaleski, W. 1924. List z Rzymu. Tygodnik Polski 122, s. 1.
• http://pekin.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_dwustronna/polacy_w_chinach/?printMode=true
• https://www.gov.pl/web/dyplomacja/dyplomacja-publiczna
• https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2017-05-13/premier-polacy-zapisali-sie-w-historii-chin-pieknymi-zgloskami/

Identifiers

DOI

10.18778/1427-9657.11.08

Biblioteka Nauki

28766359