Porównanie sytuacji prawnej osób LGBT+ w Polsce i Hiszpanii w latach 1930–2021

• Authors: Piotr Skrzypek

Title variants

EN

Comparison of the legal situation of LGBT+ people in Poland and Spain in the years 1930–2021

Abstracts

EN

The subject of the article is the comparison of the legal situation of LGBT+ people in Poland and Spain. Although both countries are members of the European Union, the legal situation in both countries is completely different. Spain is recognized as one of the most culturally liberal and LGBT-friendly countries in the world, and LGBT+ culture has played a significant role in Spanish literature, music, cinema and other forms of entertainment, as well as in social issues and politics. In polls on homosexuality, Spanish public opinion is judged to be “overwhelmingly positive” and society has accepted homosexuality, making it the most LGBT+-friendly. LGBT+ visibility has also increased in several layers of the society, such as the military, the judiciary and the clergy. The situation in Poland is definitely different. Homosexual persons in Poland face legal challenges that are not faced by other Polish citizens, non-LGBT+ persons. According to the ILGA-Europe report from 2021, the state of LGBT+ rights in Poland is the worst among the European Union countries. In principle, sexual activity of both men and women of the same sex has been legal in Poland since 1932, when the country introduced an equal age of sexual consent for homosexuals and heterosexuals. In theory, Poland provides LGBT+ people with the same rights as heterosexual people in some areas: gay and bisexual men can donate blood, gay bisexual people can openly serve in the Polish Armed Forces, and transgender people can change their legal gender after meeting certain requirements. Polish law prohibits discrimination in employment on the basis of sexual orientation. However, there are no safeguards for health care, hate crimes and hate speech. In 2019, the Constitutional Tribunal ruled that the provision of the Polish Code of Petty Offenses, which prohibits refusal to receive goods and services without “just causa”, is inconsistent with the Constitution. There are no same-sex partnerships in Poland and it is not possible to adopt children. LGBT+ people are not well perceived and are the subject of mockery and jokes. The aim of the work is therefore an attempt to analyze and compare the situation of LGBT+ people in Poland and Spain. The author raised the following research questions: has the situation of LGBT+ people in Spain changed in the period after the adoption of the Spanish Constitution in 1931 and the introduction of the new Penal Code? Has the situation of LGBT people in Poland changed in the same period and to what extent? What is the legal situation and perception of LGBT+ people in Spain and in Poland? The author also made an attempt to explain what these differences may be caused by. The aim of the work was achieved through the study of literature since the years 1930–2021, the analysis of documents. Due to the fact that the topic is still up-to-date, in my work I used scientific articles, books, but also information provided on websites, legal acts, I used the official websites of non-governmental organizations and associations.

PL

Tematem artykułu jest porównanie sytuacji prawnej osób LGBT+ w Polsce i Hiszpanii. Mimo, że oba kraje są członkami Unii Europejskiej, sytuacja prawna w obu krajach jest zupełnie odmienna. Hiszpania jest uznana za jeden z najbardziej liberalnych kulturowo i przyjaznych krajów wobec społeczności LGBT+ na świecie. Kultura LGBT+ odegrała znaczącą rolę w hiszpańskiej literaturze, muzyce, kinie i innych formach rozrywki, a także w kwestiach społecznych i w polityce. W badaniach ankieterów na temat homoseksualizmu hiszpańska opinia publiczna jest oceniana jako „zdecydowanie pozytywna”, a społeczeństwo zaakceptowało homoseksualizm, co czyni go najbardziej przyjaznym dla osób LGBT+. Widoczność osób LGBT+ wzrosła również w kilku warstwach społeczeństwa, takich jak wojsko, sądownictwo i duchowieństwo. Zdecydowanie odmienna sytuacja występuje w Polsce. Osoby nieheteroseksualne w naszym kraju stoją przed wyzwaniami prawnymi, z którymi nie mają do czynienia inni polscy obywatele, osoby niebędące osobami LGBT+. Według raportu ILGA-Europe z 2021 r. stan praw LGBT+ w Polsce jest najgorszy wśród krajów Unii Europejskiej. Teoretycznie Polska zapewnia osobom LGBT+ takie same prawa jak osobom heteroseksualnym w niektórych obszarach. Polskie prawo zakazuje dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na orientację seksualną. Nie istnieją jednak zabezpieczenia dla służby zdrowia, przestępstw z nienawiści i mowy nienawiści. W Polsce nie funkcjonują związki partnerskie osób tej samej płci i nie ma możliwości adoptowania dzieci. Osoby LGBT+ nie są dobrze postrzegane i są przedmiotem kpin i żartów. Celem pracy jest więc próba analizy i porównania sytuacji osób LGBT+ w Polsce i w Hiszpanii. Autor postawił następujące pytania badawcze: czy i w jakim stopniu sytuacja osób LGBT+ w Hiszpanii uległa zmianie w okresie po uchwaleniu Konstytucji Hiszpanii w 1931 r. i wprowadzeniu nowego kodeksu karnego? Czy i w jakim stopniu uległa zmianie sytuacja osób LGBT w Polsce w analogicznym czasie? Jaka jest sytuacja prawna i postrzeganie osób LGBT+ obecnie w Hiszpanii, a jak w Polsce? Autor podjął także próbę wyjaśnienia, czym te różnice mogą być powodowane. Cel został zrealizowany poprzez studium literatury z lat 1930–2021 oraz analizę dokumentów. Ze względu na fakt, że poruszany temat jest ciągle aktualny, w pracy wykorzystałem artykuły naukowe, książki, ale także informacje podawane na stronach internetowych, akty prawne, korzystałem również z oficjalnych witryn organizacji pozarządowych i stowarzyszeń.

Keywords

PL

Homoseksualizm; LGBT+; prawa człowieka; sytuacja prawna osób LGBT+ Hiszpania; Polska

EN

Homosexuality; LGBT; human rights; legal situation; Spain; Poland

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Eastern Review
• Year: 2022
• Volume: 11
• Issue: 2
• Pages: 9-26

Dates

published

2022

Contributors

author

Piotr Skrzypek

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Stosunków Międzynarodowych i Politologicznych

• https://orcid.org/0000000283077278

References

• Annual review of the human rights situation of lesbian, gay, bisexual, trans and intersex people in Europe and Central Asia. 2022, http://www.rainbow-europe.org (dostęp 2023).
• Biuletyn Informacji Publicznej RPO. Nieuregulowanie związków jednopłciowych w Polsce narusza ochronę prawa do życia prywatnego. Stanowisko RPO do EPTC (dostęp 27.10.2020).
• Biuletyn Informacji Publicznej RPO. RPO do TK: karanie za bezzasadną odmowę usługi jest zgodne z konstytucją, 3.04.2018, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-do-tk-karanie-za-bezzasadn%C4%85-odmow%C4%99-us%C5%82ugi-jest-zgodne-z-konstytucj%C4%85.
• Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich. 2014. Równe traktowanie pacjentów – osoby nieheteroseksualne w opiece zdrowotnej. Nr 7. Zasada równego traktowania. Prawo i praktyka. Nr 14. Warszawa: Wydawnictwo: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich. 2019. Sytuacja prawna osób nieheteroseksualnych i transpłciowych w Polsce. Międzynarodowy standard ochrony praw człowieka osób LGBT i stan jego przestrzegania z perspektywy Rzecznika Praw Obywatelskich. Nr 6. Zasada Równego Traktowania. Prawo i praktyka. Nr 27. Warszawa: Wydawnictwo: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Business Insider. Polscy aktywiści kontra strefy wolne od LGBT, https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/polscy-aktywisci-kontra-tzw-strefy-wolne-od-lgbt/syw4dz8 (dostęp 5.12.2021).
• Calvo Borobia, K., Trujillo, G. 2011. Fighting for love rights: Claims and strategies of the LGBT movement in Spain. Sexualities 14(5), s. 562–579. https://doi.org/10.1177/1363460711415330
• Ciastoch, M. 2020. Polska najbardziej homofobicznym krajem Unii Europejskiej, https://noizz.pl/lgbt/polska-najbardziej-homofobicznym-krajem-w-ue-ranking-i-mapa-ilga-2020-dotyczacy-lgbt/219919h (dostęp 17.05.2021).
• Deon.pl. 2019. Hiszpania: rekordowo niska liczba katolików, https://deon.pl/kosciol/hiszpania-rekordowo-niska-liczba-katolikow,502947 (dostęp 15.12.2018).
• Dziennik Gazeta Prawna. 2020. Zakaz adopcji dzieci przez pary jednopłciowe. Duda podpisał projekt zmiany konstytucji, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1485373,zakaz-adopcji-dzieci-przez-pary-jednoplciowe-projekt-zmiany-konstytucji.html (dostęp 6.07.2020).
• Encarnacion, O.G. 2020. Memory in Politics in Democratics Spain. W: D. Muro, I. Lago (red.). The Oxford Handbook of Spanish Politics. Oxford: Oxford University Press, s. 47–61. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198826934.013.4
• The Guardian. 2001. Gays persecuted by Franco lose criminal status at last, https://www.theguardian.com/world/2001/dec/13/gayrights.gilestremlett (dostęp 13.12.2001).
• Haggerty, G.E., Zimmerman, B. 1999. Encyclopedia of Lesbian and Gay Histories and Cultures. New York: Taylor & Francis.
• Kamen, H. 1998. The Spanish Inquisition: a historical revision. New Haven and London: Yale University Press. https://archive.org/details/spanishinquisiti00henr. Free Download, Borrow, and Streaming: Internet Archive.
• Kampania Przeciw Homofobii. 2020. https://kph.org.pl/minister-ziobro-wykorzystuje-dzieci-aby-realizowac-homofobiczna-wizje-polski-oswiadczenie-kph (dostęp 11.03.2021).
• Martinez, O., Dodge, B. 2010. El barrio de La Chueca of Madrid, Spain: An emerging epicenter of the global LGBT civil rights movement. Journal of Homosexuality 57(2), s. 226–248. https://doi.org/10.1080/00918360903488913
• Ministerio de Asuntos Exteriores y de Cooperación. 2011. https://www.exteriores.gob.es/es/Ministerio/HistoriaDelMinisterio/Paginas/Ministros-de-Asuntos-Exteriores.aspx.
• Pluralidad. 2021. “Conoces la campaña Yo soy tú, mézclate”? Viernes 26.03, https://www.mezclate.es/2021/03/conoces-la-campana-yo-soy-tu-mezclate.html
• Portalstatystyczny. 2022. https://portalstatystyczny.pl/kosciol-katolicki-w-polsce-spada-religijnosc-wsrod-mlodych-osob/ (dostęp 5.11.2022).
• QUER.pl Portal osób LGBT+, https://queer.pl/news/205683/zbigniew-ziobro-chce-obalic-historyczny-polski-wyrok-o-ochronie-praw-osob-transplciowych (dostęp 1.07.2021).
• Rainbow Europe ranking. 2022. Poland the is the most homophobic country in EU, https://tvn24.pl/tvn24-news-in-english/poland-ranks-as-the-worst-country-for-lgbti-people-in-eu-ilga-europe-5710294 (dostęp 5.11.2022).
• Raport Kampanii Przeciw Homofobii 2019–2020. Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce, https://kph.org.pl/polish-governments-policies-are-ruining-the-lives-of-lgbt-people-we-are-publishing-the-report-on-the-social-situation-of-lgbta-people-in-poland-in-the-years-2019-2020/ (dostęp 8.12.2021).
• Selerowicz, A. 1993. Leksykon kochających inaczej. Poznań: Softpress.
• Skrzypek, P. 2019. Sytuacja prawna osób LGBT w Polsce. W: M. Bogusz, M. Wojcieszak, P. Rachwał (red.). Poszerzamy horyzonty. T. XIV. Słupsk.
• Skrzypek, P. 2020. Sytuacja prawna osób LGBT w Hiszpanii jako wynik zmian społeczno-politycznych. W: M. Bogusz, M. Wojcieszak, P. Rachwał (red.). Poszerzamy horyzonty. T. XVIII. Cz. 2. Słupsk.
• Social Research Center CIS (May 2011) in Ministerio de Asuntos Exteriores y de Cooperación. Spain LGBT good practices, s. 1, https://www.ohchr.org/sites/default/files/Documents/Issues/Discrimination/LGBT/Res_27_32/Spain.pdf
• Spencer, C. 1996. Homosexuality: A History. Londres: Fourth Estate.
• Thompson, E.A. 2007. Los Godos en España. Alianza Editorial.
• Tomasik, K. 2018. Gejerel. Mniejszości seksualne w PRL-u. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Edukacji Narodowej z dnia: 3 lipca 2012 r. (RPO-690507-I/11), 24 kwietnia 2014 r. (I.800.1.2014), 17 marca 2016 r. (XI.800.15.2016), 22 października 2019 r. (XI.800.3.2017).

Identifiers

DOI

10.18778/1427-9657.11.14

Biblioteka Nauki

28766379