Z rozważań o rosyjsko-francuskim dialogu kulturowym XVIII wieku

• Authors: Jolanta Kazimierczyk-Kuncer

Title variants

Z rozważań o rosyjsko-francuskim dialogu kulturowym XVIII wieku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Referat prezentuje zarys historii mariażu kulturowego Rosji i Francji, począwszy od epizodycznych kontaktów w XVI i XVII wieku, aż po wiek XVIII, który otwiera trwający wiele wieków dialog z Francją. Jej ideowe i kulturowe pryncypia staną się źródłem inspirujących przemian cywilizacyjnych i fundamentem prozachodniej tożsamości niedawnej jeszcze Świętej Rusi, a inicjatorem i propagatorem zachodniej – francuskiej – cywilizacji okaże się „rewolucjonista na tronie” Piotr I. Procesowi postępującej infiltracji francuskiej kultury w Rosji sprzyjać będzie fascynacja córki Piotra I – Elżbiety wszystkim, co z ducha francuskie, co procentować będzie zjawiskiem gallomanii, którego apogeum przypadnie na II połowę XVIII wieku – okres panowania Katarzyny II. Wówczas, w tle rosyjskiej admiracji ideami francuskiego Oświecenia, dzięki przyjaźniom Katarzyny II z encyklopedystami (głównie Wolterem i Diderotem) Rosja ze swym absolutyzmem oświeceniowym aspirować będzie do grona najpotężniejszych mocarstw europejskich.

EN

The paper presents an outline of the history of Russian and French cultural alliance, beginning with episodic contacts in the 16th and 17th centuries until the 18th c., which commences a dialogue with France that would continue over several hundreds of years. Its ideological and cultural principles became the source of inspiring civilization transformations and the foundation of the pro-Western identity of the then still until recently Holy Russia, with Peter I, “the Revolutionary on the Throne”, as the initiator and promoter of a Western – French – civilization. The process of infiltration by the French culture advanced further thanks to the fascination on the part of Peter I’s daughter Elizabeth with anything that was “in the French spirit”. This resulted in the phenomenon of Gallomania, which culminated in the second half of the 18th c., i.e. during the reign of Catherine II. At that time, with the Russian admiration for the French Enlightenment ideals in the background and thanks to Catherine II’s friendship with the Encyclopédistes (mostly Voltaire and Diderot), Russia – with its Enlightened Absolutism – aspired to the circle of the most powerful European countries.

Keywords

PL

Rosja; Francja; XVIII wiek; dialog kulturowy; Piotr I; Elżbieta Piotrowna; Katarzyna II; Rosja; Francja; XVIII wiek; dialog kulturowy; Piotr I; Elżbieta Piotrowna; Katarzyna II

EN

Russia; France; 18th century; cultural dialogue; Peter I; Elizabeth of Russia (Yelizaveta Petrovna); Catherine II

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
• Year: 2017
• Issue: 10
• Pages: 21-37

Dates

published

2017-12-30

Contributors

author

Jolanta Kazimierczyk-Kuncer

References

• Andrusiewicz, Andrzej. Cywilizacja rosyjska. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. Vol. 2: 189, 217.
• Andrusiewicz, Andrzej. Katarzyna Wielka. Prawda i mit. Warszawa: Świat Książki, 2012: 19, 66–67, 73–74, 209, 375, 551–552, 555–556, 565.
• Anisimov, Yevgeniy. Impieratorskaya Rossiya. Sankt-Peterburg: Piter, 2015: 57, 96–97, 135–139, 141, 362–366.
• Anisimov, Yevgeniy. Zhenshchiny na rossiyskom prestole. Sankt-Peterburg: Norint, 1997: 283–284.
• Artemova, Yelena W. Kultura Rossii glazami posetivshikh ee frantsuzov (posledniaya tret XVIII weka). Moskwa: IRI RAN, 2000: 22–23, 30, 31, 36, 41.
• Athenaeum. Pismo zbiorowe poświęcone historii, filozofii, sztukom itd., Wilno. Vol. 1 (1842): 33 (ze zbiorów Biblioteki Cyfrowej).
• Bakhrushin, Yuriy A. Istoriya russkogo baleta. Moskwa: Sovetskaya Rossiya, 1965: 21.
• Baklanova, Natalya. Kulturnye svyazi Rossii i Frantsii w epokhu Petra I. Sankt-Peterburg: Nauka, 1966: 309, 338.
• Bazylow, Ludwik. Historia nowożytnej kultury rosyjskiej, Warszawa: PWN, 1986: 18, 21–22, 44–47, 95, 100–101, 125–127, 130–131.
• Bazylow, Ludwik., Wieczorkiewicz, Paweł. Historia Rosji, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2005: 169–172.
• Berdaev, Nikolay. Sudba Rossii. Moskva: Eksmo, 2007: 171.
• Bieliński, Wissarion. Dumania literackie. In: Pisma filozoficzne, transl. by W. Anisimov-Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1956. Vol. 1: 32.
• Billington, James. H. Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej, transl. by J. Hunia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008: 193, 200, 201, 203, 204, 205.
• Cherkasov, Petr. P. Prervanny dialog: russko-frantsuzskiye otnosheniya v pervoy polovnie XVIII veka. In: Rossiya i Frantsiya XVIII–XX veka, ed. P. P. Cherkasov. Moskwa: Nauka,1995: 23–24.
• Dzierżawin, Konstantin. Wolter, transl. by W. Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1962: 359, 363.
• Figes, Orlando. Taniec Nataszy. Z dziejów kultury rosyjskiej, transl. by W. Jeżewski. Warszawa: Magnum, 2007: 19, 78.
• Forycki, Remigiusz. Droga do Rosji. Spór o imperium carów (1761–1839). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2013: 72, 73.
• Georgiyeva, Tatyana. Russkaya kultura i pravoslavie. Moskwa: Aspekt Press, 2008: 213.
• Heller, Michaił. Historia Imperium Rosyjskiego, transl. by E. Melech, T. Kaczmarek. Warszawa: Książka i Wiedza, 2002: 302, 305, 309.
• Hercen, Aleksander. Eseje filozoficzne. Rosja i stary świat, transl. by W. Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1966, t. 2: 317.
• Hercen, Aleksander. O rozwoju idei rewolucyjnych w Rosji. In: Eseje filozoficzne. Rosja i stary świat, transl. by W. Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1965. Vol. 2: 101, 112, 171.
• Hercen, Aleksander. Rosja. In: Eseje filozoficzne. Rosja i stary świat, transl. by W. Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1965. Vol. 2: 27.
• Yablochkov, Mikhail. Istoriya rossiyskogo dvoryanstva. Moskva: Eksmo, 2007: 394.
• Jegorow, Boris. Oblicza Rosji. Szkice z historii kultury rosyjskiej XIX wieku, transl. by D. B. Żyłkowie, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2002: 233.
• Jerofiejew, Wiktor. Encyklopedia duszy rosyjskiej. Romans z encyklopedią, transl. by. A. de Lazari. Warszawa: Czytelnik, 2003: 57, 89.
• Kalazina, Natalya. W. Arkhitektor Leblon w Rossii (1716–1719). In: Ot srednevekovya k Novomu Vremeni. Moskva: Nauka, 1984: 94–123.
• Kaminskaya, Anna G. Prebyvanie Petra Velikogo v Parizhe w 1717 godu. In: Sankt-Peterburg – Frantsiya. Nauka, kultura, politika, ed. A.W. Prokhorenko. Sankt-Peterburg: YevropeyskiyDom, 2010: 13, 14–15.
• Kantor, Vladimir. Sankt-Peterburg: Rossiyskaya imperiya protiv rossiyskogo khaosa. Moskva: ROSSPEN, 2008: 83, 483–484.
• Karrier d'Ankos, Elen. Yekaterina II, Zolotoy vek w istorii Rossii, transl. by O. D. Chekhovich. Moskva: OLMA-Press, 2006: 169.
• Karrier d'Ankos, Elen. Imperatritsa i abbat: Nieizdannaya literaturnaya duel Yekateriny II i abbata Shappa d'Otierosha, transl. by O. A. Pavlovskaya. Moskva: OLMA-Press,2005: 32–38.
• Karrier d'Ankos, Elen. Predislovie. In: Imperatritsa i abbat: Nieizdannaya literaturnaya duel Yekateriny II i abbata Shappa d'Otierosha, transl. by O. A. Pavlovskaya. Moskva:OLMA-Press, 2005: 13–15, 18.
• Kazimierczyk-Kuncer, Jolanta. Rok 1812 w procesie ekspansji kultury francuskiej w Rosji. In: Europa Środkowo Wschodnia. Trudny dialog, ed. J. Getka, R. Kramar. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2015: 173–185.
• Kazimierczyk-Kuncer, Jolanta. „Rosja Katarzyny II w zapiskach Louisa Philippe’a de Ségura”. Studia Rossica Posnaniensia, Zeszyt XLII (2017): 31–44.
• Kazimierczyk-Kuncer, Jolanta. „Sekretne zapiski Charlesa Massona o Rosji Katarzyny II”. Slavia Orientalis, № 2 (2017): 265–280.
• Kluchevskiy, Vasily O. Russkaya istoriya. Polny kurs leksyi. Rostov-na-Donu: Feniks, 2000. Vol. 3: 311, 409, 414.
• Kondakov, Igor W. Kulturologiya. Istoriya kultury Rossii. Moskva: OMEGA-L, 2003: 165–171.
• Kostomarov, Nikolay I. Gospodstvo doma Romanovykh. Moskva: OOO Firma STD, 2007. Vol. 2: 570–571.
• Krasovskaya, Vera M. Istoriya russkogo baleta. Leningrad: Iskusstvo, 1978: 11–12.
• Likhachov, Dmitry. Russkaya kultura. Sankt-Peterburg: Iskusstvo, 2007: 26.
• Marzheret, Zhak. Sostoyanie Russkoy Imperii. Marzheret Zhak w dokumentakh i issledovaniyakh, ed. A. Berelovich, W. D. Nazarov, P. Yu. Uvarov. Moskva: Yazyki slavyanskoykultury, 2007: 113–261.
• Massie Robert. Katarzyna Wielka. Portret kobiety, transl. by M. Król. Kraków: Znak, 2012: 309, 317, 490, 493, 497–501, 511.
• Mezin, Sergey A. Petr I vo frantsuzkoy istoriografii XVIII veka. In: Rossiya i Frantsiya XVIII–XX veka, ed. P. P. Cherkasov. Moskva: Nauka, 1995: 27–36.
• Milukov, Pavel N. Istoriya russkoy natsii. Moskva: Eksmo, 2008: 767, 815.
• Mitrofanov, Andrey A. Obraz Rossii vo frantsuzskom pamflete 1789 goda „Ob ugroze politicheskomu balansu Yevropy”. In: Rossiya i Frantsiya XVIII–XX vekov. Moskva: Nauka, 2006:57–76.
• Montefiore Simon S. Romanowowie 1613–1918, transl. by T. Fiedorek, W. Jeżewski. Warszawa: Magnum, 2016: 93–94, 99–100, 135, 142.
• Nasledova, Yelena D. Ornamentalny stil frantsuzskogo Regenstva. In: Rossiya i Frantsiya. Alliance kultur. Materialy Tsarskoselskoy nauchnoy konferentsii. Sankt-Peterburg: Serebryanyvek, 2016: 38.
• Nevill de la. Lubopytnye i novye izvestiya o Moskovii. In: Rossiya XV–XVII vv. glazami inostrantsev, ed. Yu. A. Limonova. Leningrad: Lenizdat, 1989: 482–483, 516, 519.
• Ovsyannikova, Yelena. Predmety morskoy istorii Frantsii i Rossii v sobranii Voenno-Morskogo Muzeya. In: Rossiya i Frantsiya. Alliance kultur. Materialy Tsarskoselskoy nauchnoy konferentsii. Sankt-Peterburg: Serebryany vek, 2016: 61–62.
• Pavlenko, Nikolay I. Yekaterina Velikaya. Moskva: Molodaya gvardiya, 2006: 107.
• Plechanow, Jerzy. Historia rosyjskiej myśli społecznej, transl. by R. Hekkier et all., ed. W. Jakubowski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1966: 485.
• Platonov, Oleg A. Ternovy venets Rossii. Taynaya istoriya masonstva 1732–2000. Moskva: Russkiy Vestnik, 2000: 12.
• Platonov, Sergey F. Polny kurs lektsiy po russkoy istorii. Sankt-Peterburg: Kristall, 2000: 625, 693.
• Podolan, Eligiusz. „Uwagi na temat feudalizmu rosyjskiego w historiografii zachodnioeuropejskiej od XVIII do połowy XX wieku”. Wschodni Rocznik Humanistyczny, t. VI (2009): 160–161.
• Prodanik, Nadiezhda W. Miniatyurnaya kniga kontsa XVIII – nachala XIX v. In: Rossiya i Frantsiya. Alliance kultur. Materialy Tsarskoselskoy nauchnoy konferentsii. Sankt-Peterburg:Serebryany vek, 2016: 102–103, 105–107.
• Romanovy. Trista let sluzheniya Rossii, ed. D. N. Vashchenko. Moskva: Bely gorod, 2009: 206–208.
• Rossiya i Frantsiya XVIII–XX veka, ed. P. P. Cherkasov. Moskva: Nauka, 1995: 5, 6.
• Rzheutskiy, Vladislav S. Frantsuzskaya koloniya v Moskve v tsarstvovanie Yekateriny II Rossiya i Frantsiya XVIII–XX veka, ed. P. P. Cherkasov. Moskva: Nauka, 1995: 30, 31–33, 48,52, 55.
• Sapronov, Petr A. Russkaya kultura IX–XX vv. Opyt osmysleniya. Sankt-Peterburg: Paritet, 2005: 464.
• Serczyk, Władysław. Kultura rosyjska XVIII wieku. Warszawa: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1984: 247.
• Semennikova, Lubov I. Rossiya w mirovom soobshchestve tsivilizatsii. Moskva: KDU, 2009: 227, 260, 261–262.
• Shilder, Nikolay K. Imperator Pavel: yego zhizn i tsarstvovanie. Moskva: Veche, 2009: 113.
• Truaya, Anri. Yekaterina Velikaya, transl. by O. Chekhovich. Moskva: Eksmo, 2008: 187, 245, 441.
• Walicki, Andrzej. Zarys myśli rosyjskiej. Od Oświecenia do Renesansu religijno-filozoficznego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005: 38, 43.
• Zakharov, Vladimir. Imperator Pavel i Orden svyatogo Yoanna Yerusalimskogo. Sankt-Peterburg: Aleteya, 2007: 197.
• Zagryazkina, Tatyana Yu. Russko-frantsuzskiye kulturnye svyazi. In: Frantsiya i Rossiya: kulturnye kontakty, ed. T. Yu. Zagryazkina. Moskva: Izdatelsky Dom Gorodec, 2010:11, 13, 25, 26, 31.
• Zapiski Grafa Segyura prebyvanii yego v Rossii v tsarstvovanie Yekateriny II 1785–1789. Sankt-Peterburg, 1865: 44, 149.

Identifiers

DOI

10.18778/1427-9681.10.03