Krakowskie „Życie” jako forum prezentacji prądów ideowych i koncepcji światopoglądowych Młodej Polski (wybrane zagadnienia)

• Authors: Maria Jazownik

Title variants

Krakowskie „Życie” jako forum prezentacji prądów ideowych i koncepcji światopoglądowych Młodej Polski (wybrane zagadnienia)

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The paper presents an overview of Kraków’s “Życie” (1897–1900) as a journal that featured the most important ideological and philosophical trends of the late nineteenth century. Examination of journalistic texts on cultural, social and political issue, published in the journal especially when Ludwik Szczepanski and Artur Gorski where editors-in-chief, helped to isolate major fields covered in the periodical. These include: (1) bankruptcy of the ideals of the nineteenth century; (2) antinomy of native and universal values as well as values of other cultures; (3) relationship between tradition and modernity; (4) risks associated with the development of mass culture and the dissemination of the philistine worldview; (5) possibilities of overcoming the decadent and artistic worldview. Analysis of journalistic texts devoted to the issues listed above adds to Kraków’s “Życie” being characterised as a journal showing the complexity or even – in a sense – the dialectic nature of Polish modernism.

Keywords

PL

idee i światopoglądy wczesnego modernizmu; prasa Młodej Polski; „Życie” krakowskie (1897–1900); publicystyka kulturalna; społeczna i polityczna; idee i światopoglądy wczesnego modernizmu; prasa Młodej Polski; „Życie” krakowskie (1897–1900); publicystyka kulturalna; społeczna i polityczna

EN

ideas and worldviews of early modernism; press of the Young Poland; Kraków’s “Życie” (1897–1900); cultural; social and political journalism

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2016
• Volume: 33
• Issue: 3
• Pages: 29-50

Dates

published

2017-05-29

Contributors

author

Maria Jazownik

• Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Wydział Humanistyczny, Katedra Literatury

References

• [Górski Artur] ***, Stan wyjątkowy, „Życie” 1898, nr 34, s. 441–442.
• [Feldman Wilhelm] Δ, Listy lwowskie, „Życie” 1897, nr 10, s. 6–8; 1898, nr 18, s. 212–213, nr 19, s. 221–223, nr 22, s. 261, nr 26, s. 323–324.
• A.G. [Górski Artur], Młodzież a pedagodzy, „Życie” 1898, nr 11, s. 130–131.
• Adorno Theodor W., Horkheimer Max, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, przekł. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1994.
• Audax [Ehrenberg Kazimierz], Uwagi, „Głos Narodu” 1898, nr 248, s. 6, nr 253, s. 5.
• Barine Arvède [właśc. Bouffé Louise-Cécile], Małżeństwo w niebezpieczeństwie. Skargi kobiece, „Życie” 1898, nr 20, s. 231–232.
• Bąbiak Grzegorz P., Bibliografia zawartości „Życia” warszawskiego i krakowskiego, „Strumienia” oraz „Chimery”, Wydział Polonistyki UW, Warszawa 2000, s. 41–94.
• Boyé Edward, U kolebki modernizmu. Estetyczne poglądy na łamach krakowskiego „Życia”, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1922.
• Cingolani Patrick, Tarde: fictions et fragments du XXIe siècle, http://variations.revues.org/642 [dostęp: 20.07.2015].
• Czachowska Jadwiga, „Życie” 1897–1900, w: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, seria V: Literatura okresu Młodej Polski, t. 1, red. K. Wyka, A. Hutnikiewicz, M. Puchalska, PWN, Warszawa 1968, s. 233–244.
• Daszyńska Zofia, Nauka poza uniwersytetem, „Życie” 1898, nr 1, s. 2.
• Daszyńska Zofia, W kwestii „Wykładów naukowych”, „Życie” 1898, nr 4, s. 38.
• Daszyńska Zofia, Z tajników duszy współczesnej, „Życie” 1898, nr 13, s. 146–147, nr 14, s. 159–160.
• Dr A.G. [Górski Artur], Filozofia u nas, „Życie” 1897, nr 12, s. 2, nr 13, s. 1–2.
• Franko Iwan, Ein Dichter des Verrathes, „Die Zeit” 1897, nr 136, s. 86–89.
• Gloger Maciej, Jak czytać pozytywizm. Rekonesans, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2000, t. VII: Czytanie pozytywizmu, s. 21–45.
• Górski Artur, Henryk Ibsen, „Życie” 1898, nr 10, s. 133–134.
• Górski Artur, Jedyny, „Życie” 1899, nr 8, s. 146, 149–151, nr 9, s. 166, 169–173.
• Górski Artur, Spowiedź poety, „Życie” 1999, nr 4, s. 63–64.
• Górski Artur, Ton mesjański w duszy Słowackiego, „Życie” 1999, nr 7, s. 131–132.
• Górski Artur, Włodzimierz Tetmajer („Żeńcy”, „Racławice”, „Kantyczki”), „Życie” 1899, nr 13/14, s. 244–245.
• [Górski Artur], Do młodzieży, „Życie” 1897, nr 12, s. 1.
• Gutowski Wojciech, Słowo wstępne; tenże, Młodopolskie poszukiwania. Ryty odrodzenia, w: tenże, W poszukiwaniu życia nowego. Mit a światopogląd w twórczości Tadeusza Micińskiego, PWN, Warszawa–Poznań–Toruń 1980, s. 5–27.
• Jazownik Maria, Fryderyk Chopin w eseistyce Stanisława Przybyszewskiego, w: Słowo, dźwięk, obraz, red. Elżbieta Skorupska-Raczyńska, Joanna Rutkowska, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2016, s. 37–59.
• Jazownik Maria, Kobiety autorki w krakowskim „Życiu”, w: Współczesny i dawny obraz kobiety w języku i literaturze, red. L. Mariak, J. Rychter, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2015, s. 87–106.
• Jazownik Maria, Krakowskie „Życie” wobec setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza, w: Adam Mickiewicz w kontekstach kulturowych dawnych i współczesnych, red. I. Jokiel, M. Burzka-Janik, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2012, s. 200–225.
• Jazownik Maria, Krytyka literacka Artura Górskiego 1890–1918, Księgarnia Akademicka, Zielo­na Góra 2012, s. 64–66, 70–113, 122–134, 204–213.
• Jazownik Maria, Obraz Lwowa w korespondencji Wilhelma Feldmana ukazującej się na łamach krakowskiego „Życia”, w: Dziedzictwo kulturowe regionu pogranicza, t. 6, red. E. Skorupska-Raczyńska, J. Rutkowska, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2015, s. 37–61.
• Jazownik Maria, Portret Juliusza Słowackiego na łamach krakowskiego „Życia”. Przyczynek do badań nad stylami lektury wieszcza, w: Współczesne problemy badań nad recepcją oraz oddziaływaniem utworów literackich, red. L. Jazownik, Księgarnia Akademicka, Zielona Góra 2013, s. 149–169.
• Jellenta Cezary, Dwie epopeje kupieckie, „Życie” 1897, nr 7, s. 3–4, nr 8, s. 1–2, nr 9, s. 1–2.
• Jellenta Cezary, Proces moralny, „Życie” 1898, nr 40/41, s. 522–523, nr 42, s. 549, nr 44, s. 578, nr 45, s. 600, nr 46, s. 607–608.
• Kelles-Krauz Kazimierz, Podziemna przyszłość ludzkości, „Życie” 1897, nr 9, s. 5–6, nr 10, s. 4–5, nr 11, s. 5–6, nr 12, s. 5–7, nr 13, s. 5–7, nr 14, s. 6–8; 1898, nr 1, s. 5–7, nr 2, s. 15–17.
• Kierkegaard Søren, Dziennik uwodziciela, „Życie” 1899, nr 8, s. 152–155, nr 9, s. 174–175, nr 10, s. 201, nr 11, s. 219–221, nr 13/14, s. 261–269, nr 15/16, s. 294, 297–300, nr 17/18, s. 339–348, nr 19/20, s. 373–378, nr 21/22, s. 404–410.
• Kieżuń Anna, Drogi własne. O twórczości młodopolskiej Artura Górskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2006, s. 84–120.
• Kronika, „Życie” 1898, nr 4, s. 46.
• Lange Antoni, Motyw Juliuszowy, „Życie” 1999, nr 7, s. 130–131.
• Lutomski Bolesław, W chwili przełomu, „Życie” 1898, nr 5, s. 51–52.
• Lutomski Bolesław, Z psychologii narodowej, „Życie” 1897, nr 4, s. 1–2.
• Markiewicz Henryk, Dialektyka pozytywizmu polskiego, w: tenże, Przekroje i zbliżenia dawne i nowe. Rozprawy i szkice z wiedzy o literaturze, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976, s. 20–41.
• Miciński Tadeusz, O spuściźnie duchowej, „Życie”1899, nr 7, s. 122.
• Miciński Tadeusz, Słowacki i Calderon w „Xięciu niezłomnym”, „Życie” 1999, nr 8, s. 156, 159–161.
• Moraczewski Wacław, Wasyl Stefanyk, „Życie” 1899, nr 10, s. 195–196.
• Moszczeńska Izabela, Patriotyzm i moralność u nas, „Życie” 1898, nr 15, s. 170–171, nr 16, s. 184–185, nr 17, s. 194.
• Nietzsche Friedrich, Z „Also Sprach Zarathustra”, „Życie” 1899, nr 1, s. 17–18.
• Nietzsche Friedrich, Jeszcze raz po wszystką wieczność, przekł. J. Żuławski, „Życie” 1900, nr 1, s. 26.
• Nietzsche Friedrich, Pieśń nocy, „Życie” 1898, nr 36/37, s. 488.
• Nietzsche Friedrich, Przedmowa Zarathustry, „Życie” 1898, nr 47, s. 622, 625, nr 48, s. 639–640, 643.
• Nietzsche Friedrich, Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo, przekł. Wacław Berent, Wydawnictwo Bis, Warszawa 1990, s. 387–388.
• Nossig Felicja, Z Paryża (Nowe dzieło Zoli), „Życie” 1897, nr 6, s. 10–11.
• Nowaczyński Adolf, Paul Scheerbart (Sylweta wesołego poety), „Życie” 1898, nr 31, s. 400–404, nr 32, s. 415–416.
• Partacz Czesław, Od Badeniego do Potockiego. Stosunki polsko-ukraińskie w Galicji w latach 1888–1908, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1997.
• Podraza-Kwiatkowska Maria, Wstęp, w: Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, wyd. 3 przejrz. i uzup., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2000, BN I 212, s. V–LXXXII.
• Potocki Antoni, Sylwetki jubileuszowe. Henryk Sienkiewicz, „Życie” 1897, nr 2, s. 2, 4, nr 3, s. 2–3, nr 4, s. 2–4, nr 5, s. 1–3, nr 6, s. 1–2.
• Potocki Antoni, Tołstoj, „Życie” 1898, nr 34, s. 443.
• Przybyszewski Stanisław, Apostrofa do Króla Ducha. U progu nowego stulecia, „Życie” 1900, nr 1, s. 3–5.
• Przybyszewski Stanisław, Confiteor, „Życie” 1999, nr 1, s. 1–4.
• Przybyszewski Stanisław, Ku czci mistrza, „Życie” 1899, nr 19/20, s. 351–356.
• Przybyszewski Stanisław, O „nową” sztukę, „Życie” 1899, nr 6, s. 102–104.
• Quasimodo [Górski Artur], Młoda Polska. Fejleton nie posłany na konkurs „Słowa Polskiego”, „Życie” 1898, nr 15, s. 170–171, nr 16, s. 181–182, nr 18, s. 206, nr 19, s. 217–219, nr 24, s. 278–279, nr 25, s. 299.
• Redakcja „Życia”, „Głosowi Narodu” na dalszą drogę, „Życie” 1897, nr 3, s. 12.
• [Redakcja], J’accuse!, „Życie” 1898, nr 4, s. 37.
• Soboń Marcin, Pogromy w Galicji w 1898 roku i ich społeczne konsekwencje, w: tenże, Polacy wobec Żydów w Galicji doby autonomicznej w latach 1868–1914, Wydawnictwo Verso, Kraków 2011, s. 238–270.
• Sova Antonín, Teodorowi Mommsenowi, przekł. Maciej Szukiewicz, „Życie” 1897, nr 12, s. 2.
• Stala Marian, Człowiek z właściwościami (W kręgu antropologicznej problematyki Młodej Polski), w: Stulecie Młodej Polski. Studia, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Universitas, Kraków 1995, s. 135–152.
• Szczepański Ludwik, Sztuka narodowa, „Życie” 1898, nr 9, s. 97–98; nr 10, s. 109–110.
• Szeliga Maria, Prąd feministyczny, „Życie” 1897, nr 3, s. 5–7, nr 4, s. 8–9.
• Szymankiewicz Aleksander, Z historii modernizmu polskiego („Życie” warszawskie, „Życie” krakowskie, „Chimera”), „Przegląd Humanistyczny” 1923, t. 2, s. 29–55.
• Tatarkiewicz Władysław, Renan i sceptycyzm w pozytywizmie, w: tenże, Historia filozofii, t. 3, PWN, Warszawa 1981, s. 125–130.
• Tetmajer Kazimierz, Pour passer le temps oktawą, „Życie” 1897, nr 1, s. 3–4, nr 2, s. 3–4, nr 3, s. 3–4.
• Tetmajer Włodzimierz, Chłop polski na uroczystości Mickiewiczowskiej, „Życie” 1898, nr 26, s. 313–316.
• Tołstoj Lew, Co to jest sztuka?, przekł. Antoni Potocki, „Życie” 1898, nr 35, s. 457–459, nr 36/37, s. 476–477.
• Towiańszczyk [Baykowski Karol], List otwarty. Do współbraci spod zaboru rosyjskiego, „Życie” 1898, nr 36/37, s. 493.
• W.F. [Feldman Wilhelm], Nietzsche, „Życie” 1898, nr 21, s. 244–245.
• Walas Teresa, Ku otchłani (dekadentyzm w literaturze polskiej 1890–1905), Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986.
• Wasilewski Zygmunt, O ton w poezji i w życiu. Z dziejów profesorskich Mickiewicza, „Życie” 1898, nr 25, s. 301–303.
• Weiss Tomasz, Przełom antypozytywistyczny w Polsce w latach 1880–1890 (przemiany postaw światopoglądowych i teorii artystycznych), Uniwersytet Jagielloński – PWN, Kraków 1966.
• Wilde Oscar, Krytyk jako artysta, przekł. R.W., „ Życie” 1898, nr 7, s. 76–77, nr 8, s. 87–88, nr 10, s. 113–114, nr 12, s. 138, nr 13, s. 150–151, nr 16, s. 185–186, nr 17, s. 197, nr 20, s. 233–234.
• Wojnowska Bożena, „Ruskinizm” w Młodej Polsce, „Studia Estetyczne” 1976, s. 259–281.
• Wojnowska Bożena, „Życie” (1897–1900), w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka, M. Puchalska, M. Semczuk, A. Sobolewska, E. Szary-Matywiecka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1992, s. 1239–1244.
• Wojnowska Bożena, Poszukiwanie sacrum w wypowiedziach „Życia” i „Chimery”, w: Problematyka religijna w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, red. S. Fita, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1993, s. 253–261.
• Wyczółkowska Anna, Uniwersytet kobiecy w Krakowie?, „Życie” 1898, nr 3, s. 25–26.
• Wyka Kazimierz, Młoda Polska, t. 1: Modernizm polski. Struktura i rozwój, wyd. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
• Wyka Kazimierz, Programy, syntezy i polemiki literackie okresu, w: tenże, Młoda Polska, t. 2: Szkice z problematyki epoki, wyd. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987, s. 93–99.
• Zimand Roman, „Dekadentyzm” warszawski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964.
• Zyga Aleksander, Program ideowo-artystyczny „Życia” za redakcji Ludwika Szczepańskiego, „Ruch Literacki” 1972, z. 3 (72), s. 135–152.
• „Życie” (Prospekt), Kraków–Lwów, wrzesień 1897.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.33.03