„Twardego snu pieczęcie”. Świat dziwów w „Zaklętym mieście” Edwarda Leszczyńskiego

• Authors: Grzegorz Igliński

Title variants

„Twardego snu pieczęcie”. Świat dziwów w „Zaklętym mieście” Edwarda Leszczyńskiego

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article offers an analysis and interpretation of the poem Zaklęte miasto [Enchanted city] from the volume Ballady i pieśni [Ballads and songs] by the Young Poland poet Edward Leszczyński. The poem is first analysed based on the oneiric convention. For this purpose the author refers to the philosophy of Arthur Schopenhauer and explains the symbolism of the wheel, which indicates the sense of entrapment in the world, a situation with no way out. The dreaming-wandering from Leszczyński’s poem, the gaining and losing of faith, is then examined in the context of August Strindberg’s A Dream Play. The two works, ostensibly so different, address with a similar kind of poetic “dreaming.” In both cases, the life in question is inauthentic, asleep, affected by a curse, kept under a spell. The last stanza of the poem indicates the Dionysian tradition, and therefore makes it necessary to refer to the philosophy of Friedrich Nietzsche and his idea of eternal return. The examination lead to the conclusion that Leszczyński’s work refers to the dual meaning of circularity, or rather two attitudes towards life. In the first case Schopenhauerian determinism is revealed, according to which life is a monotonous, enchaining, ominous dream. In the second case we are dealing with the worship life of Nietzschean provenance – one may, therefore, conclude that a curse can be a blessing and being asleep can be being awake, if we accept the eternal return.

Keywords

PL

sen; miasto; koło; dziwność; życie; monotonia; taniec; dionizyjskość; sen; miasto; koło; dziwność; życie; monotonia; taniec; dionizyjskość

EN

dream; city; circle; strangeness; life; monotony; dance; Dionisian-ness

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2016
• Volume: 33
• Issue: 3
• Pages: 225-241

Dates

published

2017-05-29

Contributors

author

Grzegorz Igliński

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Instytut Filologii Polskiej, Zakład Literatury XX i XXI Wieku

References

• Banek Kazimierz, W kręgu Hermesa Trismegistosa. Rozważania na temat genezy mitu i kultu, Okultura, Warszawa 2013.
• Bieńkowska Ewa, Dwie twarze losu. Nietzsche – Norwid, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975.
• Buczyńska-Garewicz Hanna, Czytanie Nietzschego, Universitas, Kraków 2013.
• Buczyńska-Garewicz Hanna, Metafizyczne rozważania o czasie. Idea czasu w filozofii i literaturze, Universitas, Kraków 2003.
• Czabanowska-Wróbel Anna, Baśń w literaturze Młodej Polski, Universitas, Kraków 1996.
• Filipkowska Hanna, „Sny swe malujesz na ogromnej chmurze”, w: E. Leszczyński, Wybór poezji, oprac. H. Filipkowska, Wydawnictwo Literackie, Kraków–Wrocław 1988, s. 5–38.
• Głowiński Michał, Maska Dionizosa, w: tenże, Mity przebrane. Dionizos – Narcyz – Prometeusz – Marchołt – labirynt, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1994, s. 5–54.
• Gutowski Wojciech, Symbolika urbanistyczna w literaturze polskiego modernizmu, w: tenże, Mit – Eros – Sacrum. Sytuacje młodopolskie, Wydawnictwo „Homini”, Bydgoszcz 1999, s. 71–96.
• Kasprowicz Jan, Pisma zebrane, wyd. kryt. pod red. J.J. Lipskiego i R. Lotha, t. 5: Utwory literackie 5, oprac. R. Loth, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999.
• Kaźmierczak Zbigniew, Friedrich Nietzsche jako odnowiciel umysłowości pierwotnej. Analiza w kontekście fenomenologii religii Gerardusa van der Leeuwa, Universitas, Kraków 2000.
• Kopij Marta, Friedrich Nietzsche w literaturze i publicystyce polskiej lat 1883–1918. Struktura recepcji, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2005.
• Leszczyński Edward, Wybór poezji, oprac. H. Filipkowska, Wydawnictwo Literackie, Kraków–Wrocław 1988.
• Lurker Manfred, Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, przeł. R. Wojnakowski, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1994.
• Marzęcki Józef, Artur Schopenhauer wobec filozofii Indii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• Nietzsche Fryderyk, Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo, przeł. W. Berent, „bis” – Biuro Informacji Studenckiej ZSP, Warszawa 1990.
• Nietzsche Fryderyk, Wiedza radosna („La gaya scienza”), przeł. L. Staff, Wydawnictwo „bis”, Warszawa 1991.
• Podraza-Kwiatkowska Maria, Somnambulicy. O młodopolskiej konwencji onirycznej, w: taż, Somnambulicy – dekadenci – herosi. Studia i eseje o literaturze Młodej Polski, Wydawnictwo Literackie, Kraków–Wrocław 1985, s. 147–161.
• Poulet Georges, Metamorfozy koła, przeł. D. Eska, w: tenże, Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne, wybór J. Błońskiego i M. Głowińskiego, przedm. J. Błońskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1977, s. 331–354.
• Prokopiuk Jerzy, Hermes – patron ezoteryków, w: tenże, Ścieżki wtajemniczenia Gnosis aeterna, Dom Wydawniczy „tCHu”, Warszawa 2000, s. 199–201.
• Prokopiuk Jerzy, Hermetyzm – gnoza egipsko-hellenistyczna, w: tenże, Labirynty herezji, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 1999, s. 30–39.
• Schopenhauer Arthur, Świat jako wola i przedstawienie, przekł., wstęp i komentarz J. Garewicz, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994–1995.
• Schuré Edward, Wielcy wtajemniczeni, t. 1–2, Agencja Praw Autorskich i Wydawnictwo Interart – Tedar, Warszawa 1995.
• Strindberg August, Wybór dramatów, wybór, przekł. i przypisy Z. Łanowski, wstęp L. Sokół, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1977.
• Szewczyk Grażyna, Strindberg jako prekursor ekspresjonizmu w dramacie, Uniwersytet Śląski, Katowice 1984.
• Tuczyński Jan, Schopenhauer a Młoda Polska, wyd. 2, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1987.
• Wądolny-Tatar Katarzyna, Metaforyka oniryczna w liryce Młodej Polski, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2006.
• Zieliński Tadeusz, Hermes Trismegistos. Studium z cyklu: Współzawodnicy chrześcijaństwa, Zygmunt Pomarański i Spółka, Zamość 1920.
• Zieliński Tadeusz, Hermes Trzykroć-Wielki (Hermes Trismegistos). Studium z cyklu: Współzawodnicy chrześcijaństwa, wyd. 2 niezm., Zygmunt Pomarański i Spółka, Zamość 1921.
• Żelazny Mirosław, Nietzsche „ten wielki wzgardziciel”, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2007.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.33.12