Literatura obozowa. Wstęp

• Authors: Arkadiusz Morawiec

Title variants

Literatura obozowa. Wstęp

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article contains terminological considerations concerning the term ‘camp literature’. In Polish literary studies it is most often referred to literature dealing with German Nazi camps, in particular concentration camps and death camps, and, less frequently, Soviet camps, especially forced labor camps. However, this definition turns out to be too narrow. It should also include the lesser-known works of Polish literature concerning, among others, the Polish internment camp (concentration camp) in Bereza Kartuska, communist labor camps set up in postwar Poland and the Spanish (Francoist) concentration camp in Miranda de Ebro. The term ‘camp literature’ could also include works on internment camps, prisoner camps, and even ghettos. The camp literaturę (not only Polish writings) requires, what is very important, a comparative approach.

Keywords

EN

camp literature; definition; concentration camp; forced labor camp; death camp; internment camp; prisoner of war camp; ghetto

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2017
• Volume: 42
• Issue: 4
• Pages: 5-22

Dates

published

2018-06-16

Contributors

author

Arkadiusz Morawiec

• Uniwersytet Łódzki, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Polskiej XX i XXI wieku; ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź

References

• Applebaum Anne, Gułag, przeł. Jakub Uchański, Świat Książki, Warszawa 2013.
• Autobiografia Rudolfa Hössa, komendanta obozu oświęcimskiego, przekł. Wiesław Grzymski, przedm. Franciszek Ryszka, oprac. przypisów Andrzej Pankowicz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1990.
• Bartoszewski Władysław, Polskie judaica literackie w publikacjach konspiracyjnych lat 1939–1944, „Twórczość” 1962, nr 9, s. 48–62.
• Bereziacy, red. Leon Pasternak, Książka i Wiedza, Warszawa 1965.
• Blomme Yves, Les prêtres déportés sur les pontons de Rochefort, Bordessoules, Saint-Jean-d’Angély 1994.
• Borwicz [Boruchowicz] Michał Maksymilian, Literatura w obozie, Wojewódzka Żydowska Komisja Historyczna w Krakowie, Kraków 1946.
• Burkot Stanisław, Literatura polska w latach 1939–1999, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2002.
• Burska Lidia, Obozowa literatura, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. Alina Brodzka [i in.], Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993, s. 740–746.
• Buryła Sławomir, Tematy (nie)opisane, Universitas, Kraków 2013, s. 241–423.
• Czaplejewicz Eugeniusz, Polska literatura łagrowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• Czapski Józef, Na nieludzkiej ziemi, Czytelnik, Warszawa 1990.
• Czapski Józef, Wspomnienia starobielskie, Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, [b.m.] 1944.
• Dobraczyński Jan, Doścignięty, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1967.
• Drut opasał w krąg. Antologia poezji jenieckiej z lat 1939–1945, wybór, oprac. i wstęp Róża Bednorz, Muzeum Martyrologii i Walki Jeńców Wojennych w Łambinowicach, Łambinowice 1984.
• Dunin-Wąsowicz Krzysztof, Ruch oporu w hitlerowskich obozach koncentracyjnych 1933–1945, wyd. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.
• Dygat Stanisław, Jezioro Bodeńskie, Wiedza, Warszawa 1946.
• Fekecz Kazimiera, Ocalić człowieka, „Literatura na Świecie” 1979, nr 8, s. 299–301.
• Gojawiczyńska Pola, Krata, Czytelnik, Warszawa 1945.
• Gourley Catherine, The horrors of the Andersonville. Life and death inside a civil war prison, Twenty-First Century Books, Minneapolis 2010.
• Gruenwald Oskar, Yugoslav camp literature. Rediscovering the ghost of a nation’s past–present–future, „Slavic Review”, t. 46 (1987), s. 513–528.
• Grzymała-Siedlecki Adam, Sto jedenaście dni letargu (Wspomnienia z Pawiaka z lat 1942/1943), Wydawnictwo Literackie, Kraków 1965.
• Hołuj Tadeusz, Dom pod Oświęcimiem. Sztuka w 4 aktach, Sztuka, Warszawa 1948.
• Jasienica Paweł, Rozważania o wojnie domowej, Wydawnictwo Literackie, Kraków–Wrocław 1985.
• Jastrun Mieczysław, Mit śródziemnomorski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1962.
• Jedlicki Jerzy, Dzieje doświadczone i dzieje zaświadczone, w: Dzieło literackie jako źródło historyczne, pod red. Zofii Stefanowskiej i Janusza Sławińskiego, Czytelnik, Warszawa 1978, s. 344–371.
• Kamiński Andrzej Józef, Koszmar niewolnictwa. Obozy koncentracyjne od 1896 do dziś. Analiza, tł. Halina Zarychta i autor, Przedświt, Warszawa 1990.
• Kantor MacKinlay, Andersonville, World, Cleveland 1955.
• Kępiński Antoni, Refleksje oświęcimskie, wybór i wstęp Zdzisław Jan Ryn, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
• Kopówka Edward, Treblinka. Nigdy więcej, Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince, Muzeum Regionalne w Siedlcach, Treblinka–Siedlce 2002.
• Krakowiecki Anatol, Książka o Kołymie, Veritas, London 1950.
• Kremer Johan Paul, [Pamiętnik], z przedm. Jerzego Rawicza i wstępem Jadwigi Bezwińskiej, przeł. Jerzy Rawicz, „Zeszyty Oświęcimskie”, z. 13 (1971), s. 29–115.
• Lenardowicz Mieczysław, Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1930.
• Leociak Jacek, Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad zagładą Żydów. Rekonesans metodologiczny, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, nr 1 (2005), s. 13–31.
• Levi Primo, Czy to jest człowiek, przeł. Halszka Wiśniowska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1978.
• Lipski Leo, Dzień i noc (na otwarcie kanału Wołga–Don), w: Lipski Leo, Dzień i noc (Opowiadania), Instytut Literacki, Paris 1957, s. 7–40.
• M.K., Literatura obozu, „Głos Demokratyczny” 1946, nr 32, s. 5.
• Maciejewska Irena, Getta doświadczenie w literaturze, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. Alina Brodzka [i in.], Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993, s. 331–338.
• Miejsca odosobnienia. Oświadczenie premjera L. Kozłowskiego. „Gazeta Polska” 1934, nr 168, s. 2.
• Mojzes Paul, Balkan genocides. Holocaust and ethnic cleansing in the twentieth century, Rowman & Littlefield, Lanham 2011.
• Morawiec Arkadiusz, Campo de Concentración de Miranda de Ebro. Niedostrzeżony rozdział polskiej literatury obozowej, w: W kręgu twórczości pisarzy emigracyjnych. Kontynuacje, pod red. Zbigniewa Andresa, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2011, s. 308–347.
• Morawiec Arkadiusz, „Dezynfekcja”. Literatura polska wobec eksterminacji osób psychicznie chorych, „Przestrzenie Teorii”, nr 27 (2017), s. 261–295.
• Morawiec Arkadiusz, Literatura w lagrze, lager w literaturze. Fakt – temat – metafora, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 2009.
• Nałkowska Zofia, Dorośli i dzieci w Oświęcimiu, w: Nałkowska Zofia, Medaliony, Czytelnik, Warszawa 1946, s. 79–88.
• Nałkowska Zofia, Ludzie w Oświęcimiu, „Głos Ludu” 1945, nr 157, s. 5.
• Nowakowski Tadeusz, Obóz Wszystkich Świętych, Libella, Paris 1957
• Olusoga David, Erichsen Casper W., Zbrodnia Kajzera, przeł. Piotr Tarczyński, Wielka Litera, Warszawa 2012.
• Orman Kamila, Twórczość literacka internowanych w czasie stanu wojennego (1981–1983), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, t. 91 (2013), s. 199–218.
• Peczorski A[leksandr], Powstanie w Sobiborze, przekł. Anny Kubiak. „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1952, nr 1, s. 3–45.
• Петелин Виктор, История русской литературы второй половины XX века (1953–1993), Центрполиграф, Москва 2013.
• Poezja stanu wojennego. Antologia wierszy, piosenek, kontrafaktur, parafraz i fraszek, red. Anna Skoczek, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Dante, Kraków 2014.
• Ravensbrück. Wiersze obozowe, zebr. i do druku przygot. Wanda Kiedrzyńska, Irena Pannenkowa, Eliza Sulińska, Związek Bojowników o Wolność i Demokrację, Klub Ravensbrück, Warszawa 1961, s. 29–63.
• Rees Lawrence, Naziści. Ostrzeżenie historii, przedm. Ian Kershaw, przeł. Sławomir Kędzierski, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
• Rogowicz Jerzy, W obozie koncentracyjnym, „Kurier Warszawski” 1936, nr 255 (wyd. wieczorne), s. 2–3; Za co? Od jak dawna?, nr 256 (wyd. wieczorne), s. 2–3; „Wychowanie” przez obóz, nr 258, s. 6; Wszerz i wzdłuż obozu, nr 260 (wyd. wieczorne), s. 2–3; „Korytarz” polski w obozie, nr 308 (wyd. wieczorne), s. 2; Jak ich żywią?, nr 314, s. 5; Przyszłość obozu, nr 321, s. 7–8.
• Romanowiczowa Zofia, Łagodne oko błękitu, Libella, Paris 1968.
• Romanowiczowa Zofia, Przejście przez Morze Czerwone, Libella, Paris 1960.
• Różewicz Tadeusz, Warkoczyk, w: tenże, Pięć poematów, Czytelnik, Warszawa 1950, s. 11.
• Różewicz Tadeusz, Wycieczka do muzeum, w: Różewicz Tadeusz, Wycieczka do muzeum, Czytelnik, Warszawa 1966, s. 11–22.
• Sawicki Stefan, Problematyka aksjologiczna w nauce o literaturze, w: Problemy teorii literatury, wyboru prac dokonał Henryk Markiewicz, seria 4, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1998, s. 355–366.
• Słotwiński Józef, Dwa oblicza obozowej literatury, „Za drutami” [Arnswalde Oflag] 1941, nr 1, s. 7–8.
• Słowiński Przemysław, Polska elita w niemieckiej niewoli. O jeńcach i Oflagu II C Woldenberg w monografiach, „Język. Religia. Tożsamość” 2016, nr 1, s. 201–216.
• Słownik języka polskiego PWN, pod red. Mieczysława Szymczaka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, t. 2.
• Szałamow Warłam, Życie inżyniera Kipriejewa, w: Szałamow Warłam, Opowiadania kołymskie, przeł. Juliusz Baczyński, wyd. 3 popr., Rebis, Poznań 2010, s. 606–619.
• Шаламов Варлам, Житие инженера Кипреева, w: Шаламов Варлам, Собрание сочинений в шести томах, red. Ирина П. Сиротинская, Терра, Москва 2004, t. 2 (Колымские рассказы. Анна Ивановна: пьеса), s. 152–165.
• Szlengel Władysław, Co czytałem umarłym. Wiersze getta warszawskiego, oprac. Irena Maciejewska, wyd. 2 uzup. i popr., Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979.
• Szmaglewska Seweryna, Czarne stopy, Śląsk, Katowice 1960.
• Szymborska Wisława, Obóz głodowy pod Jasłem, w: Szymborska Wisława, Sól. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1962, s. 25–26.
• Śleszyński Wojciech, Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 1934–1939, Benkowski, Białystok 2003.
• Taterka Thomas, Dante Deutsch. Studien zur Lagerliteratur, Erich Schmidt, Berlin 1999.
• Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł., przedmową i przypisami opatrzył Kazimierz Kumaniecki, Czytelnik, Warszawa 1988.
• Wachsmann Nikolaus, Historia nazistowskich obozów koncentracyjnych, przeł. Maciej Antosiewicz, Świat Książki, Warszawa 2016.
• Wójcik Władysław, Byłem w piekle… Lublinianin w niemieckim obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie, „Głos Lubelski” 1939, nr 225–227, 229–234, 236–239.
• Wójcik Włodzimierz, Opowiadania Tadeusza Borowskiego, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1972.
• Wolski Paweł, Tadeusz Borowski – Primo Levi. Prze-pisywanie literatury Holocaustu, Stowarzyszenie „Pro Cultura Litteraria”, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2013.
• Woźniczka Zygmunt, Centralny Obóz Pracy w Jaworznie na tle stalinowskiego systemu represji (1945–1950), w: Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943–1956. Materiały z konferencji naukowej „Historia martyrologii i obozów odosobnienia w Jaworznie w latach 1939–1956”, wyd. 2 uzup. i popr., [t. 1], red. Kazimierz Miroszewski, Zygmunt Woźniczka, Muzeum Miasta Jaworzna, Jaworzno 2007, s. 87–113.
• Wyka Kazimierz, Pogranicze powieści, „Twórczość” 1946, z. 2, s. 145–150.
• Za kratami więzień i drutami obozów (wspomnienia i notatki więźniów ideowych z lat 1914–1921), t. 1–2, zebr. i oprac. kom. red. Wacław Lipiński [i in.], Komitet Organizacyjny Zjazdu b. Więźniów Ideowych, Warszawa 1927–1928.
• Zieliński E[ryk], Literatura jeniecka, „Za drutami” [Arnswalde Oflag] 1940, nr 8, s. 6–7.
• Zieliński Stanisław, Dno miski, Książka i Wiedza, Warszawa 1949.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.42.01